An Caboloan (pigbabaybay man na Kaboloan; Pangasinan: Luyag na Caboloan),[1] bistado man sa mga Tsinong rekord bilang Feng-chia-hsi-lan (Chinese: 馮嘉施蘭; pinyin: Féngjiāshīlán; Pe̍h-ōe-jī: Pâng-ka-si-lân),[2] iyo sarong soberanyang pre-kolonyal na Filipinong politidad na mahihiling sa Salog nin Agno, kun sain an Binalatongan iyo an kapitolyo kaini.[3] An politidad kan Pangasinan iyo nagpapadara nin mga emisaryo sa Tsina kaidtong 1406–1411.[2]

Caboloan
Luyag na Caboloan
EstadoTributaryong estado sa Dinastiyang Ming
KapitolyoBinalatongan
RelihiyonBudismo, Animismo asin paganismo
GobyernoMonarkiya
CurrencyPirak, Barter
Caboloan
Tradisyonal na Intsik馮嘉施蘭
Posibleng nag-eerok sa Caboloan na igwang Kampilan na espada, na pigdepikta sa Boxer Codex (1590) asin pigtutubodang gikan sa Anklaheng Taimei, Gulpong Lingayen, Luzon

Kaditong ika-16 na siglo, an portong ineerokan nin Agoo[4] sa Pangasinan iyo inaapod na "Porta kan Hapon" kan mga Espanyol.[5] An mga lokal iyo nakasulot nin mga pagbado na tipikal sa ibang mga nagbabangkang mga Sur-subangang Asyanong mga etnikong grupo bilang dugang sa Hapones sagkod Tsinong mga seda. Maski an mga ordinaryong mga tawo iyo napapalibotan nin mga Tsino asin Hapones na garmentong koton. Pigpapaitom man ninda an saindang mga ngipon sagkod hinahaboan an puting ngipon kan mga dayuhan, na iyo pigtatawan ninda nin similaridad sa mga hayop. Naggagamit sinda nin mga porselanang banga na tipikal sa Hapones asin Tsinong mga harong. An mga istilong-Hapones na pulbura sa badil iyo nahiling man sa mga giyera na nangyari sa lugar.[6] Bilang ribay sa mga produkto, an mga parabakal sa bilog na Asya iyo minaabot para sa bulawan sagkod uripon, asin iyo man para sa deerskins, civet sagkod iba pang mga lokal na produkto. Lain pa sa mga notableng mas ekstensibong koneksyon sa Hapon asin Tsina, sinda iyo may kultural na similaridad sa iba pang mga grupo sa Luzon pasiring sa sur, urog na an mga Kapampangan.

Si Limahong, na iyo sarong Tsinong pirata, madaliang uminatake sa politidad pagkatapos madaog niya sa Labanan kan Manila (1574). Siya nagtugdok nin sarong enklabo nin wokou (Hapones asin Tsinong mga pirata) sa Pangasinan. Sagkod man, an Mehikanong si Juan de Salcedo asin an saiyang pwersang pigsalak-salak na mga Tagalog, Bisaya, asin Latino na soldado iyo nag-atake asin dinaog an piratang-kahadean, na nagpasairarom sa mga Pangasinense sagkod sa saindang politidad sa Spanish East Indies kan Emperyong Espanyol.

Hilingon man baguhon

Toltolan baguhon

  1. Flores, Marot Nelmida-. The cattle caravans of ancient Caboloan : interior plains of Pangasinan : connecting history, culture, and commerce by cartwheel. National Historical Institute. Ermita: c2007. http://www.kunstkamera.ru/files/lib/978-5-88431-174-9/978-5-88431-174-9_20.pdf
  2. 2.0 2.1 Scott, William Henry (1989). "Filipinos in China in 1500" (PDF). China Studies Program. De la Salle University. p. 8. 
  3. http://anaknabinalatongan.wixsite.com/anaknabinalatongan/single-post/2014/12/21/History-of-Binalatongan
  4. de Loarca, Miguel (1582). Relacion de Las Yslas Filipinas. 
  5. Sals, Florent Joseph (2005). The history of Agoo : 1578-2005 (in English). La Union: Limbagan Printhouse. p. 80. 
  6. Scott, William Henry (1994). Barangay. Manila Philippines: Ateneo de Manila University Press. p. 187.