Parokya ni San Francisco de Asis (Buhi)

An Parokya ni San Francisco de Asis sarong Katoliko Romanong parokya sa irarom kan Arkidyosesis nin Caceres sa banwaan nin Buhi, Camarines Sur. Tinugdas an paroko kan Oktobre 4, 1605 ni Fray Antonio Mendez, O.F.M. na iyo man an nagserbing pinaka-inot na kura. Idinulot sa pangataman ni San Francisco de Asis an simbahan. Saro ini sa mga pinakasuanoy na parokya sa bilog na Kabikolan.

Parokya ni San Francisco de Asis
Parokya
Nasyon	Filipinas
Rehiyon	Bikol (Rehiyon V)
Probinsya	Camarines Sur
Banwaan	Buhi
Arkidyosesis	Caceres
Bikaryato	Bikaryato nin San Francisco de Asis
Nguhod na Parokya	Parokya ni Nuestra Señora la Medella Milagrosa kan Santiago, Iriga (1966) Parokya ni San Vicente Ferrer kan San Vicente, Buhi (1990) Parokya ni Nuestra Señora dela Soledad kan Tambo, Buhi (1994) Parokya ni San Pablo Apostol kan Sagrada, Buhi (2009)
Itinugdas	Oktobre 4, 1605
Pamamahala
• Kura Paroko	Rdo. Pd. Edgar F. Adversario (Diocesan)
Populasyon (2005)
• kabuuhan	haros 30,087 kalag

An marker na itinao kan kaidto Philippine Historical Research and Markers Committee ngunyan National Historical Commission taon 1938 bilang paggirumdom sa mga agi-agi kan parokya asin bilang pagbisto sa kultural asin historikal na halaga kan simbahan.

An laog kan simbahan kan Parokya ni San Francisco de Asis na nag-agi na nin magkapirang pagliwat sa pisikal na itsura sa pagribay nin panahon.

Duwang beses kun magpintakasi an parokya. Enot kun Mayo 25 asin ikaduwa kun Oktubre 4 sa pagselebrar kan aldaw kan kapyestahan kan saindang patron na si San Francisco de Asis asin aldaw kan pagtugdas kan parokya.

Agi-agi kan Parokya asin Simbahan

Sinususog an kapinunan kan banwaan nin Buhi sa mga usipon kan 'nakabuhi' o ' mga nakadulag sa ano man na pag-alaman'. Igdi man naghali an pangaran kan banwaan. Alagad dai masyerto kun anu baya talagang pag-alaman an dinulagan kan mga enot na nag-irok igdi. Saro sa mga popular na usipon manungod sa 'nakabuhi' isinurat ni Fray Felix Huertas kan 1865, susog saiya igwa daang pamilyang nag-iirok sa sarong sadit na bukid na inaapod na Ligñion na napiritan na maghali sa saindang iniistaran pakatapos na gadanon nin sarong rimuranon na halas an magkapirang myembro kan saindang pamilya. Nagdulag an mga ini sagkod makaabot sa sarong bukid na an apod Requit (sa ngunyan Macaangay) sa tahaw kan Polangui asin Malinao. Siring man kaini an enot nang naisurat ni Fray Juan Francisco de San Antonio kan 1741, sinabi niya na hali sa Riquit, padagos pasindang nagralakaw sagkod makaabot sa Buraburan. Nagpadagos pa an iba sagkod makaabot sa sarong lugar sa kataid kan salog. Inapod ninda idtong Marayag nin huli ta igwa ini nin Marahay-A-Raga (Marahay na Daga) para sa pagtanom. Tighihiling ninda na iyo idto an inot asin kapinunan kan komunidad sa Buhi.

Kamundagan (ika-16 siglo)

Kan 1577, enot na nag-abot an mga misyonerong Pransiskano sa Manila. Nagkalakop an saindang ebanghelisasyon sa Bikol kan punan ni Fray Bartolome Ruiz, O.F.M. asin Fray Pablo de Jesus, O.F.M. na bunyagan an mga Bikolnon sa Katolikong pagtubod kan taon 1578. Asin sa parehong taon naitugdas ninda an magkapirang mga parokya sa mga malain-lain na rona kan rehiyon, natugdas kasabay kaini an mga banwaan nin Libong, Nabua, Naga, Quipayo, Bula asin Minalabag. An Buhi nagin visita kan Parokya kan Sta. Cruz sa Nabua. Alagad dai naghaloy ibinalyo an pamamayo sa kura kan Iriga nin huli sa rayo kaini sa Nabua, asin huli man sa katikapuhan sa misyonero.

Nagtutubod an dakul na Buhinon na sa katahawan kan mga taon 1584-1594 nagdutâ an mahal na mga paa kan Banal asin Martir na si San Pedro Bautista sa kadagaan kan Buhi. Binibisto syang fundador kan magkapirang banwaan asin parokya sa Arkidyosesis nin Caceres kaiba na igdi an Buhi. Susog sa mga istorya an saro sa mga mason kan saindang simbahan na si Pedro Tabao binunyagan mismo ni San Pedro Bautista asin tinao an pangaran na Pedro sa paggirumdom asin pagtaong-onra saiya.

Kan 1605, pinunan ni Fray Antonio Mendez, O.F.M. an Kristyanisasyon sa Buhi. Binunyagan niya an mga nag-iirok sa Marayag asin an iba pang mga saradit na visita sa balyong salog (sowong). Tinugdas niya an parokya Oktubre 4, 1605 asin sya man an nagin inot na kura paroko. Alagad padagos ining nagin iregular na mayong tultol asin permamenteng nangangataman sagkod amay kan 1700's. Igwa man magkapirang mga padi an nag-irok igdi sa mga nasabing panahon alagad daing tultol na susugan nin mga taon kun nuarin sinda nagserbi sa parokya.

Enot na mga Taon (Ika-17 Siglo)

Taon 1609 kan ngaranan na Presidente kan Buhi si Fray Dionisio San Martin, O.F.M. alagad naibalyo tulos sya sa Libong kan parehong taon. Liwat syang nagserbi sa Buhi kan taon 1616. Ginigirumdom sya sa saiyang karahayan asin kabanalan. Nagadan sya kan 1630 kan daphagan sya nin sarong buwaya sa Salog Bikol. Nagsalihid saiya kan taon 1620 si Fray Andres del Sacramento, O.F.M. na nagin Probinsyal nin mga Pransiskano kan taon 1628. Kan parehong taon iniladawan ni Fray Antonio Llave sa saiyang Chronica of the Franciscans an banwaan, sinurat niya:

'Hali sa kumbento ([kan] San Antonio de Yraga) sagkod sa kumbento kan Francisco de Buy aabuton nin duwang liga. Igwa digding 1,200 Kristyano asin dakul na negrillos sa kabukidan.

1649 kan iniladawan man an Buhi kan sarong dai maaraman na parasurat sa sarong manuskrito na igwang titulong Entrada de la Seraphica Religion de Nuestro P.S. Francisco en Las Islas Filipinas. Sinabi nya duman:

'Tulong liga an rayo kan kumbento kan satong amang si San Francisco de Buy na igwang 200 tributo asin 900 na katawo. Gibo sa kahoy an kumbento asin pinangangatamanan nin sarong relihiyoso.

Itinugdok ni Fray Simon Salamanca O.FM. an enot na simbahan na gibo sa magian asin dai permamenteng materyales. Idinulot nya ini sa patronato ni San Francisco de Asis. 1690 kan magin ministro kan Buhi si Fray Mateo de San Jose, O.F.M. naghaloy sya digdi sagkod matapos an siglo.

Mga Taon nin Kawàran asin Kauswagan (Ika-18 sagkod 19 siglo)

Taon 1704-1710 kan madestino sa Buhi si Fray Francisco de San Juan Evangelista, O.F.M. sya an kagsurat kan Una Explicacion de la Doctrina Cristiana.

Oktubre kan taon 1718 kan ipadara sa Probinsyal kan mga Pransiskano an sarong petisyon na igwang titulong Obligacion que tienne heche el Pueblo de Buhy de dar para ayuda al sustento del Ministro que fuere, de dicho Pueblo desde el año de 1718. Pinirmahan asin ipinadara ini kan mga lokal na opisyales asin mga prominenteng namamanwaan sa paki-ulay na matawanan sinda nin sarong residenteng Pastor sa banwaan.

Nadestino man sa Buhi si Fray Jose de la Virgen O.F.M. na taga Segovia, Espanya kan taon 1720. Nagserbi man sya sa iba pang banwaan arog kan Camalig, Polangui, Bula, Canaman asin Buhi. Ginibo niya sa Bikol an Arte del Canto Gregoriano na naimprenta man sa Manila kan taon 1727. Nagadan sya sa Syudad kan Naga kan 1767.

An enot na naitugdok na simbahan sa harani kan Danaw nin Buhi nasulo kan taon 1730. Sa pamamayo ni Fray Jose Cerda, O.F.M. pinunan an pagpapatugdok nin bàgo asin dakulang simbahan na gibo sa mas makusog na mga materyales. (Itinugdok ini kun sain an presenteng lokasyon kan Rizal Park.) Natapos ini kan 1735, alagad naraot nin magkapirang beses nin linog.

Taon 1737 kan maitukaw si San Antonio de Padua bilang ikaduwang patron kan parokya. Ini pakatapos nin dakulang epidemdya na milagrosong nawara pakatapos na magdusay nin mga pamibi asin magpuon an debosyon saiya. Nagin ministro nin Buhi si Fray Antonio Tadeo Morales, O.F.M. na taga-Mexico kan 1760.

Enero 2, 1853 kan punan ni Fray Antonio de Guadalajara, O.F.M. an pagpagibo nin dalan na masugpon sa Buhi asin Iriga. Tinukduan nya man an mga taga-Buhi kun pano kultibaron an abaka. Sya man an nagtao kan diretso nin pagsasadiri kan imahe kan Nuestra Señora de Salvacion sa Joroan, Tiwi karibay an bayad na 75 pesos , 50 pesos para sa imahe asin 25 pesos para sa bagting. Nin huli ta sainda man naghali an kahoy na kalpi na inukitan kan imahe asin an dakulang debosyon na ipinahiling kan mga taga-Joroan para ki Inang Salvacion.

Nagtukaw man na kura paroko kan Buhi si Fray Manuel Maria Crespo, O.F.M. kan 1864 sagkod 1869. Sya an nagpagibo nin dakulang suanoy na sementeryong gibo sa mamposteria na sagkod ngunyan an an gira kaining nahihiling pa.

An presenteng edipisyo na igwang desenyong Romanesque, ipigibo ni Fray Angel Malumbres, O.F.M. sa katahawaan ka taon 1870 asin 1884. Gibo ini sa bato na igwa kita ngunyan, igwa ining crucero asin tulong naves, gamit sa pagpatugdok kaini an mga natadang materyales sa nagabang simbahan kan 1735. Si Fray Malumbres man an nagpagibo kan tulong tulay na gibo sa bato sa agihan pasiring sa Iriga.

Kan 1886, pinunan man ni Fray Gregorio Salinas O.F.M. an pagpapagibo nin bagong eskwelahan nganing ribayan an lumang edipisyo. Natapos ini kan 1900s

An atop kan bagong simbahan na tutong sa kasulo kan parehong taon na ini matapos. Pinakarhay na sana ini ni Fray Gabino Muñoz, O.F.M. kan taon 1889-1890.

Kan 1898 sagkod 1900, matapos an tyempo Espanyol asin mapatalsik kan mga Kano an gobyerno kaini sa Filipinas, an pamamayo asin pangataman kan mga parokya naipalis sa mga sekular o diocesan na padi.

Sa Katapusan kan Ikaduwang Milenyo (ika-20 siglo)

Si Msgr. Vicente Vargas an saro sa pinakaginigirumdom na nagin kura sa banwaan na Buhi huli sa saiyang kabuotan asin mahigos na pag-atubang sa mga responsibilidad na nawalat saiya kan saiyang sinalihidan. Kan magtukaw sya bilang pastor kan taon 1955 sagkod 1968 labi-labing problema an saiyang inatubang. Ipinairahay niya an simbahan na entero nang nagaba kan Bagyong Trix kan 1947. Haros pirang taon an ginuno nya ngani sanang matapos ini. Sya man an nagpalitada kan patsada kan simbahan nganing mapreserbar ini laban sa mga manlain-lain na elemento arog kan tubig uran. Ipinairahay nya man an santwaryo asin an palibot kaini. Ipinagibo nya an mga Estasyon kan Krus sa patyo. Kan magadan sya ipinagbuot kan mga namamnwaan na hagadon an saiyang bangkay ngani sanang sa Buhi na lang sya ilubong. Itinugot man ini asin sa ngunyan nahuhulid an saiyang bangkay sa ibaba kan monumento ni San Francisco de Asis sa patyo.

Kan 1963 sa pagmamahigot ni Msgr. Vargas, tinugdas an St. Bridget School pakatapos na aprobaran ini ni Arsobispo Pedro Santos. Saro ining Katolikong eskwelahan para sa mga daraga kan Buhi na pinapadalagan kan Religious of the Good Shepherd. Huli sa dakulaon na parte ni Msgr. Vargas sa paghaman kaining eskwelahan hinihiling sya kaini bilang saro sa mga kagtugdas asin sineselebrar taun-taon.

Itinugdas naman an Parokya ni Nuestra Señora la Medalla Milagrosa sa Santiago, Syudad kan Iriga kan taon 1966 nakua kaini an pangangataman sa 4 na barangay hali sa Parokya ni San Francisco.

Nagsalihid ki Msgr. Vargas kan 1968 si Msgr. Rafael Imperial. Padagos an pagsuporta kan parokya sa nagtatambo pa sanang eskwelaan kan St. Bridget na dawa ngani an sadiring kumbento itinangro na ninda para gamiton kan mga madre. Nagpagibo na sana nin temporaryong kumbento si Msgr. Imperial. Dakul man syang hinusay sa simbahan, urog na idtong mga bintanang kahoy na sagkod ngunyan yaon pa.

Nagribay saiya kan 1972 si Msgr. Concordio Sarte alagad dai sya naghaloy asin naghali kan 1973 nin huli ta naitaas sya asin nagin ng sarong obispo. Sya an nagpatuod kan selebrasyon kan Oktubre 4 bilang Aldaw kan Parokya. Sya sana an kura kan banwaan na nagin obispo. Si Msgr. Antonio Reganit an nagbalyo saiya. Puon 1973 sagkod 1976 dakul syang ipinairahay sa parokya. Saro digdi an mga pagpalitada kan patyo asin pagkaag nin mga bagong tukawan. Sinundan siya ni Msgr. Dominador Galicia (1976-1984) na nagpagibo kan castillo, hosanahan, asin kan monumento ni San Francisco sa patyo. Taon 1984 sagkod 1990 kan magserbing kura si Msgr. Pablo Aguilar na dakulon an ipinairahay para papusugon an istruktura kan simbahan alagad mas ginigirumdom sya kan mga namamanwaan sa saiyang disiplina asin orden sa saiyang pamamayo asin ministeryo sa parokya.

Taon 1990 kan madestino si Msgr. Gerardo Espedido dakul man syang mga proyektong narealisar urog sa mga ini iyo an pagpapakusog kan katesismo asin serbisyo sa kapwa asin pagtugdas nin komprehensibong plano kan pastoral. Isinurat man niya an halipot na agi-agi kan parokya asin kan lambang sitio asin barangay na sakop kaini. Sinuysuy man nya an gabos na nagin kura kan parokya asin nagpasensus sa parokya. Rinibayan sya ni Msgr. Noe Badiola kan taon 1999.

1990 kan masuhay an 11 barangay hali sa parokya sa pagkakatugdas kan bagong Parokya ni San Vicente Ferrer kan San Vicente, Buhi. Enot an nagserbing kura si Reberendo Padre Godofredo Rueda. Kan 1994 tinugdas naman an Parokya ni Nuestra Señora dela Soledad kan Tambo, Buhi, isinuhay hale sa parokya an 7 asin nagserbing enot na kura si Reberendo Padre Beda Martinez.

Mga Presenteng Taon (ika-21 siglo)

Sa pagbukas kan bagong melinyo dakul na pagbabago an inagihan kan parokya dara kan pagpadagos kan panirbihan ni Monsignor Badiola. Nagserbi sya sagkod taon 2012. Magkapira digdi iyo an pagpapatugdok kan Parish Pastor Center, pagpakarahay asin pagpagayon kan palibot kan simbahan, kan patyo, santwaryo asin kumbento. Siya an nagpabisto liwat sa debosyon kan mga Buhinon ki Nuestra Señora del Pronto Socorro na dai lang naglakop sa bilog na Buhi kundi sa manlain-lain man na lugar sa rehiyon asin nasyon.

Isinelebrar an ika-400 taon nin pagkatugdas kan parokya o Quadricentinnial kan taon 2005. Sarong dakulaon na okasyon an inandam bako lang kan parokya kundi kan bilog na banwaan.

Kan Nobyembre 15, 2009 natugdas an Parokya ni San Pablo Apostol kan Sagrada Familia, Buhi nasuhay an 6 barangay hale sa parokya. Si Reberendo Padre Santiago Turiano an inot na nagin kura.

Si Reberendo Padre Antonio P. Delos Santos an nagsalihid ki Monsignor Badiola kan 2012 pakatapos nin haros 13 taon na paninirbihan sa Buhi. Sa presente si Reberendo Padre Edgar F. Adversario an nangangataman kaini kan salidahan nya si Reberendo Padre De Los Santos kan Agosto 2017.

Pamamayo

Mga Kura Paroko asin Katuwang na Padi

Caption text

Pangaran	Taon nin Pagserbi
Fr. Antonio Mendez	1605 - ????
Mayong makuang impormasyon sagkod 1775
Fr. Geronimo Domingo	1776 - 1795
Fr. Juan del Albalase	1796 - 1824
Fr. Maximo de Casio	1824 - 1825
Fr. Juan Royong	1825 - 1832
Fr. Domingo Imperial	1832 - 1834

An Parish Pastoral Council

Mga PPC Chairpersons

Mely Nachor (Present) Sonia A. Noble Corazon I. Agcaoili +Magistrado F. Medoza +Mecedes C. Agudera Mercedes C. De LIma +Epifania N. Yaguel +Mr. Alfredo S. Balace +Estelita J. Infante +Josefa I. Constancio

Mga Ministeryo

Ministeryo	Kaagid
Pagsamba	Parish Lectors, Extraordinary Ministers of Holy Communion, Paris Collectors, Knights of the Altar
Edukasyon	Katekista
Serbisyong Pansosyudad
Temporalities
Hubines	Parish Youth Ministry
Pamilya
Bokasyon

Mga Asosasyon Relihiyoso

Adoracion Nocturna Filipina Apostleship of Prayer Charismatic Prayer Group Catholic Women's League Divine Mercy Association Holy Name Society Kolping Family	Legion of Mary Mother Butlers Mission Guild Our Lady of Lourdes Sodality Del Carmen Association Our Lady of Peñafrancia Association Our Lady of Perpetual Help Association St. Anthony of Padua Association	St. Francis of Assisi Association St. Joseph Association Our Lady of Prompt Succor Association Ancillae Domini St. Agatha Society

Mga Renewal Movements

Couples for Christ DOMUS Nazareth Community PREX Family EL SHADDAI Antioch Community

Mga Koro

Couples for Christ Knights and Ladies of St. Francis Fellowship of St. Anthony of Padua Children's Choir Our Lady of Promt Succor Choir Seraphicus Singers

Sakop

Igwang 10 na barangay asin 4 na sitio sa pangataman kan Parokya ni San Francisco de Asis (Buhi).

Pangaran	Patron	Aldaw nin Kapyestahan
Barangay San Buenventura	San Buenaventura (Obispo, Pransiskano)	Hulyo 15
Barangay Sta. Elena	Sta. Elena (Emperatriz)	Agosto 18
Barangay San Roque	San Roque (Peregrino)	Agosto 16
Barangay San Pascual	San Pascual Baylon (Padi, Pransiskano)	Mayo 17
Barangay Sta. Clara	Sta. Clara de Asis (Madre, Pransiskano)	Agosto 12
Barangay San Pedro	San Pedro de Alcantara (Kumpesor, Pransiskano)	Huring Sabado kan Oktubre
Barangay San Jose (Baybayon)	Les Desposorio de la Nuestra Señora	Nobyembre 26
Barangay Ipil	Nuestra Señora de Fatima	Oktubre 13
Barangay Sta.Cruz	Sta. Cruz	Mayo 10
Barangay Igbac	Nuestra Señora del Santissimo Rosario	Oktubre 7
Sitio Magtagudtod	Nuestra Señora La Medalla Milagrosa	Nobyembre 25
Sitio Caubasan	Sto. Niño	April 25
Sitio San Benito	San Benito (Ermitanyo)	Hulyo 12
Sitio Pito	Nuestra Señora de Peñafrancia	Huring Domingo kan Setyembre

Listahan nin mga Buhinon na Kleriko asin Relihiyoso

Mga Buhinon na Padi

Pangaran	Ordinasyon
+Pd. Paul N. Labordo	March 3, 2000
Pd. Dario I. Echipare	March 3, 2000
Pd. Edmund N. Siguenza	March 11, 2002
Pd. Rey Caceres	March 9, 1991
Pd. Solh B. Saez	March 12, 1967
Pd. Diosdado Haber	November 19, 1993
Pd. Giovanni Osias O. Yago	June 27, 1995
+Pd. Nilo A. Balace	December 11, 1987
Pd. Nelson D. Zaballa	June 12, 2004
Pd. Rico D. Eclar	March 31, 1988
Pd. Nazario E. Caparanga, CICM	December 15, 2001
Pd. Dioscoro C. Ibanita	March 31, 1987

Mga Buhinon na Madre

Pangaran	Kongregasyon
Sr. Gabrielle Ailes, OSC	Order of St. Clare
Sr. Loreto Bigay, SMC	Missionary Sisters of the Catechism
Sr. Teresita Brazal	Angelic Sisters of St. Paul
+Sr. Ana Buenvente, OSC	Order of St. Clare
Sr. Sarah Buenavente, OSC	Order of St. Clare
Sr. Nilda Caparanga, SPC	Congregation of St. Paul of Chartes
Sr. Bernadette Cerillo, SdeJ	Servants of Jesus of Charity
Sr. Remedios Cerillo, SdeJ	Servants of Jesus of Charity
Sr. Ma. Regina Dautil	Religious Catechist of Mary
Sr. Shiela Hermandez, S.M.	Sisters of MAry
Sr. Agnes Infante, FAS	Franciscan Apostolic SIsters
Sr. Vener Monge, FAS	Franciscan Apostolic Sisters
Sr. Myrna Niñofranco	Daughters of Divine Zeal
Sr. Veronica Nobleza, RGS	Religious of the Good Shepherd
Sr. Ancilla Pajenago, OSC	Order of St. Clare
Sr. Edith R. Pamparo, SGBP	Sisters of Jesus the Good Shepherd
Sr. Gemma Sabio, SdeJ	Servants of Jesus of Charity
Sr. Elizabeth Siguenza, RVM	Religious of the Virgin Mary
Sr. Teresita Sumalabe, SM	Sisters of Mary
Sr. Mary Anne Yago, RGS	Religious of the Good Shepherd

Mga Ladawan

An Simbahan kan Parokya kun Panahon nin Pasko

Pampublikong Katolikong Sementeryo sa Buhi

An St. Bridget School

Mural Painting sa laog kan Simbahan

Estatwa ni San Pedro Bautista, Fundador kan Buhi

An natada sa sementeryong ipinagibo ni Fray Manuel Maria Crespo, O.F.M.