Aratilis

Aratilis (Muntingia calabura)
	An burak
	An kahoy na aratilis
Sayantipiko na klasipikasyon
Kahadean:	Plantae
Klado:	Angiosperms
Klado:	Eudicots
Klado:	Core eudicots
Klado:	Rosids
Orden:	Malvales
Pamilya:	Muntingiaceae
Genus:	Muntingia; L.
Espesyes:	M. calabura
Ngaran binomyal
	Muntingia calabura; L.
Sinonimo
	Muntingia rosea H.Karst.; Muntingia calabura var. trinitensis Griseb.;

An Aratilis (Muntingia calabura L.) sarong tinanom na nagkakahoy. An bunga kaini birilog, mapula-pula, asin pakadakula 1-1.5 sentimetro; mahamis man, matagok asin sa laog mansana pano nin sorosaradit na pisog na madarag (0.5 sm). An burak kaini saradit, puti saka medyo mahangot an parong. Bakong darakul an sanga asin pagkakahoy niya, ini nalangkaw 7-12 metros.^[2]

Ini tal na tubo sa bandang habagatan kan Mehiko, sa Caribbean, Sentral amerika, asin parteng solnopan sa Habagatan Amerika pasiring habagatan kan Peru asin Bolivia. An arapodan kaining kumon sa Ingles: Jamaican cherry, Panama berry, Singapore cherry, Bajelly tree, Strawberry tree; (Espanyol) bolaina, yamanaza, cacaniqua, capulín blanco, nigua, niguito, memizo o memiso; (Indones) kersen, talok; (Byetnames) Trứng cá (thực vật); asin sa Filipinas inaapod ining alatris, aratilis, manzanitas, sarisa.

Sinasabing an aratilis tood sa mga pakdot na daga, maasido o ma'alkaline man asin panahon na paltik. An mga pisog kaini napapalakop kan mga gamgam, paniki, asin kan iba pang mga layog-layog. Ini naglakop asin natood naman magtalubo sa mga tropikal na lugar arog kan Sur-subangan na Asya. Bilang mabubuhayon na tinanom, maray ining magkondisyon kan daga na magin bagbag sa ibang pananom pero may peligro man na madaog logod an pagtubo kan ibang tinanom.

Mga pakinabang sa pagbulong asin pagkakan

An prutas pwedeng gibohon santan o an tagok gibohon inomon. An dahon ginagaga na pwedeng magsirbeng tsa. An ubak kan kahoy nagigibong lubid, an pasagi kaini pwedeng pagpandayon, asin mga sanga pwedeng pansungo. Sa sarong hararom na adal, nadukayan na an aratilis hinahale an pagkasensitibo sa kulog, nagpapakulpa nin gatok, asin nagpapawara nin kalentura. An mga extract igdi naaraman na garo mansana antibiotic na kayang maglaban sa bacteria. Ini nadiskubre man na may kakayahan maglaban sa pagtalubo kan magkapirang klase nin kanser. ^[3]

Mga ngaran

English: Kerson fruit, calabur tree, capulin, Jamaica cherry, Panama berry, strawberry tree, ornamental cherry, jamfruit tree, Singapore cherry, West Indian cherry^[2]^[4]
Spanish: cereza, memiso, nigua, bolaina, capulin blanco; chitato, pasito (Colombia), yumanaza, cerezo caspi (Peru)^[2]^[4]
Tagalog: aratiles, datiles, ratiles, latires^[2]
French: bois ramier, cerisier de Panama^[2]^[4]
Tamil: sarkarai pala maram, seeni pala maram^[2]
Kannada: gasagase hannina mara^[2]
Malayalam: Jamaikkan ceṟi (ജമൈക്കൻ ചെറി) , Panchasara pazham
Iloko: seresa, zanitas^[2]
Indonesian: kersen, talok^[2]
Malay: kerekup Siam, ceri kampung, ceri Melayu^{[nangangaipo nin toltolan]}
Swedish: panamabär^[4]
Khmer: krakhob barang^[2]
Thai: takhop farang^[2]
Vietnamese: trứng cá^[2]
Portuguese: calbura, pao de seda; calabura, curumi, pau de seda (Brazil)