Alipatikong kompwesto

Sa organikong kimika, an mga hidrokarburo (mga kompuwesto na solamenteng pigbibilog nin karbon asin hidroheno) iyo nababanga sa duwang klase: aromatikong kompuwesto asin alipatikong kompuwesto (Ingles: aliphatic compound; /ˌælɪˈfætɪk/; G. aleiphar, taba, lana), midbid man bilang mga dae-aromatikong hidrokarburo.

Asikliko asin alipatikong/dae-aromatikong kompuwesto (butane)

Sikliko asin alipatikong/dae-aromatikong kompuwesto (cyclobutane)

Ang mga alipatiko iyo pwedeng magin sikliko; alagad, an mga hidrokarburo na may doble o tripleng sugpon na nasusuway nin solong sugpon sa sistemang pi na minasunod sa Hückel's rule iyo pigkokonsidera na nagpapahiling nin aromatisidad. An mga alipatikong kompuwesto iyo pwedeng magin saturado, arug kan hexane. o dae-saturado, arug kan hexene asin hexyne. An mga bukang-kadenang kompuwesto (matanos man o saranga-sanga) iyo mayong mga singsing nin maski anong klase, sagkod dagos iyo alipatiko.

Istraktura

An mga alipatikong kompuwesto pwedeng magin saturado, natatakod nin mga solong sugpon (alkano), o dae-saturado, may dobleng sugpon (alkeno) o tripleng sugpon (alkino). Maliban sa hidroheno, pwede man maitakod an ibang elemento sa kadenang karbon, an kadaklan iyo an oksiheno, nitroheno, asupre, asin klorina.

An pinakabakong komplikadong alipatikong kompuwesto iyo an metano (CH₄).

Karakter

Kadaklan kan mga alipatikong kompuwesto iyo marikas masulo kaya ngani an hidrokarburong ini iyo nagagamit bilang panggatong, arug kan metano sa Bunsen burner sagkod bilang "liquefied natural gas" (LNG), asin ethyne (acetylene) sa pagsolda.

Mga halimbawa kan alipatikong kompuwesto/ dae-aromatiko

An pinakaimportanteng alipatikong kompuwesto iyo:

• n-, iso- asin cyclo-alkanes (saturadong hidrokarburo)
• n-, iso- asin cyclo-alkenes asin -alkynes (dae-saturadong hidrokarburo).

An mga importanteng halimbawa kan mga hababang-molekular na alipatikong kompuwetso iyo mahihiling sa listahan sa irarom (paglista base sa bilang nin mga atomo kan karbon):

Pormula	Ngaran	Istraktural na pormula	Klasipikasyong kimikal
CH4	Metano (Methane)		Alkano (Alkane)
C2H2	Acetylene		Alkino (Alkyne)
C2H4	Ethylene		Alkeno (Alkene)
C2H6	Ethane		Alkano
C3H4	Propyne		Alkino
C3H6	Propene		Alkeno
C3H8	Propane		Alkano
C4H6	1,2-Butadiene		Diene
C4H6	1-Butyne		Alkino
C4H8	1-Butene		Alkeno
C4H10	Butane		Alkano
C6H10	Cyclohexene		Sikloalkeno (Cycloalkene)
C5H12	n-pentane		Alkano
C7H14	Cycloheptane		Sikloalkano (Cycloalkane)
C7H14	Methylcyclohexane		Sikloheksano (Cyclohexane)
C8H8	Cubane		Oktano (Octane)
C9H20	Nonane		Alkano
C10H12	Dicyclopentadiene		Diene, Sikloalkeno
C10H16	Phellandrene		Terpeno (Terpene), Diene, Sikloalkeno
C10H16	α-Terpinene		Terpeno, Sikloalkeno, Diene
C10H16	Limonene		Terpeno, Diene, Sikloalkeno
C11H24	Undecane		Alkano
C30H50	Squalene		Terpeno, Polyene
C2nH4n	Polyethylene		Alkano