Si Rita Dolores Moreno (namundag, Rosa Dolores Alverío; Desyembre 11, 1931) sarong Puerto Rican-Amerikanong aktres, parabayle, asin parakanta. An karera niya naglawig nang pitong polong taon; sa mga maonabihan na trabaho niya iyo an papel niya pagsuporta sa mga pelikulang musikal na The King and I asin an West Side Story. Siring man may papel siya sa laog nin pitong taon (1971-77) sa pang-aking programang telebisyon na The Electric Company na sarong seryeng pasali. Si Moreno saro sa doseng artistang ginana an apat na mayor na mga premyo sa lantad nin Amerikanong entertainment (EGOT): Oscar (1962), Emmy (1977, 1978), Grammy 1972) asin Tony (1975). Siya man an saro sa 23 katawo na nagkamit kan inapod na Triple Crown of Acting ta nakua niya an Academy, Emmy asin Tony na papremyo. Laen pa kaini, siya naduholan ni Presidente George Bush kan pinakahalangkaw na onra para sa sarong sibilyan, an Presidential Medal of Freedom. Siya an pinakaenot na Latinang aktres nakasikwit nin Oscar.[1]

Rita Moreno
Rita Moreno (2011)
KamundaganRosa Dolores Alverío
(1931-12-11) Desyembre 11, 1931 (edad 92)
Humacao, Puerto Rico, U.S.
NasyunalidadPuerto Rican-Amerikano
TrabahoAktres, parakanta, parabayle
Mga taon na aktibo1943–presente
AgomLeonard Gordon, ikinasal,1965; nagadan, 2010
Mga aki1 (Fernanda Gordon)

Mga enot na taon baguhon

Si Moreno namundag sa pangaran na Rosa Dolores Alverío sa Humacao, Puerto Rico, sa mag'agom na Rosa María (née Marcano), sarong paratahi, asin Francisco José "Paco" Alverío, sarong paraoma. Dati siya ginahaan na "Rosita". Siya nagdakula sa lugar na Juncos asin inaki siya kan saiyang ina kan ini may edad pa sanang 17. An ina niya pinagmarhay na maghubo' sa Nweba York kan 1936 alagad dai kaiba an tugang niyang lalaking si Francisco. Dangan kaidto si Rita pinaghinako' na an apelyido kan saiyang kunyado, si Edward Moreno, an ikaduwang agom kan ina niya..[2]

Mga pinapelan sa Broadway, pelikula asin sa telebisyon baguhon

Kan 1945, sa edad na 13, nag-debut siya sa Broadway sa Skydrift. Enot niyang pasali sa kurtinang pirak iyo duman sa So Young, So Bad (1950). Dangan nagluwas siya sa sunod-sunod na pelikulang maoonabihan arog kan si musikal na Singin' in the Rain (1952) asin The King and I (1956) kun saen siya nagpapel bilang starlet sa enot asin oripon sa huri. Mga enot niyang taon sa karera medyo nadipisilan siya ta dakul na studio gusto siya ikaag sa mga papel na etniko o bilang sexpot. Kan 1961 nagngata siyang maghugot bako huli sa pagkadisganar sa karera kundi huli sa maribok asin guromon na relasyon niya ki Marlon Brando, alagad kan taon na iyan nanotahan siyang magayon an saiyang pagpapel bilang tampalasan na Anita sa West Side Story. An pag'akto niya igdi na nagpahiling siyang maliksing pagbabayle nagguno para saiya kan si Academy award para sa best supporting actress. An drama musikal pigngaranan na pinakamahusay na pelikula. Mga iba pang pelikula niya iyo an Summer and Smoke (1961), Carnal Knowledge (1971), asin Slums of Beverrly Hills (1998). Sa Broadway padagos siya nagiimbwelto asin kan 1975 iyo an ginana niya an Tony sa portrayal niya bilang Googie Gomez sa the Ritz. Sa entablado iba pa niyang maonabihan na papel iyo idtong sa The Odd Couple (1985-86), pagpabalik kan idtong Neil Simon play alagad tampok mga babaeng bida. Kan 2011 siya nagtampok sa Rita Moreno: Life Without Makeup na pigkawat sa California asin nahiling na gayo an saiyang sili-sili nang pag'uugali.[3]

Parati man siyang magluwas sa telebisyon. Poon 1971 sundo 1977, siya nag'akto sa pang-aking pang-edukasyon na serye, The Electric Company. Kan 1972, nasikwit niya an Grammy para sa trabaho niya sa album kaini. Yaon man siya nagpapel sa The Muppet Show kan 1977 kun saen nakasikwit siya kan 1977 nin Emmy. Huli sa gawad na iyan, nagin siyang ikaduwang babae asin ikatolong persona makakua nin inapod na EGOT; amay pa nakua man an siring ni Helen Hayes. Kan 1978, si Moreno nakua niya an ikaduwang Emmy para sa paghingoa duman sa The Rockford Files. Dangan nagluwas siya bilang sarong madre sa drama sa preso na Oz (1997-2003), asin may mga papel siya bilang bisita sa magkapirang mga serye kaiba na diyan an The Golden Girls, Miami Vice, Murphy Brown, asin Ugly Betty.[4][5]

Personal baguhon

Si Moreno naagom si Leonard Gordon kan 1965 kun kiisay siya igwang sarong aki, si Fernanda Gordon. Nagadan an agom niya kan 2010. Alagad, si Moreno hararom na namoot na gayo sa aktor na si Marlon Brando asin nagkaigwang walong taon na relasyon igdi na pabalik-balik, asin nagngata na maghugot kan 1960 huli sa depression na namate kan napirit siyang ipa-awas an binabados niya ki Brando ta an huri iyo an gusto. [6][7]

Kan 2013, si Moreno nagsurat kan saiyang autobiograpiya, titulado: Rita Moreno. [8]

Mga gawad asin onra baguhon

 
Ginawadan Presidential Medal of Freedom kan 2004
 
National Medal of Arts

Mga premyo asin onra iginawad sa saiya:



Mga pelikula baguhon

Taon Titulo Papel Notes
1950 So Young So Bad Dolores Guererro Credited as Rosita Moreno
1950 Toast of New Orleans, TheThe Toast of New Orleans Tina
1950 Pagan Love Song Terru
1952 The Ring Lucy Gomez
1952 Singin' in the Rain Zelda Zanders
1952 The Fabulous Senorita Manuela Rodríguez
1952 Cattle Town Queli
1953 Fort Vengeance Bridget Fitzgibbon
1953 Ma and Pa Kettle on Vacation Soubrette Uncredited
1953 Latin Lovers Christina
1953 Alaméin, ElEl Alaméin Jara
1954 Jivaro Maria
1954 The Yellow Tomahawk Honey Bear
1954 Garden of Evil Cantina Singer
1955 Untamed Julia
1955 Seven Cities of Gold Ula
1956 Lieutenant Wore Skirts, TheThe Lieutenant Wore Skirts Sandra Roberts
1956 King and I, TheThe King and I Tuptim
1956 Vagabond King, TheThe Vagabond King Huguette
1957 The Deerslayer Hetty Hutter
1960 This Rebel Breed Lola Montalvo
1961 West Side Story Anita
1961 Summer and Smoke Rosa Zacharias
1963 Cry of Battle Sisa
1968 Night of the Following Day, TheThe Night of the Following Day Vi
1969 Popi Lupe
1969 Marlowe Dolores Gonzáles
1971 Carnal Knowledge Louise
1976 The Ritz Googie Gomez
1977 Voodoo Passion
1978 Boss' Son, TheThe Boss' Son Esther Rose
1979 Anatomy of a Seduction Nina TV film
1980 Happy Birthday, Gemini Lucille Pompi
1981 Four Seasons, TheThe Four Seasons Claudia Zimmer
1991 Age Isn't Everything Rita
1993 Italian Movie Isabella
1994 I Like It Like That Rosaria Linares
1995 Carmen Miranda: Bananas is My Business Herself Dokumentaryo
1995 Angus Madame Rulenska
1998 Slums of Beverly Hills Belle Abromowitz Nominated—ALMA Award for Outstanding Actress in a Feature Film in a Crossover Role
1999 Carlo's Wake Angela Torello
1999 Puerto Ricans: Our American Story, TheThe Puerto Ricans: Our American Story Siya mansana Dokumentaryo
2000 Blue Moon Maggie
2001 Piñero Miguel's Mother
2003 Casa de los Babys Señora Muñoz
2003 Scooby-Doo! and the Monster of Mexico Dona Dolores and Woman #3 (voice)
2003 Beyond Borders: John Sayles in Mexico Siya mansana Dokumentaryo
2004 King of the Corner Inez
2006 Play It By Ear Ruth
2014 Rio 2 Mimi (voice)
2014 Six Dance Lessons in Six Weeks Ida Barks

Toltolan baguhon

  1. [1]www.imdb.com. Kinua 10-13-17
  2. [2]www.imdb.com. Kinua 10-13-17
  3. [3]www.britannica.com.Kinua 10-13-17
  4. [4]www.britannica.com.Kinua 10-13-17
  5. [5]www.imdb.com. Kinua 10-13-17
  6. [6]www.aarp.org. Kinua 10-13-17
  7. [7]www.dailymail.co.uk. Kinua 10-13-17
  8. [8]nypost.com. Kinua 10-13-17
  9. Moreno inducted into California Hall of Fame Archived January 10, 2008, at the Wayback Machine., California Museum, Accessed 2007
  10. White House Announces 2009 National Medal of Arts Recipients Archived 2010-05-05 at the Wayback Machine.
  11. "LUZ CASAL, LEO DAN, RITA MORENO, MILTON NASCIMENTO, DANIELA ROMO, PONCHO SANCHEZ, AND TOQUINHO TO BE HONORED WITH THE LATIN RECORDING ACADEMY® LIFETIME ACHIEVEMENT AWARD". LARAS. Archived from the original on October 29, 2020. Retrieved March 22, 2015. 
  12. Rita Moreno Honored With SAG Life Achievement Award during the 20th Annual Screen Actors Guild Awards Archived 2015-09-30 at the Wayback Machine.; accessed January 19, 2014]
  13. Viagas, Robert. "Carole King, Cicely Tyson, Rita Moreno and More Named 2015 Kennedy Center Honorees" playbill.com, July 15, 2015
  14. Rita Moreno honored at commencement, Berklee College of Music official site, May 2016.