Bulul

An bulul, midbid man bilang bul-ul o tinagtaggu, iyo sarong pig-ukit sa kahoy na pigura na ginagamit sa pagbantay nin mga bagas kan mga Ifugao (asin an saindang sub-tribo na Kalanguya) sa norteng Luzon.

An mga iskultura iyo may halangkaw na istilo nin representasyon kan mga katutubo asin iyo pinagtutubudan na may kapangyarihan asin yaman gikan sa presensya kan mga katutubong ispirito.^[1] An mga Ifugao iyo partikular na bisto sa saindang kakayahan sa pag-ukit nin bulul.^[2]

Kagamitan

An mga bul'ul iyo nagagamit sa mga seremonyang katakod nin pag-uuma kan bagas asin sa pagpaparahay nin salud. An pagkahimo nin bulul iyo may alwen bulul na ritwal kan sarong padi para mapasiguro na an istatwa magkakaigwa nin kapangyarihan.

An bul'ul iyo pigtatrato nin marhay asin may respeto para malikayan an peligro kan ispirito nin mga katutubo na magdara nin kahelangan. An mga pigura iyo pigkakaag kaiba an bagas sa harong o sa umahan para magdara nin magayon na ani. An mga bulul iyo importante sa mga Ifugao huli ta nagtutubod sinda na kaya kaining magprotekta asin magpadakol nin bagas sagkod makatabang para sa abundanteng ani.

Porma

An lalaki asin babaying istatwa nin bulul iyo harus mahihiling na magkaibahan, na igwa ngani nin mga simbolong relatibo sa kasarian arug kan mortar sa babayi asin pestle sa lalaki.^[3] An lalaking bulul minsan pwedeng madepikta kaiba an loincloth, asin sa babayi kaiba an tapis, hikaw asin anklets.^[4] Alagad an porma iyo manlainlain, an bulul iyo harus pigrerepresenta na nakatukaw sa daga asin may sabatang takyag sa nakaitaas na tuhod.^[5] An bulul igwa nin simpleng porma, asin iyo tradisyonal na pig-ukit hale kahoy kan narra o ipil. An bulul iyo pigkakapotan nin kamot na pigbuntog sa dugo kan manok o orig sa ritwal na inaapod na tunod durante sa panahon kan pagtatanom nin bagas.^[4] Sa paghaloy, an minaitom an dugo sa mga pigura, na pigpahidan man nin patina kan grasa gikan sa mga alay na pagkakan.^[6] An bulul iyo pigpapamana sa pinakaenot na aki kan pamilya. Tipikal na an mas gurang na mga istatwa igwa nin labot huli sa mga insekto sa umahan.^[7]

An bulul sa ngunyan iyo pigmamanupaktura para sa panturistang komersyo, pero an lokal na pamilya pwedeng magbakal asin gamiton ini sa katuyohang pangseremonyal na minadugang ngani nin awtentesidad.^[6] Alagad, an sarong nagligad na Ifugao na "mumbaki" (shaman) nagsambit na an pinakahuring tradisyonal na ritwal iyo nangyari pa kan 1960s.^[8] An iba sa mga paraukit, arug ni Rey Paz Contreras, nagin bistadong marhay na artista, sa saindang mga kagibohang eksibit asin mahiwas na pagbenta sa solnopang parte kan kinaban. Ginagamit ni Contreras an mga dae na kaipohang kahoy hale sa mga riles para sa saiyang pag-ukit nin Bulul asin iba pang mga pigura nin Anito (tagabantay na diyos).^[9]

Hilingon man

Toltolan

↑ William A. Dyrness; Veli-Matti Kärkkäinen; Juan Francisco Martinez (2008). Global Dictionary of Theology: A Resource for the Worldwide Church. InterVarsity Press. p. 64. ISBN 978-0-8308-2454-0.
↑ Damon L. Woods (2006). The Philippines: a global studies handbook. ABC-CLIO. p. 201. ISBN 1-85109-675-2.
↑ Virgil Mayor Apostol (2010). Way of the Ancient Healer: Sacred Teachings from the Philippine Ancestral Traditions. North Atlantic Books. p. 124. ISBN 978-1-55643-941-4.
↑ ^4.0 ^4.1 "Unraveling the Bulul's Spiritual Origin". The Finest Writer. Archived from the original on 2011-05-16. Retrieved 2011-04-03.
↑ Sri Owen (2003). The rice book. frances lincoln ltd. p. 54. ISBN 0-7112-2260-6. ^{[permanent dead link]}
↑ ^6.0 ^6.1 Dutton, Denis (2003). "Authenticity in Art". In Jerrold Levinson. The Oxford Handbook of Aesthetics. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927945-6. Archived from the original on 2021-01-23. Retrieved 2021-05-15.
↑ "OLD SEATED BULUL WITH RITUAL OFFERING BOWL". Tribal Mania. Archived from the original on 2008-10-20. Retrieved 2011-04-03. Unknown parameter |url-status= ignored (help)
↑ Anderson, Eric (2010). In the Shape of Tradition: Indigenous Art of the Northern Philippines. Leiden: C. Zwartenkot Art Books. pp. 99–126. ISBN 978-90-5450-009-4.
↑ Alice Guillermo (2001). Image to meaning: essays on Philippine art. Ateneo de Manila University Press. p. 88. ISBN 971-550-376-4.

Panluwas na takod

"Bulul images".

Sarong saringsing an artikulong ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.

[1] William A. Dyrness; Veli-Matti Kärkkäinen; Juan Francisco Martinez (2008). Global Dictionary of Theology: A Resource for the Worldwide Church. InterVarsity Press. p. 64. ISBN 978-0-8308-2454-0.

[Woods2006-2] Damon L. Woods (2006). The Philippines: a global studies handbook. ABC-CLIO. p. 201. ISBN 1-85109-675-2.

[3] Virgil Mayor Apostol (2010). Way of the Ancient Healer: Sacred Teachings from the Philippine Ancestral Traditions. North Atlantic Books. p. 124. ISBN 978-1-55643-941-4.

[Finestwriter-4] 4.0 ^4.1 "Unraveling the Bulul's Spiritual Origin". The Finest Writer. Archived from the original on 2011-05-16. Retrieved 2011-04-03.

[5] Sri Owen (2003). The rice book. frances lincoln ltd. p. 54. ISBN 0-7112-2260-6. ^{[permanent dead link]}

[Dutton2003-6] 6.0 ^6.1 Dutton, Denis (2003). "Authenticity in Art". In Jerrold Levinson. The Oxford Handbook of Aesthetics. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927945-6. Archived from the original on 2021-01-23. Retrieved 2021-05-15.

[7] "OLD SEATED BULUL WITH RITUAL OFFERING BOWL". Tribal Mania. Archived from the original on 2008-10-20. Retrieved 2011-04-03. Unknown parameter |url-status= ignored (help)

[Anderson2010-8] Anderson, Eric (2010). In the Shape of Tradition: Indigenous Art of the Northern Philippines. Leiden: C. Zwartenkot Art Books. pp. 99–126. ISBN 978-90-5450-009-4.

[9] Alice Guillermo (2001). Image to meaning: essays on Philippine art. Ateneo de Manila University Press. p. 88. ISBN 971-550-376-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]