South Cotabato
An South Cotabato saro sa probinsya kan Republika kan Filipinas na namumugtak sa ronang SOCCSKSARGEN sa Minadanao. An kapitolyo kaini iyo an Koronadal City. Kadolon ini kan Sultan Kudarat sa may amihanan asin solnopan, Sarangani sa may habagatan asin subangan, sa may Davao del Sur sa parteng subangan. Sa sur-subangan kaini makukua an Sola' nin Sarangani. Sosog sa sensus kan 1 Mayo 2020, igwa ining 975,476 katawong nag-eerok digdi sa 244,987 kaharongan. Igwa ining sukol na 3,935.95 kilometro kwadrado. An designadong area code kaini iyo +63 (0)83.
South Cotabato | |||
|---|---|---|---|
| |||
 Kinamumugtakan kan South Cotabato | |||
 | |||
| Tagboan: 6°10′12″N 125°0′0″E Tagboan: 6°10′12″N 125°0′0″E | |||
| Nasyon | Filipinas | ||
| Pigtugdas | Hulyo 18, 1966 | ||
| Kapitolyo | Koronadal | ||
| Barangay | 225 | ||
| Pamamahala | |||
| • Lider | Reynaldo Tamayo Jr. | ||
| • Electorado | 975,541 votantes (9 Mayo 2022) | ||
| Hiwas | |||
| • Kabuuhan | 3,935.95 km2 (1,519.68 sq mi) | ||
| Populasyon (Mayo 1, 2020)[1] | |||
| • kabuuhan | 975,476 | ||
| • Densidad | 250/km2 (640/sq mi) | ||
| • Saro | 244,987 | ||
| Economia | |||
| • Klase | primero klaseng probinsya | ||
| • Ingresos | ₱2,287,525,018.77 (2020) | ||
| • Activos | ₱6,806,612,267.26 (2020) | ||
| • Pasivos | ₱1,357,966,101.97 (2020) | ||
| • Gastos | ₱1,854,776,354.84 (2020) | ||
| Kodigo nin postal | 9500–9513 | ||
| PSGC | 126300000 | ||
| Kodigo telefonico | 83 | ||
| Tataramon | Tataramon na Hiligaynon Tataramon na Cotabato Manobo Tataramon na Tboli Tataramon na Maguindanao Koronadal Blaan Tagakaulo Sarangani Blaan Tataramon na Cebuano | ||
| Websityo | www | ||
An General Santos City, sa may kosa kan sola nin Sarangani, iyo an pinakadakula asin pinaka-importanteng syudad kan South Cotabato asin mayor na pwerto. Dati an Sarangani parte kan South Cotabato alagad isinuway ini kan taon 1992.
Kultura asin Lenggwahe
baguhonAn mga kag-erok sa South Cotabato saralak asin multilinggwal, na pwedeng magpasabot sa tataramon na Hiligaynon, Sugbuanon, Tagalog asin Ingles. Laen pa kaini, an mga tribu tribu tinataram pa ninda an mga saindang sadiring dila. Ordinaryo na igdi an makadangog nin nagoorolay na an lambang saro tinataram an saiyang dila alagad nagkakasinarabotan.
An kagbanwa kan south Cotabato manlaenlaen an manang kultura. an mga Ilonngo na gikan sa Panay asin Negros kan Kabisayaan nagbanwa sa mga munisipyo kan Norala, Banga, Surallah, Sto. Niño asin sa kabesera kan probinsya, an Koronadal. an Hiligaynon asin Kiniray-a an mayor na mga tataramon igdi.Idto naman mga tawpo na gikan pa sa Ilokos kan Luzon nagbanwa sa Tampakan, Tantangan asin Tupi. an saindang dila nadadangog pa sa mga banwaan na ini.
An Sugbuanon naman iyo an mayor na tataramon sa munisipyo kan Polomolok, saro sa taramon sa Tupi, na kaabay an Ilonggo asin Tagalog, na an huri masabing may dikit pagkaiba sa Tagalog kan Manila. An duwang banwaan na ini harani sa General Santos City kun saen Sugbuanon an tinataram.
An tribung Magindanawon an mayor na Muslim na grupo sa probinsya. Maski ngani dakulsainda pa man giraray nagsusulot kan saindang tradisyonal na paggugubing, asin inuuso pa an mga dating kaugalean, dakul na man an nagaayog sa mga gawe-gawe kan saindang kairibang mga Kristiyanong kataraid; nagsusulot na sinda nin pantalon, sarawal, daing manggas na t-shirt asin naayon na sa mga saralak na torotiripon asin mga baylihan.
An ibang mga tribung Filipino iyo an mga T'boli asin mga B'laan na grupo nageerok sa Lake Sebu. Bantog sinda sa mga tangsong kagamitan, sa beadwork asin sa mga t'nalak, sarong klaseng habol. An mga T'boli uso an pagsulot nin mga maraborab na binurdahan na gubing, asin sa payo ninda may kaag pang mga kawingkawing. An mga kababaihan nagamit nin mga pahang tangso' na may mga kalay-kalay na sa poro kaini igwang mga tililing na harayo pa nadadangog na an saindang pagdangadang.
An mga tribu asin an ibang mga Filipino harale pa sa ibang lugar medyo nagraramas na asin maski ndara pa ninda an pamanang kultrura, may timbre na an saindang buhay nin masabing Mindanawon na kostumbre. Alagad, sa pagruso' kan mga ibang Filipinong kristyano igdi, an mga saradit na tribu nag'papara'isog na sa mga bolod.
Banga Pulitikal
baguhon
An South Cotabato nababanga sa 10 banwaan asin 2 ciudad.
- General Santos (Dadiangas)
- Koronadal
Mga Banwaan:
Turismo
baguhonAn mga padagkang panturista iyo an Lake Sebu, Bukid Matutum asin an Wadi' nin Koironadal. Magayonon man dumanan an palibot kan pao-pao.
Pamanang Musika
baguhon
An musika kan mga Magindanawon na Muslim kan South Cotabato nakasentro sa togtog kulintang, sarong klaseng pagtogtog gamit an iba-ibang klaseng tangsong instrumento musikal na nakataraytay asin natao nin malagong o malagting na tanog kun pinupuru-pokpok.
An kulintang iyo an termino na inuusar sa Minadanao, Ternate asin Timor para duman sa idiophone nin mga metal (parati tangso') na gong na hitsurang kaldero asin ini nakasapnay na taraytay ngani magkaigwang sarong set na kulintang. Pinupurupokpok arin man igdi depende sa gustong paluwason na tanog gamit an duwang kahoy na pantaptap.
Huli ta ini lakop sa mga grupo asin mga banwang iba-iba an lenggwahe, inaapod man ini na kolintang kan Maranao asin kan mga tawo sa Sulawesi, kulintangan, gulintangan kan mga taga-Sabah asin kan mga taga Arkipelgao kan Sulu, asin totobuang kan mga tagaduman sa Sentral Maluku.
An terminong kulintang, pagtongtong kan ika-20 siglo, boot sabihon na idtong enterong ensemble nin lima o anom na instrumento. Dati sa Mindanao an enterong ensemble na ini inaapod na basalen o palabunibunyan na gustong sabihon " kabilogan nin mga mariribok na instrumento" o "paggibong musika" o " pagtogtog na gamit an kulintang".
Demograpiko
baguhon| Taon | Tawo | ±% p.a. |
|---|---|---|
| 1903 | 30,774 | — |
| 1918 | 42,787 | +2.22% |
| 1939 | 58,224 | +1.48% |
| 1948 | 102,860 | +6.53% |
| 1960 | 136,609 | +2.39% |
| 1970 | 252,612 | +6.33% |
| 1975 | 329,534 | +5.48% |
| 1980 | 401,705 | +4.04% |
| 1990 | 539,458 | +2.99% |
| 1995 | 621,155 | +2.68% |
| 2000 | 690,728 | +2.30% |
| 2007 | 767,255 | +1.46% |
| 2010 | 827,200 | +2.78% |
| 2015 | 915,289 | +1.95% |
| 2020 | 975,476 | +1.26% |
| Toltolan: Philippine Statistics Authority[2][3][4][5] | ||
Toltolan
baguhon- ↑ "2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President". Hulyo 7, 2021. Check date values in:
|date=(help) - ↑ Sensus kan Populasyon (2015). "Rehiyon XII (Soccsksargen)". Kabuuhang Populasyon kan lambang Provincia, Syudad, Banwaan asin Barangay. PSA. Retrieved 20 Jun 2016.
- ↑ Census of Population and Housing (2010). "Rehiyon XII (Soccsksargen)". Kabuuhan populasyon sa lambang Provincia, Syudad, Banwaan asin Barangay. NSO. Retrieved 29 Jun 2016.
- ↑ Mga Sensus kan Populasyon (1903–2007). "Rehiyon XII (Soccsksargen)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.
- ↑ "Province of South Cotabato". Municipality Population Data. LWUA Research Division. Retrieved 17 December 2016.
Mga panluwas na takod
baguhon- PhilAtlas.com
- Philippine Standard Geographic Code
- Local Governance Performance Management System
- What is Kulintang? Archived 2009-01-29 at the Wayback Machine.
- Kulintang Music of the Philippines
Sarong saringsing an artikulong ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.