Linog
An linog (Ingles: earthquake) saróng pangyayári na resulta kan biglâ na pagsulwák kan nasáray na enerhiya sa irárom kan dagâ asín iní nagdadará nin seismikong alon. An siring na pagalon-alon kan dagâ minadará nin pagkarápak kan mga edipisyo sa mahíwas na lugar asín pagkawarâ kan buhay nin dakól na tawo. An pansukol sa kusóg kan linog iyó an seismometro. Sa eskala kan Richter, an magnitud na 3 o pababà pa, daí pa naririsá, alágad an magnitud na 7 minamate na gayo. An intensidad kan pagyogyóg sinusúkol man sa eskalang Mercalli.[1]
Sa ibábaw kan dagâ, an mga linog namamate sa hayág na pagkunogkunog kan mismong dagâ o an pagkabungkál kainí. Kun an dakúlang episentro kan linog yaon sa lawód, an katugkádan kan dagat nasapò nin hustong pag-alsa na naresulta sa dolnop (Ingles, tsunami). An pagyogyóg huli sa linog pwede man magkawsa nin pagrásay asín minsán nin pagtúga kan bulkan.
Sa henerikong sentido, an taramon na linog iyó an naglaladáwan nin seismikong pangyayári, magin man iyán natural na penomena o gibogíbo nin tawo, na naresulta sa mga seismikonmg alon. An linog paratì bunga nin pagbarana' sa geologicong fault alágad pwede man mangyári huli sa nuklear na pagpaputók, sa makusóg na pagrásay o pagparadinamita sa irárom.
An pinònan nin enot na paggaták iyó iyán an inapód na focus o hiposentro. An termino na episentro tinotomóy an natotongdán sa ibábaw kan dagâ kan si hiposentro.[2]
Panluwas na takod
baguhon| An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Linog. |
- Earthquake Hazards Program kan U.S. Geological Survey
- IRIS Seismic Monitor – IRIS Consortium
- Open Directory – Earthquakes Archived 2007-08-23 at the Wayback Machine.
- World earthquake map captures every rumble since 1898 – Mother Nature Network (MNN) (29 June 2012)
- NIEHS Earthquake Response Training Tool: Protecting Yourself While Responding to Earthquakes
- CDC – NIOSH Earthquake Cleanup and Response Resources
- Icelandic Meteorological Office website Nagpapahiling sa presenteng sismiko asin bulkanikong aktibidad sa Iceland
- How Friction Evolves During an Earthquake – Caltech
