Glosaryo kan mga katagang Hapones na gikan sa Olandes
(Nakatukdo hali sa Glosaryo kan mga taramon na Hapon na gikan sa Olandes)
Nagpuon na nag-uswag an mga katagang Hapones na gikan sa Olandes kan nagpapuon nin kalakalan an Kompanya nin Subangan na Indya kan Olandes sa Hapon gikan sa pabrika kan Hirado kadtong 1609. Kan 1640, inilipat an mga Olandes sa Dejima, asin poon kadto sagkod kan 1854 namamantinir na mga Kasulnopan sana an tinutugutan na makalaog sa Hapon, kadtong panahon nin pagsasaro kan Hapon na sakoku.
Kadakol na ribayan an nangyari, na humahantong sa sarong sangay kan pag-aadal nin Kasulnopan sa hapon na bisto sa rangaku (蘭学), o "pag-aadal nin Olandes", kung sain an ran (蘭, "Olandes") sa rangaku gikan sa Oranda, an kataga nin Hapon para aa Holandya; gaku (学) gikan sa Sino-Hapin na an boot sabihon "pag-aadal".[1] Sa proseso, kadakol na termino an pinapusog gikan sa Olades pasiring sa tataramon na Hapon. Sa sarong punto, dai malagpas sa 3,000na kataga an naisip na piggamit, lalo na sa mga lado nin teknikal asin siyentipikong bokabularyo.[1] Dai malagpas sa 160na arog kaito na mga kataga na hali sa Olandes an namamantinir na piggagamit ngunyan sa Ordinaryong hapon.[1]
Mga lista kan mga katagang Hapones na gikan sa Olandes
baguhonMaririparo an mga katagang medikal sa Hapon. Nin huli ta sa mga gibuhon kan Aleman na parabulong asin botanista na si Von Siebold, na naggugol nin halawig na panahon sa Hapon kadtong 1920s.
An orihinal na mga katagang Olandes na nagtatapos sa sarong katanog sa Hapon igwang patanog sa puro, kadaklan "u". Nin huli ta an mga pantig kan mga kataganga Hapon pirming nagtatapos sa patanog, apwera na sana sa mga pantig na may "n" sa puro. Dai man aram kan Hapones an dobleng katanog. Kaya lugod an katagang Olandes na matroos nagresulta sa madorosu.
| Transliterasyon nin Hapon (rōmaji) | Terminong Hapon (kanji o kana) | Original na terminong Olandes | Palis-taramon nin Bikol Sentral kan Olandes | Boot sabihon kan terminong Hapon | Mga detalye |
|---|---|---|---|---|---|
| arukari[2] | アルカリ | alkali | alkali | alkali | Gikan sa Arabiko, sa paagi nin Olandes. |
| arukōru[1] | アルコール | alcohol | alkohol | alkohol | Gikan sa Arabiko, sa paagi nin Olandes. |
| asubesuto[2] | アスベスト | asbest | asbestos | asbestos | Gikan sa Griyego, sa paagi nin Olandes. |
| bīru[3] | ビール, 麦酒 | bier | arak | arak | |
| bisuketto[1] | ビスケット | beschuit | biskwit | biskwit | Pagpapakusog kan Portuges biscoito. |
| bōru[1] | ボール | boor | maglabot | mag-drill, maglabot | Pagkatapos kan 1720. |
| buriki[2] | ブリキ | blik | lata | puting lata[4] | |
| chifusu[2] | チフス | tyfus | tipus | tipus | Gikan sa Griyego, sa paagi nin Olandes. |
| chinki[2] | チンキ | tinctuur | makoloran | makoloran | Pinalipot gikan sa チンキテュール (chinkityūru). |
| dansu | ダンス | dans | bayle | bayle | |
| doitsu | ドイツ | Duits | Aleman | Alemanya | |
| dokku | ドック | dok | daungan | Alang na pantalan | Sarong kontraksyon man kan ningen dokku (ja:人間ドック, (literaryo:alang na daungan nin tawo) gawi na pisikal na eksaminasyon). |
| dontaku[1] | ドンタク | zondag | Dominggo | Dominggo | Paminsan-minsan man mahihiling sa ゾンタク (zontaku). Nagbutwa gikan sa amay na Plantilya:W, pagkatapos kan 1868.
(Puon kan 2021[update]) nabawasan an paggamit sa mga partikular na termino e.g. Hakata Dontaku. |
| doronken[2] | ドロンケン | dronken | nakainom | nakainom | dai na piggagamit |
| ekisu[2] | エキス | extract | katas | katas | Pinalipot sa エキストラクト (ekisutorakuto). |
| erekishiteito[1] | エレキシテイト | elektriciteit | elektrisidad | elektrisidad | Dai na piggagamit, niribayan na kan denki (電気). |
| erekiteru[2] | エレキテル | corruption of elektriciteit | electricity | elektrisidad | Sarong tipo nin elektrostatikong dyeneretor na piggagamit para sa mga eksperimento nin elektrisidad kan ika18 na siglo. |
| ēteru[1] | エーテル | ether | eter | eter, Aether | Gikan sa Griyego, sa paagi nin Olandes.
Pigsasayod an "Ethernet" na īsanetto gikan sa Ingles. |
| garasu[3] | ガラス, 硝子 | glas | salming (kan bintana) | salming (sa materyal) | |
| gasu[2] | ガス, 瓦斯 | gas | gas | gas | |
| giyaman[1] | ギヤマン | diamant | dyamante | dyamante,
salming (sa materyal) |
dai na piggagamit.
Gikan sa Griyego, sa paagi nin Olandes. |
| gomu[1] | ゴム | gom, gum | goma | goma | |
| gorofukuren[2] | ゴロフクレン, 呉絽服連 | grofgrein | grosgrain | grosgrain | dai na piggagamit |
| hamu[1] | ハム | ham | ham | ham | |
| handon | 半ドン, ハンドン | Plantilya:Strongdag | Domingo | kabangang-aldaw; holiday; bakasyon | Tambal kan Hapon han (kabanga) asin [[wikt:ドンタク#Hapon|Plantilya:Strongtaku]] (< Plantilya:Strongdag). An katagang inindai na parating ginagamit sa Hapon. |
| hatoron[2] | ハトロン, パトロン | patroon | Kartutso | kaha nin kartutso (badil)[5] | dai na piggagamit. Namamantinir na sana sa hatoronshi (ja:ハトロン紙, kraft paper). |
| henrūda[2] | ヘンルーダ | wijnruit | Ordinaryong pagbabasol | Ordinaryong pagbabasol | |
| hetto[2] | ヘット | vet | taba | taba kan karne nin baka | Kognato sa Ingles '. |
| hisuterii | ヒステリー | hysterie | histerya | histerya | |
| hukku[1] | フック | hoek | Kognato sa Ingles '. | ||
| infuruenza[1] | インフルエンザ | influenza | trangkaso | trangkaso | pagkatapos kan 1720. Mas malamang na sinubli gikan sa Ingles. Gikan an termino sa Italyano, asin naging ordinaryo sa bilog na kinaban kadtong ika-18 siglo sa paagi kan Ingles. |
| inki[2] | インキ | inkt | tinta | tinta | |
| kamitsure[1] | カミツレ | kamille | camomile | camomile | Gikan sa Griyego, sa paagi nin Olandes. pagkatapos kan 1720. |
| kantera[2] | カンテラ | kandelaar | kandelero | lampara nin kerosene | |
| kapitan[1] | カピタン, 甲比丹 | kapitein | kapitan | (dai na piggagamit: kapitan), hepe kan posisyon nin Kompanya nin Subangan na Indya kan Olandes sa Hapon[6] | Mas malamang na gikan sa Portuges '.[6] |
| karan | カラン | kraan | gripo | gripo | Kognato sa Ingles ', gikan sa pagkakapandok kan liog nin gamgam sa sarong tubo nin gripo. |
| kari[2] | カリ, カリウム | kali, kalium | potasyum | potasyum | |
| karuki[2] | カルキ | kalk | apog (an kemikal), klorinadong apog | apog (an kemikal), klorinadong apog | Kognato sa Ingles '. |
| katēteru[2] | カテーテル | katheter | kalilya; sunda | kalilya; sunda | Gikan sa Griyego, sa paagi nin Olandes. |
| kechin[1] | ケチン | ketting | kadena | kadena | pagkatapos kan 1720. Sa ngunyan dai na piggagamit (pigribayan kan 鎖 (kusari)). |
| keido[7] | 珪土 | keiaarde | silika | silika | Calque. An panginot na elementong kei sarong ponetiko na pagsubli gikan sa kei sa tataramon na Olandes na keiaarde, asin an do sa Hapon. An (土, "daga”) sarong pagpapalis kan aarde (“daga”) kan terminong Olandes. Inot na nagluwas kan 1877. Ngunyan dai na piggagamit, pigribayan nin シリカ (shirika) gikan sa Ingles na silica. |
| kiruku / koruku[2] | キルク / コルク | kurk | tapon | tapon | |
| kōhī[3] | コーヒー, 珈琲 | koffie | Kape | Kape | Gikan sa Arabiko, sa paagi nin Olandes. |
| kokku[2] | コック | kok | luto | paraluto[8] | |
| koppu[1] | コップ | kop | tasa | tasa | Pagpapakusog nin Portuges copo. |
| konpasu[1] | コンパス | kompas | [kompas]] | kompas | |
| korera[2] | コレラ | cholera | kolera | kolera | Gikan sa Griyego, sa paagi nin Olandes. |
| kureosōto[2] | クレオソート | creosoot | kreosoto | kreosoto | |
| madorosu[1] | マドロス | matroos | paralawod; paradagat | paralawod; paradagat | |
| masuto[1] | マスト | mast | mastil | mastil | |
| mesu[1] | メス | mes | kutsilyo | panistis | pagkatapos kan 1720. |
| moruhine[1] | モルヒネ | morfine | morpino | morpino | pagkatapos kan 1720. |
| morumotto[9] | モルモット | marmot | marmot | Guinea pig | |
| nisu[10] | ニス | vernis | barnis | barnis | |
| oburāto[2] | オブラート | oblaat | ostya | oblaat[11] | Nakalista man sa pirang mga mapagkukuanan na Hapones bilang naggikan sa terminong Kognato Aleman na '.[11] |
| orugōru[3] | オルゴール | (orgel) muziekdoos | (organo) karton nin musika | (organo) karton nin musika | |
| penki[9] | ペンキ | pek, pik | pintura kan harong | pintura kan harong | |
| pesuto[1] | ペスト | pest | itom na kagadanan | itom na kagadanan | pagkatapos kan 1720. |
| pinto[9] | ピント | punt | pokus | pokus | Pinalipot gikan sa pinalabang termino na '. |
| pisutoru[3] | ピストル | pistool | pistol | pistol | |
| ponpu[1] | ポンプ | pomp | bomba | bomba | pagkatapos kan 1720. |
| ponzu[2] | ポン酢 | pons | ponzu | An katagang Olandes na pons para sa inumon luma na kadtong 1864,[12] asin dai nahaloy naribayan ini nin termino punsch o punch. | |
| randoseru[2] | ランドセル | ransel | napsak | randoseru | Gikan sa Aleman na Ränzel o Hababang Aleman rensel, sa paagi nin Olandes. |
| ranpu[2] | ランプ, 洋灯 | lamp | lampara | lampara | Gikan sa Griyego, sa paagi nin Olandes. |
| retoruto[2] | レトルト | retort | pakli | pakli, retort pouch | |
| renzu[2] | レンズ | lens | lense | lense | |
| safuran[2] | サフラン | saffraan | sapron | sapron | |
| saten[2] | サテン | satijn | satin | satin | |
| seimi[2] | セイミ, 舎密 | chemie | kimika | kimika | Ngunyan dai na piggagamit, niribayan kan kagaku (化学). |
| shian[2] | シアン | cyaan | cyan | cyan | |
| shiroppu[2] | シロップ | siroop | sirup | sirup | |
| sukoppu[9] | スコップ | schop | kutsara | kutsara | Kognato sa Ingles '. |
| supoito[2] | スポイト | spuit | hiringgilya | hiringgilya | Kognato sa Ingles '. |
| tarumomētoru[1] | タルモメートル | thermometer | termometro | twrmometro | Gikan sa Pranses, sa paagi nin Olandes. pagkatapos kan 1720. Ngunyan dai na piggagamit; niribayan kan taionkei (体温計). |
| teresukoppu[1] | テレスコップ | telescoop | teleskopyo | teleskopyo | Gikan sa Italyano asin Modernong Latin, sa paagi nin Olandes. pagkatapos kan 1720. Niribayan kan bōenkyō (望遠鏡). |
| yojiumu[2] | ヨジウム | jodium | iodino | iodino | Ngunyan nagbago sa yōso (ja:ヨウ素, iodine). |
| zukku[2] | ズック | doek | kanbas | kanbas,
kanbas na sapatos[13] |
Parehas na Hapon zukku asin Ingles ' (“pidaso nin suluton”) an sinubli sa Olandes '.[14] |
Hilingon man
baguhonToltolan
baguhon- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 1.19 1.20 1.21 1.22 1.23 1.24 1.25 1.26 Language contact in Japan: a socio-linguistic history by Leo Loveday, p.54-55
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 2.17 2.18 2.19 2.20 2.21 2.22 2.23 2.24 2.25 2.26 2.27 2.28 2.29 2.30 2.31 2.32 2.33 2.34 2.35 Sanseido dual dictionary
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 "Dutch-Japanese Relations Archived 2011-09-28 at the Wayback Machine.," Netherlands Consulate General at Osaka-Kobe
- ↑ "ブリキ". Nihon Kokugo Daijiten Concise edition (精選版 日本国語大辞典) via Kotobank (in Japanese). Shogakukan. 2006. Retrieved 2021-02-06.
- ↑ "ハトロン". Nihon Kokugo Daijiten Concise edition (精選版 日本国語大辞典) via Kotobank (in Japanese). Shogakukan. 2006. Retrieved 2021-02-06.
- ↑ 6.0 6.1 Yanai, Kenji (1994). "カピタン". Nihon daihyakkazensho (Nipponica) (日本大百科全書(ニッポニカ)) via Kotobank (in Japanese). Shogakukan. Retrieved 2021-02-06.
- ↑ 1988, 国語大辞典（新装版） (Kokugo Dai Jiten, Revised Edition) (in Japanese), Tōkyō: Shogakukan, entry available online here
- ↑ "コック (2)". Nihon Kokugo Daijiten Concise edition (精選版 日本国語大辞典) via Kotobank (in Japanese). Shogakukan. 2006. Retrieved 2021-02-06.
- ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Gleeson Introduction to written Japanese, katakana p.36
- ↑ 1998, NHK日本語発音アクセント辞典 (NHK Japanese Pronunciation Accent Dictionary) (in Japanese), Tōkyō: NHK, ISBN 978-4-14-011112-3
- ↑ 11.0 11.1 Yamane, Nobuko (1994). "オブラート". Nihon daihyakkazensho (Nipponica) (日本大百科全書(ニッポニカ)) via Kotobank (in Japanese). Shogakukan. Retrieved 2021-02-06.
- ↑ Calisch, I.M., ed. (2021) [1864]. "Pons". Nieuw woordenboek der Nederlandsche taal (via dnbl.org) (in Dutch). Retrieved 2021-02-06.
- ↑ "ズック". Nihon Kokugo Daijiten Concise edition (精選版 日本国語大辞典) via Kotobank (in Japanese). Shogakukan. 2006. Retrieved 2021-02-06.
- ↑ "duck | Search Online Etymology Dictionary". www.etymonline.com. Retrieved 2020-10-29.
Mababasa pa lalo
baguhon- Vos, Fritz (2014). "Dutch Influences on the Japanese Language: With an Appendix on Dutch Words in Korean". East Asian History 39. http://www.eastasianhistory.org/39/vos-influences. (PDF) - Originally in Lingua 12 (1963): pp. 341–88.