Mga tataramon na Austronesyo
An mga Tataramon na Austronesyo o (Tataramon na Espanyol: lenguas austronesias; Ingles: Austronesian languages) saro sa pamilya nin tataramon na talingkas na nakawarak sa mga kaiislahan nin Sur-subangan na Asya asin sa Pasipiko, na igwang diit na kaayon na ginagamit sa mismong kontinente kan Asya. Ini pigtataram kan 386 milyon na katawo (4.9%), na naglaag saiya bilan pan-apat na pinakadakulang pamilya nin tataramon sa kada parataram, minasunod ini sa mga tataramon na Indo-Europeo (46.3%), mga tataramon na Sino-Tibetan (20.4%), asin sa mga tataramon na Niger-Congo (6.9%). Mayoriyad sa mga tataramon na Austronesyo, igwa nin pinakahalangkaw na numero nin mga parataram , iyo an minasunod: Malay (Indones asin Malayo), Habanes, asin Filipino (Tagalog). Igwa an pamilya nin Austronesyo nin 1,257 na mga tataramon, kun saen ini an panduwa sa dakol kan anumang pamilya nin tataramon.[2]
Austronesyo | |
---|---|
Heograpikong Distribusyon | Kadagatan na Sur-Subangan na Asya, Oseanya, Madagaskar, Taiwan, Sri Lanka, Lanka archipelago |
Pag-uuring panlinguwistiko | saro sa mga pangenot na pamilya nin mga tataramon sa kinàban |
Protong Tataramon | Proto-Austronesyo |
Mga subdibisyon |
|
ISO 639-2 / 5 | map |
Glottolog | aust1307[1] |
Distribusyon kan mga tataramon na Austronesyo |
Arog kan mga kag-aki nin tataramon na Indo-Europeo, Apro-Asyatiko, asin Uraliko bilang saro sa mga tanging establisadong mga sinaenot na pamilya nin tataramon. Gikan an pangaran na Austronesyo sa Latinong auster na boot sabihon (Duros na hale sa sur o habagatan), asin kan Griyegong nêsos na boot sabihon (isla). Pinangaranan an naturang pamilya bilang sa pangmadlang mga tataramon na Austronesyo na piggagamit sa mga kaiislahan: alagad igwang mga tataramon na arog kan Malay asin mga tataramon na Tsamiko, na katutubo sa mismong kontinente nin Asya. Kadaklan sa mga tataramon na Austronesyo, kadiit an katutubong parataram, alagad piggagamit an mga pangenot nin tataramon na Austronesyo kan milyun-milyong katawo. Si Otto Dempwolff, sarong Alemang iskolar, iyo an enot na parasaliksik na malayong nasasaliksik an Austronesyo ayon sa tradisyonal na paagi nin pagkukumparar.
Manlaenlaen an pinaghalian kan mga tataramon an naiiba, alagad an Austronesyo asin an Niger-Congo an duwang pinakadakulang pamilya nin tataramon sa enterong kinàban sa bilang nin mga tataramon na laog kan mga ini, lambang saro igwang haros saro't-ikalima (1/5) sa enterong tataramon na binibilang sa kinàban. Saro sa mga pinakahalawig an heograpikong pagkakawarak kan mga dagâ kan mga tataramon, na nagpupuon sa Madagaskar hangan sa Isla nin Pagkabuhay-liwat. An hangganan nin heograpiko kan pamilya nin Austronesyo iyo an mga tataramon na Hawayano, Rapanui asin Malgatse (piggagamit sa nacion na Madagaskar.
Segun ki Robert Blust (1999), Igwang kadakol na panginot na tangkay an pamilya nin Austronesyo , apwera sa saro na madudugangan lang sa Taywan. Ipinangkat an mga tataramon na Pormosano kan Taiwan bilang kasindakol kan siyam na nagka-erinot na subgrupo kan Austronesyo. Nabibilang an gabos kan tataramon na Austronesyo na piggagamit sa luwas kan Taiwan (kaiba an Tataramon na Yami) sa tangkay kan Malayo-Polinesyo, na minsan pig-apod man ining Ekstrapormosano.
Kadakol sa mga tataramon na Austronesyo an kulang sa halabang kasaysayan nin nakasurat na atestasyon (patotoo kan pag-iral). An pinakasuanoy na inskripsyon sa tataramon na Tsam, an Inskripsyong Đông Yên Châu, na pigtatayang nagibo kadtong ika-6 na siglo sa pinakapurit kaini, na iyo man an nagpatotoo kan sarong tataramon na Austronesyo.
Historiya
baguhonPinaghalian asin Pagkarap
baguhonPigsasabi na an pinaghalian kan tataramon na Austronesyo, nagpuon sa Taiwan dangan luminakop sa mga kaiislahan sa sur na parte kan taiwan dangan nakalakop ini sa mga kaiislahan sa katahawan kan Kadagatang Pacifico. Mahihiling sa baba kun páno kuminarap an tataramon na Austronesyo hasta na makaabot sa ngunyan na estado kaini.
Taiwan |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Estraktura
baguhonMasakiton talaga an pagtaò nin pangkagabsan na panundon manongod sa tataramon na ganap na diberso arog kan Austronesyo. Sa pangabusan, nababanga an Austronesyo sa tolong grupo nin mga tataramon: Filipino (Philippine type), Indones asin Post-Indones.
- Kaibanan sa enot na grupo, apuwera sa mga tataramon kan Filipinas, an mga tataramon na Austronesyo kan Taiwan, Sabah, norteng Sulawesi asin Madagaskar. Igwa ining katangian na mamantinir an orihinal na sistema nin Philippine-type voice alternations na kun saen ini pigtatawan-sigurdo kan mga tolo o apat na tanog kun aring semantiko an pigtatawan nin papel an "paksa" na pigtatawang-pahayag (pwede ining pigtatawang-pahayag an paragibo, an pigtatawang-gibo, an kinamumugtakan asin an benepisyaryo, o iba pang mga pangkalagayang ganap arog kan mga instrumento o kaugnay).
- Sa kabaligtadan, an mas makaba'gong mga tipo nin lengguwahe kan Indonesyano, na partikular na nagkakapot sa Malaysia asin sa subangan na Indonesya, an sistema nin boses an binabawasan an pagkakaiba sa paagi lang kan duwang boses (boses nin aktor asin "undergoer" na boses), alagad an mga ini suplementado nin aplikatibo na mga morpolohiya na aparato (orihinal na duwa: mas direktang * - i asin mas pahilig * - sarong / - [a] kən ), na nagsisilbi tanganing baguhon an semantiko na papel kan "undergoer". Ini man an nailaladawan sa pamamagitan kan pagkakaigwa nin mga nahahalinang clitic pronouns. Bakong arog kan uri nin Filipino, kadaklan sa mga tataramon na ini, igwang posibilidad na magin verb-second word-order. An pirang mga tataramon, arog kan mga tataramon na Batak, Lumang Habanes, Balines, Sasak asin pirang mga tataramon kan Sulawesi, mukhang nagkakatawan sa sarong intermediyante na yugto sa paagi kan duwang uri na ini.[3][4]
- Panpurít, sa pirang mga tataramon kun saen pig'aapod ni Ross an "post-Indones", an orihinal na sistema kan boses an iyong ganap na nararaot asin dae na minamantinir an mga function kan saindang affixes kan voice-mark.
Nagagamit man sa mga tataramon na Austronesyo an pig'aapod na "reduplikasyon" (pag'utro kan gabos o parte kan sarong taramon, arog kan wiki-wiki, agar-agar, o luway-luway), asin, arog man kan kadaklan sa mga tataramon kan Sirangan asin Sur-Subangan na Asya, kadaklan igwa ining mahigpit na mataas na ponotaktiko, na kalimitang igwa nin kadiit na bilang nin mga ponema asin nakakadakol nin mga pantig na katinig-patinig. Pusog o estable naman an pira sa mga kognado.
Pagtitipo
baguhonMasikot asin mapagal intindihon an panlaog na kapormahan kan mga tataramon na Austronesyo. Pigbubuo an pamilyang ini nin para-parehas asin magkaharanihan na magkakaugnay na mga tataramon na igwang mga darakulang bilang nin inaapod sa ingles na dialect continuum, na nagpapasakit sa hangganan kan natatangâng mga tangkay nin pamilya. Ganon pa man, malinaw na an pinakadakulang dibersidad na pang-akan (henealohiko) an mahihiling sa mga tataramon na Pormosano kan Taiwan, asin an pinakasimpleng dibersidad naman sa mga kaiislahan sa Pasipiko, na nagtataong-batid nin pagkaka-warak kan pamilya na hale sa Tsina o Taiwan.
Blust (1999)
baguhon- Austronesyo
(Ikot-relo hali sa sur-sulnupan) Tsouiko (Pormosano)
Sulnupang Kapatagan (Pormosano)
- Tataramon na Thao, AKA Sao. Brawbaw asin mga diyalektong Shtafari.
- Sentral Sulnupang Kapatagan
- Tataramon na Babuza: Taokas, Mga diyalektong Poavosa; suanoy na tataramon na Favorlang.
- Tataramon na Papora-Hoanya: Mga diyalektos nin Papora, Hoanya.
Norte-Sulnupan na Pormosano
- Tataramon na Saisiyat: Mga diyalektong Taai asin Tungho.
- Tataramon na Pazeh AKA Kulun.
- Tataramon na Atayal.
- Tataramon na Seediq: AKA Truku/Taroko.
- Norteng (mga tataramon na Kavalaniko).
- Tataramon na Basay: Mga diyalektong Trobiawa asin Linaw–Qauqaut.
- Tataramon na Kavalan.
- Tataramon na Ketagalan, o Ketangalan.
- Sentral (Ami).
- Tataramon na Siraya.
Tataramon na Bunun (Pormosano) Tataramon na Rukai (Pormosano)
- Divergent an mga diyalektong Mantauran, Tona, asin Maga kan Rukai.
Tataramon na Puyuma (Pormosano) Tataramon na Paiwan (purong habagatan kan Pormosa) Malayo-Polinesyo
Li (2008)
baguhonAn klasipikasyon na ini, pinanatili an Subangan na Pormosano ni Blust, asin pinagsararô an iba pang mga tataramon na norte. Pighaín ni Li an ginikanan na Proto-Pormosano (F0) asin pigpantay ini sa Proto-Austronesyo (PAN), alinsunod sa modelo sa Starosta (1995).[5][6] Nahihiling an Rukai asin Tsouiko bilang napakakakaiba,[5] miski na napakakontrobersyal an posisyon kan Rukai.[7]
- F0: Pormosano = Austronesyo
- Rukai
- Mantauran
- Maga–Tona, Budai–Labuan–Taromak
- F1
- Sentral (Tsouiko)
- Tsou
- Habagatang Tsouiko
- F2
- Norteng Pormosano
- Norte-Sulnupan (kapatagan)
- Atayaliko
- Squliq Atayal
- Ts'ole' Atayal (= C'uli')
- Seediq
- Subangan na Pormosano
- ? Habagatan [uncertain]
- Norteng Pormosano
- Sentral (Tsouiko)
- Rukai
Austronesian Basic Vocabulary Database (2008)
baguhonPigmamantinir kan imbestigasyon na ini an Norteng Pormosano ni Li, alagad salungat ini sa Subangan na Pormosano ni Blust, asin pigsuggest na an Paiwan pwedeng harani sa Malayo-Polinesyo. Nagkakasararô man ini sa Tsouiko asin sa Rukai, na an duwa an pinakakakaibang mga tataramon kay Li.
- Austronesyo
Kavalaniko Halatá man ining, low-level grouping
Norteng Pormosano Nakatakod an mga grupong ini sa pigtatantyang 97% na probabilidad.
- Thao (a.k.a. Sao. Brawbaw, mga diyalektos na Shtafari)
- Sulnupang Kapatagan
- Babuza (a.k.a. Favorlang. Taokas, mga diyalektos na Poavosa)
- Papora-Hoanya (Papora, mga diyalektos na Hoanya)
- Saisiyat (Taai, mga diyalektos na Tungho)
- Pazeh (a.k.a. Kulun)
- Atayaliko
Ami Iba pang paggugrupong nin low-level
Bunun
Tsou–Rukai Konektado an Tsou asin Rukai sa moderatong confidence, pigtatantyang mga 85% na probabilidad.
Siraya
- Siraya (Taivoano, mga diyalektos nin Makatao)
Puyuma
Paiwaniko Nakatakod an Malayo-Polinesyo asin Paiwan sa low level of confidence (74%).
- Paiwan (purong habagatan kan Pormosan)
- Malayo-Polinesyo
Ross (2009)
baguhonKan 2009, Nag-haín si Malcolm Ross nin bâgong klasipikasyon kan pamilya nin tataramon na Austronesyo base sa ebidensiyang morpolohikal hale sa manlaen-laen na klase nin mga tataramon na Pormosano.[8] hinaín niya na an ngunyang rekonstruksyon para sa Proto-Austronesyo na sa totoo lang minatukoy ini sa yugtong intermediyamente, kun saen pigtawan boot sabihon niya an "Proto-Nukleyar Austronesyo". Sa balyong kampo, an klasipikasyon ni Ross, dae nagsusuporta sa pagkakasararô kan mga tataramon na Tsouiko, imbis pigkonsiderar niya an mga tataramon na Habagatang Tsouiko kan Kanakanavu asin Saaroa na magkasuwayan na sangá. Pigsusuportahan kainin an claims ni Chang (2006) na dae balido an grupo nin Tsouiko.[9]
- Austronesyo
- (Naiiba an mga diyalektos nin Mantauran asin Tona–Maga)
Puyuma Tsou Nukleyar Austronesyo
- An Subdibisyon dae addresibo, Suway sa Saaroa–Kanakanabu na magin suway sa Tsou.
Leksiko
baguhonNaitugdas an pamilya nin tataramon na Austronesyo kan mga pa'aging pagkukumpara na lingguwistiko batay sa mga kognado, grupo nin mga taramon na magkakawangis sa tanog asin kahulugan na nagpapahiwatig na gikan an mga inibhale sa parehong taramon na ansestral sa Proto-Austronesyo ayon sa pangabusan na alituntunin. An taramon para sa mata sa mga tataramon na Austronesyo, mata man (kadaklan sa mga tataramon na Austronesyo sa parteng norte, mga tataramon na Pormosano arog kan Bunun asin Amis dangan paduman sa sur na Maori). Masakit man ining isagibo an rekonstruksyon (pag'aayos-utro) kan ibang mga sa taramon. Estable man an taramon para sa duwa, na siyang naglataw sa haros kabuuan kan pamilya nin Austronesyo, alagad nangangaipuhan an pira sa mga porma (hal. Bunun rusya, lusha; Amis tusa; Maori tahi, rua) nin kadalubhasaang pang-aghamwika tanganing matáwan nin kilanlan. Nagtaô an Austronesian Basic Vocabulary Database nin mga listahan nin mga taramom (coded for cognateness) para sa dae makulang na 1000 na mga tataramon na Austronesyo.
Mayoridad na mga tataramon
baguhonPagkukumparar
baguhonNasa parteng ibaba an tsart nin komparasyon kan mga tataramon na Austronesyo
Tsart nin Komparasyon-Mga Numéro
baguhonAustronesyo Lista kan mga bilang 1-10 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Proto-Austronesyo | *əsa *isa |
*duSa | *təlu | *Səpat | *lima | *ənəm | *pitu | *walu | *Siwa | *(sa-)puluq | |||||||||||
Mga tataramon na Pormosano | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | ||||||||||
Amis | cecay | tosa | tolo | spat | lima | enem | pito | falo | siwa | mo^tep | |||||||||||
Atayal | qutux | sazing | cyugal | payat | magal | mtzyu | mpitu | mspat | mqeru | mopuw | |||||||||||
Paiwan | ita | drusa | tjelu | sepatj | lima | enem | pitju | alu | siva | tapuluq | |||||||||||
Bunun | tasʔa | dusa | tau | paat | hima | nuum | pitu | vau | siva | masʔan | |||||||||||
Puyuma | isa | zuwa | telu | pat | lima | unem | pitu | walu | iwa | pulu' | |||||||||||
Rukai | itha | drusa | tulru | supate | lrima | eneme | pitu | valru | bangate | pulruku | |||||||||||
Tsou | coni | yuso | tuyu | sʉptʉ | eimo | nomʉ | pitu | voyu | sio | maskʉ | |||||||||||
Saisiyat | 'aeihae' | roSa' | to:lo' | Sopat | haseb | SayboSi: | SayboSi: 'aeihae' | maykaSpat | hae'hae' | lampez | |||||||||||
Yami | asa | dora | atlo | apat | lima | anem | pito | wao | siyam | poo | |||||||||||
Thao | taha | tusha | turu | shpat | tarima | katuru | pitu | kashpat | tanathu | makthin | |||||||||||
Kavalan | usiq | uzusa | utulu | uspat | ulima | unem | upitu | uwalu | usiwa | rabtin | |||||||||||
Truku | kingal | dha | tru | spat | rima | mataru | empitu | maspat | mngari | maxal | |||||||||||
Sakizaya | cacay | tosa | tolo | sepat | lima | enem | pito | walo | siwa | cacay a bataan | |||||||||||
Seediq | kingal | daha | teru | sepac | rima | mmteru | mpitu | mmsepac | mngari | maxal | |||||||||||
Mga tataramon na Malayo-Polinesyo | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | ||||||||||
Proto-Malayo-Polinesyo | *əsa *isa |
*duha | *təlu | *əpat | *lima | *ənəm | *pitu | *walu | *siwa | *puluq | |||||||||||
Mga tataramon na Nukleyar Malayo-Polinesyo (MP) | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | ||||||||||
Mga tataramon na Sunda–Sulawesi | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | ||||||||||
Acehnes | sifar soh |
sa | duwa | lhee | peuet | limong | nam | tujoh | lapan | sikureueng | siploh | ||||||||||
Balines | nul |
besik siki |
dua |
telu |
papat |
lime |
nenem |
pitu |
kutus |
sia |
dasa | ||||||||||
Banjar | asa | dua | talu | ampat | lima | anam | pitu | walu | tangkay | sapuluh | |||||||||||
Batak, Toba | sada | dua | tolu | opat | lima | onom | pitu | ualu | sia | sampulu | |||||||||||
Bugines | ceddi | dua | tellu | empa | lima | enneng | pitu | arua | asera | seppulo | |||||||||||
Cia-Cia | 디세 dise ise |
루아 rua ghua |
똘루 tolu |
빠아 pa'a |
을리마 lima |
노오 no'o |
삐쭈 picu |
활루 walu oalu |
시우아 siua |
옴뿔루 ompulu | |||||||||||
Tsam | sa | dua | klau | pak | lima | nam | tujuh | dalapan | salapan | sapluh | |||||||||||
Habanes (Kawi)[10] | sunya | eka |
dwi |
tri |
catur |
panca |
sad |
sapta |
asta |
nawa |
dasa | ||||||||||
Suanoy na Habanes[11] | das | sa (sa' / sak) |
rwa | tĕlu | pāt | lima | nĕm | pitu | walu | tangkay | sapuluh | ||||||||||
Habanes (Krama) | nol | setunggal | kalih | tiga | sekawan | gangsal | enem | pitu | wolu | tangkay | sedasa | ||||||||||
Habanes (Ngoko)[12] | nol | siji | loro | telu | papat | lima | enem | pitu | wolu | tangkay | sepuluh | ||||||||||
Kelantan-Pattani | kosong | so | duwo | tigo | pak | limo | ne | tujoh | lape | smile | spuloh | ||||||||||
Madures | nol | settong | dhuwa' | tello' | empa' | lema' | ennem | petto' | ballu' | tangkay' | sapolo | ||||||||||
Makassares | ᨒᨚᨅ lobbang ᨊᨚᨒᨚ nolo' |
ᨙᨔᨙᨑ se're |
ᨑᨘᨕ rua |
ᨈᨒᨘ tallu |
ᨕᨄ appa' |
ᨒᨗᨆ lima |
ᨕᨊ annang |
ᨈᨘᨍ tuju |
ᨔᨂᨈᨘᨍ tangkayntuju |
ᨔᨒᨄ salapang |
ᨔᨄᨘᨒᨚ sampulo | ||||||||||
Standard Malay (both Indones asin Malayo) |
kosong sifar[13] nol[14] |
satu suatu[15] |
dua | tiga[16][17] | empat | lima[18] | enam | tujuh | delapan lapan[19] |
sembilan | sepuluh | ||||||||||
Minangkabau | ciek | duo | tigo | ampek | limo | anam | tujuah | salapan | sambilan | sapuluah | |||||||||||
Moken | cha:? | thuwa:? | teloj (təlɔy) |
pa:t | lema:? | nam | luɟuːk | waloj (walɔy) |
chewaj (cʰɛwaːy / sɛwaːy) |
cepoh | |||||||||||
Sasak | sekek | due | telo | empat | lime | enam | pituk | baluk | siwak | sepulu | |||||||||||
Sundanes | ᮔᮧᮜ᮪ nol |
ᮠᮤᮏᮤ hiji |
ᮓᮥᮃ dua |
ᮒᮤᮜᮥ tilu |
ᮇᮕᮒ᮪ opat |
ᮜᮤᮙ lima |
ᮌᮨᮔᮨᮕ᮪ genep |
ᮒᮥᮏᮥᮂ tujuh |
ᮓᮜᮕᮔ᮪ dalapan |
ᮞᮜᮕᮔ᮪ salapan |
ᮞᮕᮥᮜᮥᮂ sapuluh | ||||||||||
Terengganu Malay | kosong | se | duwe | tige | pak | lime | nang | tujoh | lapang | smilang | spuloh | ||||||||||
Tetun | nol | ida | rua | tolu | hat | lima | nen | hitu | ualu | sia | sanulu | ||||||||||
Tsat (HuiHui) | sa³³ ta¹¹ |
, tʰua¹¹ | kiə³³ | pa²⁴ | ma³³ | naːn³² | su⁵⁵ | paːn³² | tʰu¹ paːn³² | piu⁵⁵ | |||||||||||
| |||||||||||||||||||||
''Mga tataramon na Borneo–Filipinas | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | ||||||||||
Iluko | ibbong awan |
maysa | dua | tallo | uppat | lima | innem | pito | walo | siam | tangkaypulo | ||||||||||
Ibanag | awan | tadday | duwa | tallu | appa' | lima | annam | pitu | walu | siyam | mafulu | ||||||||||
Pangasinan | sakey | duwa | talo | apat | lima | anem | pito | walo | siyam | samplo | |||||||||||
Kapampangan | ala | metung/ isa' | adua | atlu | apat | lima | anam | pitu | walu | siyam | apulu | ||||||||||
Tagalog | ᜏᜎ walâ |
ᜁᜐ isá |
ᜇᜎᜏ dalawá |
ᜆᜆ᜔ᜎᜓ tatló |
ᜀᜉᜆ᜔ apat |
ᜎᜒᜋ limá |
ᜀᜈᜒᜋ᜔ anim |
ᜉᜒᜆᜓ pitó |
ᜏᜎᜓ waló |
ᜐᜒᜌᜋ᜔ siyám |
ᜐᜋ᜔ᜉᜓ sampû | ||||||||||
Bikol | wara | sarô | duwá | tuló | apat | limá | anom | pitó | waló | siyám | sampulû | ||||||||||
Aklanon | uwa | isaea sambilog |
daywa | tatlo | ap-at | lima | an-om | pito | waeo | siyam | napueo | ||||||||||
Kinaray-a | wara | (i)sara | darwa | tatlo | apat | lima | anəm | pito | walo | siyam | napulo | ||||||||||
Onhan | isya | darwa | tatlo | upat | lima | an-om | pito | walo | siyam | sampulo | |||||||||||
Romblomanon | isa | duha | tuyo | upat | lima | onum | pito | wayo | siyam | napuyo | |||||||||||
Masbatenyo | isad usad |
duwa duha |
tulo | upat | lima | unom | pito | walo | siyam | napulo | |||||||||||
Hiligaynon | wala | isa | duha | tatlo | apat | lima | anom | pito | walo | siyam | napulo | ||||||||||
Cebuano | wala | usa | duha | tulo | upat | lima | unom | pito | walo | siyam | napulo pulo | ||||||||||
Waray | waray | usa | duha | tulo | upat | lima | unom | pito | walo | siyam | napulò | ||||||||||
Tausug | isa | duwa | tū | upat | lima | unum | pitu | walu | siyam | hangpu' | |||||||||||
Maranao | isa | dua | telu | pat | lima | nem | pitu | ualu | siau | sapulu' | |||||||||||
Benuaq (Dayak Benuaq) | eray | duaq | toluu | opaat | limaq | jawatn | turu | walo | sie | sepuluh | |||||||||||
Lun Bawang/ Lundayeh | na luk dih | eceh | dueh | teluh | epat | limeh | enem | tudu' | waluh | liwa' | pulu' | ||||||||||
Dusun | aiso | iso | duo | tolu | apat | limo | onom | turu | walu | siam | hopod | ||||||||||
Malagasy | aotra | isa iray |
roa | telo | efatra | dimy | enina | fito | valo | sivy | folo | ||||||||||
Sangirese (Sangir-Minahasan) | sembau | darua | tatelu | epa | lima | eneng | pitu | walu | sio | mapulo | |||||||||||
Mga tataramon na Osyaniko | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | ||||||||||
Fijiano | saiva | dua | rua | tolu | vaa | lima | ono | vitu | walu | ciwa | tini | ||||||||||
Hawayano | 'ole | 'e-kahi | 'e-lua | 'e-kolu | 'e-hā | 'e-lima | 'e-ono | 'e-hiku | 'e-walu | 'e-iwa | 'umi | ||||||||||
Kiribati | akea | teuana | uoua | tenua | aua | nimaua | onoua | itua | wanua | ruaiwa | tebwina | ||||||||||
Māori | kore | tahi | rua | toru | whā | rima | ono | whitu | waru | iwa | tekau ngahuru | ||||||||||
Marshallese[20] | o̧o | juon | ruo | jilu | emān | ļalem | jiljino | jimjuon | ralitōk | ratimjuon | jon̄oul | ||||||||||
Motu[21] | ta | rua | toi | hani | ima | tauratoi | hitu | taurahani | taurahani-ta | gwauta | |||||||||||
Niueano | nakai | taha | ua | tolu | fa | lima | ono | fitu | valu | hiva | hogofulu | ||||||||||
Rapanui | tahi | rua | toru | hā | rima | ono | hitu | va'u | iva | angahuru | |||||||||||
Rarotongan Māori | kare | ta'i | rua | toru | 'ā | rima | ono | 'itu | varu | iva | nga'uru | ||||||||||
Rotuman | ta | rua | folu | hake | lima | ono | hifu | vạlu | siva | saghulu | |||||||||||
Sāmoano | o | tasi | lua | tolu | fa | lima | ono | fitu | valu | iva | sefulu | ||||||||||
Sāmoano (K-type) |
o | kasi | lua | kolu | fa | lima | ogo | fiku | valu | iva | sefulu | ||||||||||
Tahitiano | hō'ē tahi |
piti | toru | maha | pae | ōno | hitu | va'u | iva | hō'ē 'ahuru | |||||||||||
Tongano | noa | taha | ua | tolu | fa | nima | ono | fitu | valu | hiva | hongofulu taha noa | ||||||||||
Trukes | eet | érúúw | één | fáán | niim | woon | fúús | waan | ttiw | engoon | |||||||||||
Tuvaluano | tahi tasi |
lua | tolu | fa | lima | ono | fitu | valu | iva | sefulu |
Tsart nin Komparasyon-Kagtolóng mga tataramon
baguhonBikol Sentral | saro | duwa | tulo | apat | tawo | harong | ayam | dalan | aldaw | bago | kita (kata) | ano | kalayo |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tataramon na Tagalog (Filipino) | isa | dalawa | tatlo | apat | tao | bahay | aso | daan | araw | bago | tayo (kata) | ano | apoy |
Tetum | ida | rua | tolu | haat | ema | uma | asu | dalan | loron | foun | ita | saida | ahi |
Amis | cecay | tosa | tolo | sepat | tamdaw | luma | wacu | lalan | cidal | faroh | kita | uman | namal |
Puyuma | sa | dua | telu | pat | taw | rumah | soan | dalan | wari | vekar | mi | amanai | apue, asi |
Rinconada Bikol | əsad | darwā | tolō | əpat | tawō | baləy | ayam | raran | aldəw | bāgo | kitā | onō | kalayō |
Sinugbuanon | usa, isa |
duha | tulo | upat | tawo | balay | iro | dalan | adlaw | bag-o | kita | unsa | kalayo |
Waray | usa | duha | tulo | upat | tawo | balay | ayam, ido |
dalan | adlaw | bag-o | kita | anu | kalayo |
Hiligaynon | isa | duha | tatlo | apat | tawo | balay | ido | dalan | adlaw | bag-o | kita | ano | kalayo |
Aklanon | isaea, sambilog |
daywa | tatlo | ap-at | tawo | baeay | ayam | dayan | adlaw | bag-o | kita | ano | kaeayo |
Kinaray-a | sara | darwa | tatlo | apat | tawo | balay | ayam | aragyan | adlaw | bag-o | kita | ano | kalayo |
Tausug | hambuuk | duwa | tu | upat | tau | bay | iru' | dan | adlaw | ba-gu | kitaniyu | unu | kayu |
Maranao | isa | dowa | t'lo | phat | taw | walay | aso | lalan | gawi'e | bago | tano | tonaa | apoy |
Kapampangan | metung | adwa | atlu | apat | tau | bale | asu | dalan | aldo | bayu | ikatamu | nanu | api |
Pangasinense | sakey | dua, duara |
talo, talora |
apat, apatira |
too | abong | aso | dalan | ageo | balo | sikatayo | anto | pool |
Ilokano | maysa | dua | tallo | uppat | tao | balay | aso | dalan | aldaw | baro | datayo | ania | apoy |
Ivatan | asa | dadowa | tatdo | apat | tao | vahay | chito | rarahan | araw | va-yo | yaten | ango | apoy |
Ibanag | tadday | dua | tallu | appa' | tolay | balay | kitu | dalan | aggaw | bagu | sittam | anni | afi |
Yogad | tata | addu | tallu | appat | tolay | binalay | atu | daddaman | agaw | bagu | sikitam | gani | afuy |
Gaddang | antet | addwa | tallo | appat | tolay | balay | atu | dallan | aw | bawu | ikkanetam | sanenay | afuy |
Tboli | sotu | lewu | tlu | fat | tau | gunu | ohu | lan | kdaw | lomi | tekuy | tedu | ofih |
Malay | satu | dua | tiga[22] | empat | orang | rumah, balai |
anjing | jalan | hari | baru | kita | apa, anu |
api |
Lumang Habanes | esa, tunggal |
rwa, kalih |
tĕlu, tiga |
pat, sakawan[23] |
wwang | umah | asu | dalan | dina | hañar, añar[24] | kami[25] | apa, aparan |
apuy, agni |
Habanes | siji, setunggal |
loro, kalih |
tĕlu, tiga[26] |
papat, sekawan |
uwong, tiyang, priyantun[26] |
omah, griya, dalem[26] |
asu, sĕgawon |
dalan, gili[26] |
dina, dinten[26] |
anyar, énggal[26] |
awaké dhéwé, kula panjenengan[26] |
apa, punapa[26] |
gĕni, latu, brama[26] |
Sundanes | hiji | dua | tilu | opat | urang | imah | anjing | jalan | poe | anyar, enggal |
arurang | naon | seuneu |
Acehnes | sa | duwa | lhèë | peuët | ureuëng | rumoh, balèë |
asèë | ret | uroë | barô | (geu)tanyoë | peuë | apuy |
Minangkabau | ciek | duo | tigo | ampek | urang | rumah | anjiang | labuah, jalan |
hari | baru | awak | apo | api |
Lampung | sai | khua | telu | pak | jelema | lamban | kaci | ranlaya | khani | baru | kham | api | apui |
Bugines | sedi | dua | tellu | eppa | tau | bola | asu | lalen | esso | baru | idi | aga | api |
Temuano | satuk | duak | tigak | empat | uwang, eang |
gumah, umah |
anying, koyok |
jalan | aik, haik |
bahauk | kitak | apak | apik |
Toba Batak | sada | dua | tolu | opat | halak | jabu | biang | dalan | ari | baru | hita | aha | api |
Kelantan-Pattani | so | duwo | tigo | pak | oghe | ghumoh, dumoh |
anjing | jale | aghi | baghu | kito | gapo | api |
Chamorro | håcha, maisa |
hugua | tulu | fatfat | taotao | guma | ga'lågu[27] | chålan | ha'åni | nuebu[28] | hita | håfa | guafi |
Motu | ta, tamona |
rua | toi | hani | tau | ruma | sisia | dala | dina | matamata | ita, ai |
dahaka | lahi |
Maori | tahi | rua | toru | wha | tangata | whare | kuri | ara | ra | hou | taua | aha | ahi |
Tubaluano | tasi | lua | tolu | fá | toko | fale | kuli | ala, tuu |
aso | fou | tāua | a | afi |
Hawayano | kahi | lua | kolu | hā | kanaka | hale | 'īlio | ala | ao | hou | kākou | aha | ahi |
Banjar | asa | duwa | talu | ampat | urang | rūmah | hadupan | heko | hǎri | hanyar | kami | apa | api |
Malagasy | isa | roa | telo | efatra | olona | trano | alika | lalana | andro | vaovao | isika | inona | afo |
Dusun | iso | duo | tolu | apat | tulun | walai, lamin |
tasu | ralan | tadau | wagu | tokou | onu/nu | tapui |
Kadazan | iso | duvo | tohu | apat | tuhun | hamin | tasu | lahan | tadau | vagu | tokou | onu, nunu |
tapui |
Rungus | iso | duvo | tolu, tolzu |
apat | tulun, tulzun |
valai, valzai |
tasu | dalan | tadau | vagu | tokou | nunu | tapui, apui |
Sungai/Tambanuo | ido | duo | tolu | opat | lobuw | waloi | asu | ralan | runat | wagu | toko | onu | apui |
Iban | satu, sa, siti, sigi |
dua | tiga | empat | orang, urang |
rumah | ukui, uduk |
jalai | hari | baru | kitai | nama | api |
Sarawak Malay | satu, sigek |
dua | tiga | empat | orang | rumah | asuk | jalan | ari | baru | kita | apa | api |
Terengganu | se | duwe | tige | pak | oghang | ghumoh, dumoh |
anjing | jalang | aghi | baghu | kite | mende, ape, gape, nape |
api |
Kanayatn | sa | dua | talu | ampat | urakng | rumah | asu' | jalatn | ari | baru | kami', diri' |
ahe | api |
Sistema nin Panurát
baguhonKadaklan sa mga tataramon na Austronesyo ngunyan, igwa nin sistema nin panurát base sa Latin. Nakalistá sa babâ an piráng bakong sistema nin panurát na base sa Latin.
- Iskriturang Brahmi
- Iskriturang Kawi
- Alpabetong Balines - piggagamit para sa pagsurat nin Balines asin Sasak.
- Alpabetong Batak - piggagamit para sa pagsurat nin pirang mga tataramon na Batak.
- Baybayin - piggagamit tanganing makasurat nin Tagalog asin sa mga pirang mga tataramon sa Filipinas.
- Alpabetong Bima - sarong beses na piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Bima.
- Alpabetong Buhid - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Buhid.
- Alpabetong Hanunó'o -piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Hanuno'o.
- Alpabetong Habanes - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Habanes asin mga kataraid na mga tataramon arog kan Madures.
- Alpabetong Kerinci (Kaganga) - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Kerinci.
- Alpabetong Kulitan - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Kapampangan.
- Alpabetong Lampung - Piggagamit tanganing makasurat nin Lampung asin Komering.
- Alpabetong Lontara - piggagamit tanganing makasurat nin Bugines, Makassares asin mga kadaklan na mga tataramon kan Sulawesi.
- Alpabetong Sundanes - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Sundanes.
- Alpabetong Rejang - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Rejang.
- Alpabetong Rencong - minsan piggamit tanganing makasurat nin tataramon na Malay.
- Alpabetong Tagbanwa - minsan piggamit tanganing makasurat nin iba-ibang klase nin mga tataramon na Palawan.
- Alpabetong Lota - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Ende-Li'o.
- Alpabetong Tsam - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Tsam.
- Iskriturang Kawi
- Iskriturang Arabe
- Alpabetong Pegon - piggagamit tanganing makasurat nin Habanes, Sundanes asin Madures na iyo man sa mga kadaklan na sararadit na mga kataraid na tataramon.
- Alpabetong Jawi - piggagamit tanganing makasurat nin Malay, Acehnes, Banjar, Minangkabau, Tausug, Sulnupang Tsam asin iba pa.
- Alpabetong Sorabe - minsan piggamit sa mga kadaklan na mga diyalektos kan tataramon na Malgatse.
- Hangul - Minsan piggamit tanganing makasurat nin tataramon na Cia-Cia alagad an proyekto dae na masyadong aktibô.
- Dunging - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Iban alagad dae na ini masyadóng piggagamit
- Avoiuli - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Raga.
- Eskayan - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Eskayan, sarong sekretong tataramon na pigbasé sa Boholano.
- Iskriturang Woleai (Caroline Island script) - piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Carolinya (Refaluwasch).
- Rongorongo - possibleng piggagamit tanganing makasurat nin tataramon na Rapa Nui.
- Braille - piggagamit sa Filipino, Malayo, Indones, Tolai, Motu, Māori, Samoano, Malgatse, asin kadaklan sa mga iba pang mga tataramon na Austronesyo.
Sagunson
baguhon- Bellwood, Peter (July 1991). "The Austronesian Dispersal and the Origin of Languages". Scientific American 265 (1): 88–93. doi: .
- Bellwood, Peter (1997). Prehistory of the Indo-Malaysian archipelago. Honolulu: University of Hawai'i Press.
- Bellwood, Peter (1998). "Taiwan and the Prehistory of the Austronesians-speaking Peoples". Review of Archaeology 18: 39–48.
- Bellwood, Peter; Fox, James; Tryon, Darrell (1995). The Austronesians: Historical and comparative perspectives. Department of Anthropology, Australian National University. ISBN 0-7315-2132-3.
- Bellwood, Peter & Alicia Sanchez-Mazas (June 2005). "Human Migrations in Continental East Asia and Taiwan: Genetic, Linguistic, and Archaeological Evidence". Current Anthropology 46 (3): 480–484. doi: .
- Blench, Roger (June 10–13, 2004). Stratification in the peopling of China: how far does the linguistic evidence match genetics and archaeology? (PDF). Human migrations in continental East Asia and Taiwan: genetic, linguistic and archaeological evidence. Geneva.
- Blevins, Juliette (2007). "A Long Lost Sister of Proto-Austronesian? Proto-Ongan, Mother of Jarawa and Onge of the Andaman Islands". Oceanic Linguistics 46 (1): 154–198. doi:. http://email.eva.mpg.de/~blevins/pdf/webpub2007a.pdf.
- Blundell, David. "Austronesian Dispersal". Newsletter of Chinese Ethnology 35: 1–26.
- Blust, Robert (1985). "The Austronesian Homeland: A Linguistic Perspective". Asian Perspectives 26: 46–67.
- Blust, Robert (1999). "Subgrouping, circularity and extinction: some issues in Austronesian comparative". In Zeitoun, E.; Li, P.J.K. Selected papers from the Eighth International Conference on Austronesian Linguistics. Taipei: Academia Sinica. pp. 31–94.
- Comrie, Bernard (2001). "Languages of the world". In Aronoff, Mark; Rees-Miller,, Janie. The Handbook of LinguisticsLanguages of the world. Oxford: Blackwell. pp. 19–42.
- Diamond, Jared M (2000). "Taiwan's gift to the world" (PDF). Nature 403 (6771): 709–10. doi: . PMID 10693781. Archived from the original on 2006-09-16. https://web.archive.org/web/20060916193454/http://faculty.washington.edu/plape/pacificarchwin06/readings/Diamond%20nature%202000.pdf. Retrieved on 2018-04-18.
- Dyen, Isidore (1965). "A Lexicostatistical classification of the Austronesian languages". International Journal of American Linguistics (Memoir 19).
- Fox, James J. (19–20 August 2004). Current Developments in Comparative Austronesian Studies (PDF). Symposium Austronesia Pascasarjana Linguististik dan Kajian Budaya. Universitas Udayana, Bali. Archived from the original (PDF) on 12 October 2006. Retrieved 18 April 2018.
- Fuller, Peter (2002). "Reading the Full Picture". Asia Pacific Research. Canberra, Australia: Research School of Pacific and Asian Studies. Archived from the original on September 27, 2011. Retrieved July 28, 2005.
- Greenhill, S.J.; Blust, R.; Gray, R.D (2008). "The Austronesian Basic Vocabulary Database: From Bioinformatics to Lexomics". Evolutionary Bioinformatics 4: 271–283. http://language.psy.auckland.ac.nz/publications/index.php?pub=Greenhill_et_al2008..
- "Homepage of linguist Dr. Lawrence Reid". Retrieved July 28, 2005.
- Li, Paul Jen-kuei (2004). "Origins of the East Formosans:Basay, Kavalan, Amis, and Siraya". Language and Linguistics 5 (2): 363–376.
- Li, Paul Jen-kuei (17–20 January 2006). The Internal Relationships of Formosan Languages (PDF). Tenth International Conference on Austronesian Linguistics (ICAL). Puerto Princesa City, Palawan, Philippines.
- Lynch, John, Malcolm Ross and Terry Crowley (2002). The Oceanic languages. Richmond, Surrey: Curzon Press.
- Melton T., Clifford S., Martinson J., Batzer M., & Stoneking M. (1998). "Genetic evidence for the proto-Austronesian homeland in Asia: mtDNA and nuclear DNA variation in Taiwanese aboriginal tribes". American Journal of Human Genetics 63 (6): 1807–23. doi: . PMID 9837834.
- Ostapirat, Weera (2005). "Kra–Dai and Austronesian: Notes on phonological correspondences and vocabulary distribution". In Laurent Sagart, Roger Blench & Alicia Sanchez-Mazas. The Peopling of East Asia: Putting Together Archaeology, Linguistics and Genetics. London: Routledge Curzon. pp. 107–131.
- Peiros, Ilia (June 10–13, 2004). Austronesian: What linguists know and what they believe they know. the workshop on Human migrations in continental East Asia and Taiwan. Geneva.
- Ross, Malcolm (2009). "Proto Austronesian verbal morphology: a reappraisal". In Adelaar, K. Alexander; Pawley, Andrew. Austronesian Historical Linguistics and Culture History: A Festschrift for Robert Blust. Canberra: Pacific Linguistics. pp. 295–326.
- Ross, Malcolm & Andrew Pawley (1993). "Austronesian historical linguistics and culture history". Annual Review of Anthropology 22: 425–459. doi: . OCLC 1783647.
- Ross, John (2002). "Final words: research themes in the history and typology of western Austronesian languages". In Wouk, Fay; Ross, Malcolm. The history and typology of Western Austronesian voice systems. Canberra: Pacific Linguistics. pp. 451–474.
- Sagart, Laurent (8–11 January 2002). Sino-Tibeto-Austronesian: An updated and improved argument (PDF). Ninth International Conference on Austronesian Linguistics (ICAL9). Canberra, Australia.
- Sagart, Laurent (2004). "The higher phylogeny of Austronesian and the position of Tai–Kadai". Oceanic Linguistics 43: 411–440. doi: .
- Sagart, Laurent (2005). "Sino-Tibeto-Austronesian: An updated and improved argument". In Blench, Roger; Sanchez-Mazas, Alicia. The Peopling of East Asia: Putting Together Archaeology, Linguistics and Genetics. London: Routledge Curzon. pp. 161–176.
- Sapir, Edward (1968). "Time perspective in aboriginal American culture: a study in method". In Mandelbaum, D.G. Selected writings of Edward Sapir in language, culture and personality. Berkeley: University of California Press. pp. 389–467.
- Taylor, G. (1888). "A ramble through southern Formosa". The China Review 16: 137–161.
- Terrell, John Edward (December 2004). "Introduction: 'Austronesia' and the great Austronesian migration". World Archaeology 36 (4): 586–590. doi: .
- Thurgood, Graham (1999). From Ancient Cham to Modern Dialects. Two Thousand Years of Language Contact and Change. Oceanic Linguistics Special Publications No. 28. Honolulu: University of Hawai'i Press.
- Trejaut JA; Kivisild T; Loo JH; Lee CL; He CL (2005). "Traces of archaic mitochondrial lineages persist in Austronesian-speaking Formosan populations" (PDF). PLoS Biol 3 (8): e247. doi: . PMID 15984912. PMC: 1166350. http://biology.plosjournals.org/perlserv?request=get-pdf&file=10.1371_journal.pbio.0030247-p-S.pdf.
- Wouk, Fay and Malcolm Ross, eds. (2002), The history and typology of western Austronesian voice systems. Pacific Linguistics. Canberra: Australian National University.
Toltolan
baguhon- ↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Austronesian". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ↑ Blust, Robert (2016). History of the Austronesian Languages. University of Hawaii at Manoa.
- ↑ Adelaar, K. Alexander and Nikolaus Limmelmann. 2005. The Austronesian Languages of Asia and Madagascar. P.6-7
- ↑ Croft, William. 2012 Verbs: Aspect and Causal Structure. P.261
- ↑ 5.0 5.1 Li, Paul Jen-kuei. 2008. "Time perspective of Formosan Aborigines." In Sanchez-Mazas, Alicia ed. Past human migrations in East Asia: matching archaeology, linguistics and genetics. Taylor & Francis US.
- ↑ Starosta, S. 1995. "A grammatical subgrouping of Formosan languages." In P. Li, Cheng-hwa Tsang, Ying-kuei Huang, Dah-an Ho, and Chiu-yu Tseng eds. Austronesian Studies Relating to Taiwan, pp. 683–726, Taipei: Institute of History and Philology, Academia Sinica.
- ↑ "Pinakakontrobersiya an posisyon kan Rukai: Tsuchida... Binabantaan bilang pinakaharani sa mga tataramon na Tsouiko, base sa leksikostatistikong ebidensya, samantala pinaniniwalaan an Ho... na saro sa mga tataramon na Paiwaniko, i.e. parte kan sakong Habagatang grupo, bilang base sa komparasyon kan kag'apat na pinapahiling na gramatikal. Sa totoo lang, an mga antropolohistang Hapon, dae nadistinguish sa pagitan kan Rukai, Paiwan asin Puyuma sa amay na yugto kan saindang pag'aadal" (Li 2008: 216).
- ↑ Ross, Malcolm. 2009. "Proto Austronesian verbal morphology: A reappraisal." In Alexander Adelaar and Andrew Pawley (eds.). Austronesian historical linguistics and culture history: a festschrift for Robert Blust. Canberra: Pacific Linguistics.
- ↑ Chang, Henry Yungli. 2006. "Rethinking the Tsouic Subgroup Hypothesis: A Morphosyntactic Perspective." In Chang, H., Huang, L. M., Ho, D. (eds.). Streams converging into an ocean: Festschrift in honor of Professor Paul Jen-Kuei Li on his 70th birthday. Taipei: Institute of Linguistics, Academia Sinica.
- ↑ Siman Widyatmanta, Adiparwa. Vol. I dan II. Cetakan Ketiga. Yogyakarta: U.P. "Spring", 1968.
- ↑ Zoetmulder, P.J., Kamus Jawa Kuno-Indonesia. Vol. I-II. Terjemahan Darusuprapto-Sumarti Suprayitno. Jakarta: PT. Gramedia Pustaka Utama, 1995.
- ↑ [1] Alpabetong Habanes, pagsayod, asin tataramon (Aksara Jawa), http://www.omniglot.com/writing/javanese.htm
- ↑ gikan sa Arabe na صِفْر ṣifr
- ↑ Predominante sa Indones ya, hale sa Latin na nullus
- ↑ An subli-taramon nin Sanskrit na "Ekasila" : "Eka" boot sabihon 1, "Sila" boot sabihon "pillar", nagluwas an "principle" sa pataratara ni Sukarno
- ↑ sa Inskripsyong Kedukan Bukit luminuwas an numerong tlu ratus bilang tolóng gatos, tlu bilan toló, sa http://www.wordsense.eu/telu/ sa malay minatukoy an telu bilan toló, alagad bihiráng gamiton an telu.
- ↑ sa subli-taramon nin Sanskrit na "Trisila" : "Tri" boot sabihon 3, "Sila" boot sabihon "pillar", luminuwas an "principle" sa pataratara ni Sukarno
- ↑ subli-taramon gikan sa Sanskrit na पञ्चन् páñcan - hilingun an Sukarno's Pancasila: "five principles", Pancawarna: "five colours, colourful".
- ↑ lapan bistado sa konstraksyon kan delapan; predominante sa Malaysia, Singapore asin Brunei.
- ↑ Cook, Richard (1992). Peace Corps Marshall Islands: Marshallese Language Training Manual (PDF), pg. 22. Accessed August 27, 2007
- ↑ Percy Chatterton, (1975). Say It In Motu: An instant introduction to the common language of Papua. Pacific Publications. ISBN 978-0-85807-025-7
- ↑ Sa Inskriturang Kedukan Bukit luminuwas an Tlu ratus bilang Tulung gatos, An Tlu bilang Tolo, digdi sa http://www.wordsense.eu/telu/ an taramon na Telu tumutukoy sa tolo sa tataramon na Malay asin Indonesya miski na napakabihira an paggamit kan Telu.
- ↑ s.v. kawan, Old Javanese-English Dictionary, P.J. Zoetmulder and Stuart Robson, 1982
- ↑ s.v. hañar, Old Javanese-English Dictionary, P.J. Zoetmulder and Stuart Robson, 1982
- ↑ s.v. kami, this could mean both first person singular and plural, Old Javanese-English Dictionary, P.J. Zoetmulder and Stuart Robson, 1982
- ↑ 26.0 26.1 26.2 26.3 26.4 26.5 26.6 26.7 26.8 Javanese English Dictionary, Stuart Robson and Singgih Wibisono, 2002
- ↑ Hale sa Espanyol "galgo"
- ↑ Hale sa Espanyol "nuevo"