Mikroorganismo
An sarong mikroorganismo (Ingles: microorganism, gikan sa Griyego: μικρός, mikrós, "sadit" asin ὀργανισμός, organismós, "organismo"; pigbabaybay man na mikro-organismo, mikro organismo) o mikrobyo iyo sarong mikroskopikong organismo na pupuwedeng binibilog nin sarong selula (uniselular), mga kumpol nin selula, o mayong selula (aselular).[1]
  _(cropped).jpg) | |
| Mga halimbawa nin mikroorganismo (magnipikado nin 10,000 na beses): (1) Escherichia coli (2) Staphylococcus aureus (3) Euglena mutabilis |
An pag-aadal nin mga mikroorganismo iyo inaapod na mikrobiyolohiya, sarong ladong nagpoon sa pagkadiskobre ni Anton van Leeuwenhoek nin mga mikroorganismo kaidtong 1675, na ginagamit an sarong mikroskopyong siya mismo an nagdisenyo.
Klasipikasyon
baguhonMahiwas asin mangiba-iba an mga mikroorganismo; kabale sa mga ini an bakterya, fungi, archaea, asin mga protista; mikroskopikong mga tinanom (mga berdeng lumot; asin mga mikro-hayop na arug kan plankton asin an planariano. Pirang mga mikrobiyologo an nagbabale man nin mga birus, alagad an iba iyo pigkaklasipika ini bilang mayong buhay o dae nabubuhay.[2][3] Kadaklan sa mga mikroorganismo iyo uniselular (may saro sanang selula), alagad bakong unibersal, huli ta an pirang mga organismong multiselular (may kadakul na mga selula) iyo mikroskopiko, habang an pirang mga protista asin bakteryang uniselular, arug kan Thiomargarita namibiensis, iyo makroskopiko asin mahihiling sa paagi nin mata.[4]
Kagibuhan
baguhon
Ekosistema
baguhonAn mga mikroorganismo iyo nabubuhay sa gabos na mga parte nin biyospero kun sain may likidong tubig, kabali an daga, maiinit na mga bukal, salug nin kadagatan, atmospera, asin sa kalaog-laogan nin mga gapong nasa laog nin palnit kan kinaban. Importante an mga mikroorganismo sa pagpapaitok-itok asin liwat na paggamit nin mga nutriyente o sustansiya sa laog nin mga ekosistema huli ta nag-aakto sinda bilang mga tagapagpalapa. Huli ta an pira sa mga mikroorganismo iyo nakakagaba nin nitroheno, importante an mga ini sa pauru-utro na pagpapaitok nin nitroheno, asin an kasuarin sana na mga pag-aadal iyo nagpapahiling na an mga mikrobyong nasa duros iyo pupuwedeng may pig-aaktohan sa presipitasyon asin panahon.[5]
Biyoteknolohiya
baguhonAn mga mikrobyo iyo ginagamit asin nakukuahan nin oportunidad nin mga tawo na nasa lado nin biyoteknolohiya, parehas sa pangtradisyong pagpreparar nin pagkakan asin inumon, sagkod sa makabagong mga teknolohiyang nakabase sa inhinyeriyang panghenetika. Alagad, an mga mikrobyong patoheniko iyo minatao nin distroso, huli ta minaatake sinda asin nagdadakula sa laog nin iba pang mga organismo, na nagigin kawsa nin mga kamatean na nakakagadan nin mga tawo, ibang mga hayop, asin mga tanom.[6]
Sa piksyon
baguhon- An Osmosis Jones, sarong pelikula kan 2001, asin an palabas kaini na Ozzy & Drix, pighimo sa maistilong bersyon kan hawak nin tawo, na minatampok nin mga antromorpikong mikroorganismo.
Hilingon man
baguhonToltolan
baguhon- ↑ Madigan M, Martinko J (editors) (2006). Brock Biology of Microorganisms (ika-13 ed.). Pearson Education. p. 1096. ISBN 0-321-73551-X.
- ↑ Rybicki EP (1990). "The classification of organisms at the edge of life, or problems with virus systematics". S Aft J Sci 86: 182–6. ISSN 0038-2353.
- ↑ LWOFF A (1956). "The concept of virus". J. Gen. Microbiol. 17 (2): 239–53. PMID 13481308.
- ↑ Balitang Pinakawalan ng Max Planck Society Research, napuntahan noong 21 Mayo 2009
- ↑ Christner BC, Morris CE, Foreman CM, Cai R, Sands DC (2008). "Ubiquity of biological ice nucleators in snowfall". Science 319 (5867): 1214. doi:. PMID 18309078. Bibcode: 2008Sci...319.1214C.
- ↑ [http://www.who.int/healthinfo/bodgbd2002revised/en/index.html 2002 Dato ng mortalidad ng WHO, napuntahan noong 20 Enero 2007
| An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Mikroorganismo. |
Pinopoonan an artikulong ini sa Siyensya. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.