Sa organikong kimika, an alkano (Ingles: alkane), o parapino (Ingles: paraffin) (sarong historikal na tribyal na ngaran na igwa man nin lain na kahulugan), iyo sarong asiklikong saturadong hidrokarburo. An mga alkano iyo pigbibilog nin mga atomo kan hidroheno asin karbon na nakakaag sa garu sanga-sangang istraktura kun sain an gabos na sugpong karbon-karbon iyo solo sana.[1]

An kimikal na istraktura kan metano, an pinakasimpleng alkano

An International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) iyo may depinisyon para sa alkano na "asiklikong sanga-sanga o dae-sanga-sanga na mga hidrokarburo na may heneral na pormulang CnH2n+2, asin dagos pigbibilog nin entirong hidrohenong atomo asin saturadong karbon na atomo". Alagad, an nagkapirang mga gunuan iyo ginagamit an termino para ipahiling an maski anong saturadong hidrokarburo, kabali na an monosikliko (i.e. an sikolalkano) o polisikliko,[2] dawa ngani sinda igwa nin distinkto na heneral na pormula (i.e. an mga sikloalkano iyo CnH2n).

Istraktura baguhon

An mga alkano may heneral na pormulang CnH2n+2. An mga alkano iyo may hiwas nin kompleksidad poon sa pinakasimpleng kaso nin metano (CH4), kun sain an n = 1 (minsan inaapod na magurang na molekula), hasta sa mga arbitraryong dakula asin komplikadong molekula, arug kan pentacontane (C50H102) o 6-ethyl-2-methyl-5-(1-methylethyl) octane, na iyo sarong isomer kan tetradecane (C14H30).

Sa sarong alkano, an lambang atomo na karbon iyo "sp3-hybridized" na igwang apat na sugpong sigma (C–C o C–H), asin an lambang atomo na hidroheno iyo pigtatakod sa saro sa mga karbon na atomo (sa sarong supong C–H). An pinakahalabang serye nin nakasurugpong karbon na atomo sa sarong molekula iyo bistado bilang an karbon na iskeleton o karbon na likod-tulang. An bilang nin mga karbon na atomo iyo pwedeng makonsidera bilang an sukol kan alkano.

Tabla nin mga alkano baguhon

Alkano Pormula Punto nin pagkalakaga [°C] Punto nin pagkatunaw [°C] Densidad [kg/m3]

(sa 20 °C)

Mga Isomer
Methane CH4 -162 −182 0.656 (gas) 1
Ethane C2H6 −89 −183 1.26 (gas) 1
Propane C3H8 −42 −188 2.01 (gas) 1
Butane C4H10 0 −138 2.48 (gas) 2
Pentane C5H12 36 −130 626 (likido) 3
Hexane C6H14 69 −95 659 (likido) 5
Heptane C7H16 98 −91 684 (likido) 9
Octane C8H18 126 −57 703 (likido) 18
Nonane C9H20 151 −54 718 (likido) 35
Decane C10H22 174 −30 730 (likido) 75
Undecane C11H24 196 −26 740 (likido) 159
Dodecane C12H26 216 −10 749 (likido) 355
Tridecane C13H28 235 -5.4 756 (likido) 802
Tetradecane C14H30 253 5.9 763 (likido) 1858
Pentadecane C15H32 270 10 769 (likido)
Hexadecane C16H34 287 18 773 (likido)
Heptadecane C17H36 303 22 777 (solido)
Octadecane C18H38 317 28 781 (solido)
Nonadecane C19H40 330 32 785 (solido)
Icosane C20H42 343 37 789 (solido)
Triacontane C30H62 450 66 810 (solido)
Tetracontane C40H82 525 82 817 (solido)
Pentacontane C50H102 575 91 824 (solido)
Hexacontane C60H122 625 100 829 (solido)
Heptacontane C70H142 653 109 869 (solido)

Hilingon man baguhon

Padagos na pagbasa baguhon

Toltolan baguhon

  1. IUPAC, Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book") (1997). Online corrected version:  (2006–) "alkanes". doi:10.1351/goldbook.A00222
  2. "Alkanes". Chemistry LibreTexts. 28 November 2016.