Ati-Atihan
An Ati-Atihan iyo sarong kapistahan na pigseselebrar kada Enero bilang pag-onra ki Santo Niño (Banal na Aki o Aking si Hesus) sa nagkapirang mga banwaan sa probinsya nin Aklan sa isla nin Panay, Filipinas. An pinakadakulang selebrasyon iyo an sa ikatolong Domingo nin Enero sa banwaan nin Kalibo, na iyo an kapitolyo kan probinsya. An ngarang Ati-Atihan may kahulugan na "arugon an Ati", lokal na ngaran kan mga Aeta na iyo an enot na nag-erok sa isla nin Panay sagkod sa ibang parte nin arkipelago.
| Ati-Atihan | |
|---|---|
 Sarong partisipante sa Ati-Atihan | |
| Pigseselebrar kan | Kalibo, Aklan, Filipinas |
| Klase | Relihiyoso / Kultural |
| Petsa | Ikatolong Domingo kan Enero |
An piyesta iyo orihinal na paganong selebrasyon ngarig ikomemorar an "Barter kan Panay", kun sain an mga Aeta nag-ako nin mga regalo hale sa mga Datu kan Borneo. An mga Datu iyo nagluwas para makahiwas sa maraot nindang pamayo, asin nakipagsundo sa mga Aeta karibay an saindang mga daga. Nag-selebrar sinda gamit an mga bayle asin awit kun sain an mga taga-Borneo nagpinta kan saindang mga lawas para ipahiling an saindang pakikipagsaro sa mga Aeta na igwang kulay-itom na palnit. Dae naghaloy, an piyesta pigtawan nin lain na kahulugan kan simbahan sa paagi nin pag-ako sa Kristiyanismo na pigsisimbolo kan pagkulkol sa imahe nin Banal na Aki o Aking si Hesus sa prosesyon.
An kapistahan iyo igwang mga relihiyosong prosesyon, parada, mga float na may tema, baraylehan sa makolor na mga kasulotan, nagmamartsang banda, asin mga tawong nagpipinta nin lalawgon sagkod lawas. An parada iyo pig-aapud na "Sadsad", na iyo man an bayle kan mga lokal gamit an saindang bitis sa tono nin musika kan mga nagmamartsang banda. Maski ngani an kapiyestahan iyo pigtawan na nin Kristiyanong kahulugan, an tradisyon kan mga tawo na pagpipinta nin lalawgon sagkod lawas bilang onra sa mga Aeta iyo nagpapadagos man giraray. An mga Kristiyano asin mga bako iyo nagkakasararo sa pagselebrar kaini na iyo nakakakua nin atensyon sa lado nin turismo (sa laog asin luwas kan nasyun). Ini an nagin inspirasyon kan iba pang mga kapiyestahan sa Filipinas arug kan Dinagyang sa Syudad nin Iloilo (pigbabansagan "Ikaduwang Ina kan gabos na Filipinong Kapiyestahan"), mientras an Sinulog sa Cebu iyo an aktwal na "Ina kan gabos na Filipinong Kapiyestahan". [1]
Uusipon
baguhon
Sarong pangyayari sa 1200 A.D. an pigsasabing kapuonan kan kapistahan. Sarong grupo nin sampolong (10) Datu na Malay an luminuwas sa isla nin Borneo ngarig mag-erok sa Filipinas asin pigtawan man nin permiso kan mga Ati, an enot na tribo sa isla nin Panay. Si Datu Puti nakipagribayan sa mga katutubo asin pigbakal an kapatagan para sa sarong bulawan na salakot, brassong planggana, asin mga bado. Nagtao sinda nin halabaon na kuwintas sa agom kan pamayong Ati. An pagselebrar suminunod man dagos.
Uminabot an punto kun sain an mga Ati iyo nagtios sa taggutom na resulta kan maluya na ani. Napiritan sinda na magbaba gikan sa kabukidan ngarig maghagad nin tabang sa mga yaon sa ibaba. An mga Datu nag-obliga asin pigtawan sinda nin mga kakanon. Bilang kabayadan, an mga Ati nagbayle sagkod nagkanta para sa sainda bilang pasasalamat sa saindang tabang.
An kapiyestahan iyo orihinal na paganong selebrasyon gikan sa tribong nagtutubod sa Animismo, sagkod sa pagsamba sa diyos nindang anito. An mga Kastilang misyonaryo padikit-dikit na pigdudugangan nin Kristiyanong kahulugan an kapiyestahan. Sa ngunyan , an Ati-atihan iyo pigseselebrar na bilang sarong relihiyosong kapiyestahan.
Kaidtong 2012, an National Commission for Culture and the Arts (NCCA) sagkod an ICHCAP kan UNESCO nagpublikar kan Pinagmulan: Enumeration from the Philippine Inventory of Intangible Cultural Heritage. An enot na edisyon kan libro nin UNESCO iyo kaiba an Ati-atihan, na iyo sarong signipikasyon kan dakulang importansya kaini sa pamanang kultura sa Filipinas. An lokal na gobyerno nin Aklan, sa pakikipagkooperar sa NCCA, iyo pigtawan nominasyon an kapistahang Ati-atihan sa UNESCO Intangible Cultural Heritage Lists.[2]
Kasibotan
baguhon
An pormal na pagbubukas na misa iyo kada enot na aldaw nin selebrasyon na nagpapahiling kan relihiyosong signipiko kan kasibotan. An misa iyo pigsusundan kan sarong prosesyon na pigsasalakan nin ritmikong mga rapado sa drum sagkod baraylehan sa parada. An ikaduwang aldaw nagpupuon nin amay sa sarong rosaryong prosesyon asin nagtatapos sa sarong pankomunidad na misa dagos saro pang baraylehan na parada. An pangenot na kasibotan kan kapiyestahan iyo nangyayari sa huring aldaw, an ikatolong Domingo nin Enero, kun sain an mga grupo na nagrerepresenta sa manlainlain na tribo iyo nagraralaban sa atensyon nin mga turista sagkod sa premyo. An kapiyestahan iyo nagtatapos sa sarong prosesyon nin ribong mga tawo na nagkukulkol sa manlainlain na klase nin imahe kan Santo Niño.
Iba pang selebrasyon
baguhonAn ibang mga banwaan sa Aklan na nagseselebrar kan kapiyestahang Ati-Atihan iyo an Ibajay, Malinao, Makato, Batan, Altavas, Malay (Isla nin Boracay). Igwa man nin mga nagkapirang mga kataraid-banwaan sa Antique sagkod Capiz an nagseselbrar nin Ati-Atihan.
An mga lain na kapistahan sa rehiyon na may kaparehong tema iyo an mga:
- Dinagyang kan Iloilo
- Halaran kan Capiz
- Binirayan kan Antique
Hilingon man
baguhonPanluwas na takod
baguhon| An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Ati-Atihan Festival. |
Toltolan
baguhon- ↑ "The Ati-Atihan: Of devotion and free-flowing drinks in Kalibo". Retrieved 24 May 2020.
- ↑ "Pinagmulan: Enumeration from the Philippine Inventory of Intangible Cultural Heritage". www.ichcap.org. Archived from the original on 1 February 2018. Retrieved 21 February 2018.
