Maria Lorena Barros

Si Maria Lorena Barros (Marso 18, 1948 – Marso 24, 1976) an kagtugdas kan Malayang Kilusan ng Bagong Kababaihan (Free Movement of New Women) o MAKIBAKA, sarong militanteng organisasyon nin kababayihan dai nahaloy bago an Batas Militar. Kan ideklara an Batas Militar, nagtago sya, paghaloy-haloy nadakop, asin nagin nangungurog na bilanggong pulitikal. Duminulag sya pasiring sa probinsya bilang parapakilaban na gerilya asin nagadan sa sarong military ambush sa edad 28 anyos.

Maria Lorena Barros
Detalye kan Wall of Remembrance sa Bantayog ng mga Bayani, na ibinibiklad an mga pangaran kan inot na batch kan Bantayog Honorees, kabali si Lorena Barros.
Kamundagan	(1948-03-18)Marso 18, 1948
Kagadanan	Marso 24, 1976(1976-03-24) (edad 28) Quezon Province, Pilipinas
Dahilan kan kagadanan	ingkwentro sa militar
Nasyunalidad	Pilipino
Iba pang mga ngaran	Laurie, Wawi
Edukasyon	Unibersidad kan Pilipinas
Midbid bilang	aktibista kaidtong Batas Militar sa Pilipinas, kagtugdas kan MAKIBAKA, sarong militanteng grupo nin kababayihan
Mga magurang	Romeo Barros and Alicia Morelos

Pagkamundag, Pagkaniaki, asin Edukasyon

Namundag si Maria Lorena Morelos Barros kan Marso 18, 1948. Ama nya si Romeo Barros. Sekretarya sa korporasyon kan pamilya an ina nyang si Alicia Morelos, sagkod asistant man sa kagsadiri nin sarong sinehan.^:17 Nagdakula si Lorena kaiba kan saiyang ina, lolo, asin mga tiyaon sa sarong simpleng istaran. Pinahalagahan kan saiyang pamilya an edukasyon asin tamang pag-uugali.

Nag-adal si Lorena Barros sagkod Grade II sa Instituto de Mujeres (Academy for Women) asin nagtapos elementarya sa St. Joseph's College. ^:46 Ilinadawan sya bilang mausisa, may konsensya, asin mapinadangat na aki. Kabali sya sa nanginginot na mga estudyante sa saiyang eskwelahan. Hubin pa sana parabasa na si Laurie (mapinadangat na apod sa saiya).^:46 Amay na pinarambong kan saiyang ina an pagkamuot nya sa literatura asin pagkanuod. Huling solong aki si Lorena, binabakalan sya kan ina nin mga libro tanganing dai sya mapungaw.

Nag-enrol si Lorena sa Far Eastern University (FEU) Girls High School, bilang iskolar.^:17 Nagin aktibo sya sa dakol na ekstra-kurikular na mga aktibidad: direktor kan drama sa eskwelahan, myembro kan Gymnastics Team, Presidente kan Junior Red Cross asin kan Student Catholic Action-FEU Chapter. Nagin managing editor sya sa peryodiko kan eskwelahan, an Advocate, kun sain nagsurat sya kan kolum na "Margin Notes". Kabali sa ginamit nyang palayaw an Malo, Lio Marea, asin Malachi. Tinawan sya nin Gold Medal for Creative Writing asin naggradwar sa hayskul bilang Honorable Mention.^:50–53

Kolehiyo

Kan Hulyo 21, 1965,^:18 nag-enrol si Lorena sa Unibersidad kan Pilipinas (UP) Diliman, nagkua sa primero nin Bachelor of Science in Biochemistry. Pig-insistir kan saiyang ina na kuanon ni Lorena an kursong ini huling pagmati nya madalion an arte para sa aki, kaya kinaipuhan nyang daugon an saiyang kaluyaan, na iyo an sabjek na Math.^:55 Gusto ni Alicia na magkaigwa nin doktor o kemiko sa pamilya. Alagad gusto ni Lorena na magin parasurat.^:18

Nasuya, sinimbag ni Lorena an saiyang ina na nagin syang insomniac huli ta tinuturugan nya an mga sabjek nyang Math asin Science. Gusto ni Lorena magkuang Anthropology huli ta nagtutubod sya na “You can’t really take up the present without going to the past.” Apwera kaini, sa sarong interbyu ki Lorna Kalaw-Tirol, nagsabi sya, “My concept of commitment then was in terms of research. I wanted to use my training in Anthropology to do some real research on Philippine society.”^:55 Nagkaigwa si Lorena nin seryosong dai pagkakauyon sa saiyang ina, nagrebelde, dangan naglayas sa harong. Kinatapos-tapusan, nagpahunod an ina nya asin nagbalyo si Lorena sa BA Antropology pakalihis nin tulong semestre kan Academic Year 1967–1968. Nakakua sya nin halangkaw na grado asin nakaiba sa honor roll, nagin College Scholar kan semestreng idto asin University Scholar pakalihis nin sarong taon.^:18

Dugang pa, nag-ayon si Lorena sa manlain-lain na mga organisasyon, arog kan UP Anthropology Society asin kan UP Writer's Club, asin nagin sekretarya kaini kan Nobyembre 1969. Huli ta makitawong marhay, pirmi syang inaapod kan saiyang ina na "social butterfly"^:1 Nagluluwas sya kaiba kan mga barkada nya tanganing magdalan pelikula asin magdangog musika, kun minsan nagtitindog sana sa luwas kan mga konsyerto huli ta mayo sindang pambakal tiket. Nagkaigwa si Lorena nin dai pagkakauyon sa saiyang ina huli sa pagpataw kaini nin curfew,^:55 asin sa siring inapod ni Lorena an sadiring Cinderella, na parating nasa harong pag matanga na.

Nganang maray an pagkaprotektibo kan ina ni Lorena,^:56 na siniyasat pa ngani kaini an Basement, sarong kantina na yaon sa sirong kan Arts and Science building sa Unibersidad kan Pilipinas, kun sain minatambay si Lorena asin an ibang estudyante.

Sa ibong kan mga dai pagkakauyon na ini, tinabangan ni Lorena an pamilya na nag-aagi sa "genteel poverty" asin nagtrabaho sa Diliman Review, akademikong magasin kan Unibersidad kan Pilipinas Diliman. Dawa nakakaresibi sya nin 200 pesos na sweldo kada bulan, sinasaray ni Lorena an saiyang kwarta asin naggagasto sana nin 25 sentabo kada aldaw—5 sentabo sa pagbakal bananaque (na may 3 pidasong tinuhog na batag) na pangudtuhan, paglakaw parsyalmente hali sa harong pasiring sa eskwelahan, asin paglunad sa bus pasiring sa UP na kantidad 10 pesos. Minsan siring, pigpadanay nya an saiyang tindugon asin kaugayan, asin sa siring, dakol an nag-ilusyon ki Lorena.^:56

Bilang myembro—pakahaluyi opisyal—kan UP Writer's na Club, nagsusurat kaidto si Lorena nin "exquisite poetry" sa Ingles.^:53 Nailagda an mga gibo nya sa mga magasin asin sa Philippine Collegian, opisyal na publikasyon nin mga estudyante sa Unibersidad kan Pilipinas. Kabali sa mga rawitdawit nya an "Documentary of a War", "Poem to Han-shan", "A Park is Born", "There is a new scavenger", "The Swingles Came to Town", "You are Lord", asin "Strike".^:18

Kan panahon na ini, binabasa ni Lorena an mga isinurat kan mga Pranses na eksistensyalista arog ni Jean Paul Sartre asin Simone de Beauvoir, Eurasyanong si Han Suyin, anti-imperyalistang si Bertrand Russell; mga Pilipinong nasyunalista arog ni Claro M. Recto, Lorenzo Tanada, Renato Constantino, asin Tedoro Agoncillo; asin rebolusyonaryong si Karl Marx asin Mao Zedong Magiya ini, asin an pulitikal na mga pangyayari kan panahon na idto, sa saiyang pulitikal na pagkagimata.

Nag-uurog na Pulitikal na Pagkasangkot asin an Pagtugdas sa MAKIBAKA

Sa panahon na ini, magiya an nakakatensyon na pulitikal na mga pangyayari sa Pilipinas sa Batas Militar, na nahilngan man nin pagkusog kan paghirong estudyante asin kan paghirong nasyunal-demokratiko. Nahadit si Alicia Morelos na an nag-uurog na pulitisisasyon asin pakikisangakot kan saiyang aki sa paghirong estudyante sa Unibersidad kan Pilipinas (na salagan nin aktibismo) gigibuhon an aki nyang komunista.^:18:57 Totoo nanggad, si Lorena uminiba sa SDK o sa Samahan ng Demokratikong Kabataan (Association of Democratic Youth), sarong aktibista, anti-imperyalista, asin nasyunal-demokratikong organisasyon nin mga hobenes.

Kan nangyayari an First Quarter Storm kan 1970, na midbid sa mga anti-Marcos na protesta sa panginginot kan mga estudyante na madahas na winarak kan mga pulis, namumugtak si Lorena sa inutan kan ralaban. Kan panahon na ini, dakol na beses syang nagsurat sa Filipino, tanganing masabutan kan masa.^:58:20

Kan magtapos sya sa Unibersidad kan Pilipinas na cum laude kan Abril 11, 1970, nag-iba sya hiro-protesta na ginigibo kan mga magradwar na estudyante—nakasulot nin toga alagad may kapot mga plakard asin may sulot na pulang mga armband—kontra sa kolonyal asin burgis na karakter kan edukasyon sa Pilipinas.^:58 Bilang sarong honor student, nagprotesta sya tumang sa sobra-kalangkaw na mga bayadan na sinisingil kan international honor society kan Phi Beta Kappa asin nagsurat na "True honor comes from the people".^:59 Kan purbaran kan pulisya na agawon an kampus kan Unibersidad kan Pilipinas durante kan Diliman Commune, kabali si Lorena sa mga estudyante na nagbarikada sa kampus asin naggapo sa mga de-badil na pulis.

Kan Abril 1970, itinugdas an MAKIBAKA o an Malayang Samahan ng Bagong Kababaihan (Free Movement of New Women), sa pamamayo ni Lorena bilang chair. Bago an MAKIBAKA, igwa na nin pambabaying departamento an Kabaatang Makabayan o KM (Nationalist Youth—saro pang anti-imperyalista asin nasyunal-demokratikong organisasyon nin mga hobenes) asin SDK, na iyo an SDK-WOC (Women's Organization Committee) asin an KM Women's desk. Kan primero, kinwestyon an pangangaipo na magbilog pa nin pambabaying organisasyon na siblag sa SDK asin an KM, na sinasabing pagbabangaon kan organisasyon na ini an mga myembro. Minsan siring, lininaw ni Lorena an ideolohikal na linya, asin sinabing espesipikong tatawan atensyon nin sarong pambabaying organisasyon an mga isyu nin mga babae sa sarong sosyedad na semi-pyudal, semi-kolonyal, asin patriyarkal arog kan sa Pilipinas.^:20:63 Sa paagi kan MAKIBAKA, an pakipagtusayan kan mga babae nagin mas ideolohikal kisa sa mga nainot sainda, huli ta linabanan ninda bako sanang si Marcos, kundi naghingua man na tukaron an dai pagkapantay-pantay sa sosyedad kan Pilipinas—na binunga kan imperyalismo, pyudalismo, asin burukrata-kapitalismo. Importante an pagkatugdas kan MAKIBAKA huli ta sinayod kaini an isyu nin kababayihan sa laog kan mas mahiwas na estruktura nin nasyunal asin maka-uring pan-aapi. Dugang pa, nakatabang ini sa pag-organisa sa kababayihan na kaayon sa mga rebolusyonaryong pwersa.^:33–36

An inot asin mayor nindang naging aktibidad iyo an pagprotesta kan Binibining Pilipinas o kan Miss Philippines Beauty Pageant na ginibo sa Araneta Coliseum kan Abril 18, 1970.^:20:60 Kabali sa iba pang mga aktibidad ninda iyo an piket kan UP Corps of Sponsor tanganing iprotesta an militarisasyon kan kampus, an pagtudgas kan National Democratic Nursery asin kan Mothers' Corps sagkod pagtaong suporta sa strayk kan mga trabahador sa US Tobaco Corporation. Nagkondusir man sinda nin pagtukdo asin mga group discussion kun sain pig-ulayan ninda an mga nasyunal sagkod panbabaying mga isyu, binisita an mga bilanggong pulitikal, tinawan onra an mga rebolusyonaryong martir, asin nagburunyog laban sa halangkaw na presyo nin barakalon.^:20 Kan panahon na ini, nagsusurat si Lorena nin mga saysay sagkod haralipot na artikulo manungod sa sitwasyon nin kababayihan asin pagpagtalingkas sainda.

Pagkakulong Durante kan Batas Militar asin Pagbuhi

Sa sarong hilom na seremonya kan 1970, pinakasalan ni Lorena si Felix Rivera, myembro nin KM asin nangungurog na gradweyt kan Arellano High School, kun sain nagin editor-in-chief sya sa peryodiko kan eskwelahan.^:65 Saro man syang dating estudyante nin Political Science sa Unibersidad kan Pilipinas. Alagad, nagadan si Felix kan 1971 sa San Agustin, Isabela bilang sarong parapakilaban na gerilya kan New Peoples Army (NPA), an armadong sanga kan Partido Komunista kan Pilipinas. Dawa namumundo sa pagkagadan kan saiyang agom, hiningua nyang pugulan an saiyang mga sabuot asin pinaagi ini sa saiyang mga rawitdawit, partikularmente sa tulang "Sampaguita".^:60

Paghaloy-haloy kan taon na idto, uminiba sya sa immersion program kan NPA sa Isabela, asin duman namidbid nya si Ramon Sanchez, dati nyang propesor na nagin kumander kan NPA sa lugar. Nagpakasal an duwa. ^{:60 :21}

Nagbalik si Lorena sa syudad asin nag-andergrawnd huli ta nahimati na kan mga aktibista na maresulta an tensyunadong politikal na mga pangyayari sa Batas Militar. Sinuspende an Writ of Habeas Corpus kan Agosto 1971, na nangahulugan na ligal na an pag-aresto na mayong darang warant, asin kabali an ngaran ni Lorena sa lista nin mga aktibista na ikukulong.^:66

Kan Setyembre 21, 1972, idineklara an Batas Militar, na nagkul-it sa diretso nin pagtaram, nagbawal sa grupong pag-urulay, pampublikong mga pagtiripon, asin pankulturang aktibidad, nagsamsam sa mga negosyo kan mga karibal ni Marcos, nagsakyada sa mga harong, asin iligal na nagkulong sa mga tawo. Kan panahon na ini, pitong bulan nang bados si Lorena asin nagtatago, na nangangahulugan na kaipuhan nyang magtago sa syudad asin hilom na magpalipat-lipat sa manlain-lain na harong. Kan Nobyembre 24, 1972, namundag an aki nyang si Ramon Emiliano Sanchez.^:68–69 Huli ta parati syang nagdudulag sa pulisya, dipisil na maghiro kaiba an umboy: sarong mauran na banggi, kan sakyadahon an saiyang safe house, nagdadalagan si Lorena karga an saiyang umboy asin luminukso hali sa pitong talampakan na kudal. Marahay sana ta nahirak sainda an pagtaraid asin itinago sinda sa saindang mga harong.^:21 Binayaan nya an saiyang aki sa saiyang tiyaon na si Lilian Morelos asin kan Agosto 1973, uminiba sya sa saiyang agom kan ini isugo sa Bicol bilang sarong pulitikal na instruktor.

Kan Oktubre 1973, nadakop si Lorena, na bados kaidto, kan militar sa Sorsogon, inusisa asin tinortyur. Huli kaini, nakuanan sya. Sarong nangungurog na bilanggong pulitikal, kinulong si Lorena sa Canlubang dangan sa Ipil Rehabilitation Center sa Fort Bonifacio. Kan panahon na ini, naaraman man ni Lorena na suminuko na si Ramon asin giniya an militar sa sonang gerilya. Dawa ngani namundo sa pagpasaluib ni Ramon, determinado si Lorena asin ipinahayag, "I will pick up the gun you have put down".

Kun ikukumpara sa ibang mga kulungan, medyo komportable an Ipil Rehabilitation Center asin parati syang nadadalaw kan saiyang pamilya. Minsan siring, nagplano an mga bilanggo na dumulag sa paagi nin pagkalot paluwas kan edipisyo. Kan Nobyembre 1, 1975, nakadulag si Lorena.^:73

Dangan ipinadagos ni Lorena an saiyang rebolusyonaryong mga aktibidad sa kabukidan kan Quezon Province. Duman, nakamidbid nya si Eliseo Miranda asin kutanang mapakasal; alagad, ginadan ini sa tahaw nin byahe tanganing tagbuon an pamilya ni Lorena.^:73

Pagkagadan

Kan mag-aagahon kan Marso 24, 1976, binagtas kan militar an kubo na dinadagusan ni Lorena. Nakaandam, nagpaputok si Lorena bago nasulatan an saiyang badil.^:78 Lugadan an payo asin sa hawak, duminalagan si Lorena parayo alagad nasunudan sya kan militar. May mga salaysay na nagsasabi na sya nagadan sa military stretcher kan pasiring na sa kampo,^:78 mantang an ibang salaysay nagsabi na sya pinaputukan sa luong nin sarong suldados.^:23–24 Ipinairaom an bangkay sa grabeng pandudusta, an mga suldados insensitibong kinokumentuhan an saiyang magayon na tabay mantang nagkukuang retrato an sarong grupo nin parapelikula sa taid kan saiyang bangkay.^:78–79 Dakulang kantidad an kinaipuhan para mabalukat kan pamilya an saiyang bangkay; nagtabang man an mga katuod hali sa MAKIBAKA sa pagtipon nin pondo. Pigbilaran sya sa sarong punirarya sa Sta. Cruz, asin ginibo an pagrumdom sa University of the Philippines Chapel. Ilinubong sya sa La Loma Cemetery.^:24

Legasiya

Ibinibilang si Lorena na simbolo kan paghirong kababayihan—an saiyang bagsik asin kusog-boot nakainspirar nin dakol na babayi.^:79:151 Dai mabilang na mga rawitdawit, awit, asin drama an sinurat sa saiyang onra. Sa saiyang librong In the Name of the Mother, isinurat ni Lilia Quindoza Santiago, "Barros is now a symbol of poet, warrior, lover, woman. Many young women writers derive inspiration from her writings, principles and struggle; her name is often mentioned in meetings of women members of the movement."^:151

Duwa sa mga drama na ipinasali sa saiyang onra iyo an monologo na "Lorena" na isinurat ni Lualhati Bautista asin ginampanan ni Dessa Quesada kan 1980s; asin an musical na "Lorena" ni Joi Barrios, na parehong ibinase sa buhay ni Lorena asin sa mga surat na ipinadara nya sa saiyang ina asin mga kapwa aktibista. An saro pa iyo an dramang "Ang mga Lorena", na ipinasali kan grupong pankultura nin mga hobenes na Sinagbayan sa Unibersidad kan Pilipinas Diliman kan Disyembre 2008. Sa dramang ini, nakasalbid an istorya nya sa istorya kan mga aktibistang taga-UP na sina Karen Empeno asin Sherlyn Cadapan, na kinidnap kan Hunyo 2006 asin nawawara sagkod ngunyan.

Kabali sa mga berso na idinusay sa saiya iyo an "Ang Tagumpay ni Lorena Barros" ("The Victory of Lorena Barros") (1983) asin “Maria Lorena Barros, Pumuputol sa Alambre’t Rehas” (“Maria Lorena Barros, who cuts the wires and the prison bars”) (sinurat kan 2009) ni E. San Juan asin an "Ang mga Lorena" ni Bienvenido Lumbera.

An kantang "Babae" ("Woman") sa Youtube na sinurat kan aktibistang mga parakanta na Inang Laya sinambit an saiyang ngaran bilang saro sa kababayihang bayani (kaiba si Gabriela Silang, Teresa Magbanua, Tandang Sora, Liza Ballando asin Liliosa Hilao) na nakipaglaban para sa rebolusyon.

Sa Unibersidad kan Pilipinas, ipinangaran sa saiyang onra an Lorena Barros Hall sa Vinzon's Hall—an student activity center sa unibersidad. Kabali man sya sa 298 rebolusyonaryong bayani asin martir na tinawan nin onra sa Bantayog ng mga Bayani Wall of Remembrance, na naglista sa mga ngaran kan mga aktibistang ginadan, nawara, o nakipaglaban kan diktadura ni Marcos.

Huli sa MAKIBAKA, na pinamayuhan ni Lorena Barros bilang chair, naorganisa an magkapirang grupong pankababayihan na maprotesta tumang sa Martial Law asin mahinguang tukaron an mga istruktural na dai pagkapantay-pantay sa Pilipinas asin mobilisahon an kababayihan, partikularmente itong gikan sa kasaraditan. Paghaloy-haloy, nagsangli an MAKIBAKA asin nagin GABRIELA (General Assembly Binding Women for Reforms, Integrity, Equality, Leadership, and Action),^:36 sarong mahiwas na alyansa nin mga grupong pankababayihan, na pigtugdas kan Abril 1984 sarong taon pakalihis kan asasinasyon ni Benigno "Ninoy" Aquino. An GABRIELA sarong anti-imperyalista asin nakabase-sa-kasaraditan na pambabaying organisasyon na nagmamawot na patalingkason an kababayihan sa paagi nin paglaban para sa nasyunal na soberanya, demokratikong pamamahala, reporma sa daga asin mga pundamental na serbisyo publiko; tuldukan an militarisasyon asin diskriminasyon sa kalalakihan asin kababayihan; asin magbilog nin pagkasararo kaiba an mga internasyunal na grupong pankababayihan tanganing labanan an "sexismo, imperyalismo asin militarismo".

Mga Rawitdawit ni Lorena Barros

• “Documentary of a War” Philippine Collegian. 3 Apr. 1968. Rpt. In Sarilaya: Women in Arts and Media. Eds. Sr. Mary John Mananzan, Ma. Asuncion Azcuna and Fe Mangahas. Manila: Institute of Women's Studies, 1989. 107-110.
• “There is a new scavenger.” Philippine Collegian. 29 Aug. 1968.
• “The Swingles Came to Town.” Philippine Collegian. 16 Jan. 1969.
• “Awit Panalubong sa Turista ng mga Taga-Tanauan.” Philippine Collegian. 27 Feb. 1969.
• “Dalwampu’t Isa.” Philippine Collegian. 3 Sept. 1969.
• “A Park is Born.” Collegian Folio. 1st Semester 1968-1969. Rpt. in In the Name of the Mother. Ed. Lilia Quindoza Santiago. Quezon City: UP Press, 2002. 149.
• “Sampaguita.” Ulos. 1973. Rpt. in Kamao: Tula ng Protesta 1970-1986. Eds. Alfrredo Salanga, et al. Manila: CCP, 1987. 94-95.
• “Ipil is harder to bear.” Kamao: Tula ng Protesta 1970-1986. Eds. Alfrredo Salanga, et al. Manila: CCP: 1987. 94-95. Rpt. in In the Name of the Mother. Ed. Lilia Quindoza Santiago. Quezon City: UP Press, 2002. 335.
• “Yesterday I had a talk.” Kamao: Tula ng Protesta 1970-1986. Eds. Alfrredo Salanga, et al. Manila: CCP 1987. 96. Rpt. in In the Name of the Mother. Ed. Lilia Quindoza Santiago. Quezon City: UP Press, 2002.
• “Ina” From a letter dated to Alicia Morelos 23 July 1973. Six Young Filipino Martyrs. Ed. Asuncion David Maramba. Pasig: Anvil, 1997.

Mga Tultulan

Gunuan

• Aquino, Belinda. “Filipino Women and Political Engagement.” In More Pinay Than We Admit: The social construction of the Filipina. Ed. Luisa Camagay. Quezon City: Vibal Foundation, 2010.
• Bernardo, Ramon M. “Lorena Barros: Walang Kamatayang Alamat ng Isang Makasaysayang Dekada.” Diliman Review 34.1 (1986): 16-24.
• Gomez, Maita. “Ma. Lorena Barros: Gentle Warrior.” Six Young Filipino Martyrs. Ed. Asuncion David Maramba. Pasig: Anvil, 1997.
• Lacaba, Jose F. Days of Disquiet, Nights of Rage. Pasig: Anvil, 2003.
• Lanot, Marra PL. “The Filipinas Have Come and They’re Still Coming.” Essays on Women. Ed. Sr. Mary John Mananzan. Manila: St. Scholastica's College, 1991.
• “Lorena Barros: Women Warrior.” Philippine Collegian. 20 Nov. 1997: 6.
• Roa, Marcelle. “’Lorena’ and the Women of FQS.” Sarilaya: Women in Arts and Media. Eds. Mary John Mananzan, Ma. Asuncion Azcuna, Fe Mangahas. Manila : Institute of Women's Studies, St. Scholastica's College, 1989.
• Santiago, Lilia Quindoza. In the Name of the Mother: 100 Years of Philippine Feminist Poetry. Quezon City: UP Press, 2002.
• Taguiwalo, Judy. “Marching Under the Red and Purple Banner: Notes on the Contemporary Women’s Movement in the Philippines.” Laya 2.4 (1993): 34-43.
• Zapanta-Manlapaz, Edna, ed. Songs of Ourselves: Writings by Filipino Women in English. Pasig: Anvil, 1994.

Panluwas na Takod

• http://remembering-lorenabarros.blogspot.sg/2011_01_30_archive.html Blog entry that contains her mother's testimonial of Lorena Barros.
• http://remembering-lorenabarros.blogspot.sg/search?updated-min=2012-01-01T00:00:00-08:00&updated-max=2013-01-01T00:00:00-08:00&max-results=11 Blog entry of the essays, poems and eulogy of/for Lorena Barros.
• http://redbrandog.wordpress.com/2009/09/20/the-formation-of-makibaka/ An article regarding the formation of MAKIBAKA written by Dr. Judy Taguiwalo.
• [1] http://www.bantayog.org/node/231 Website of the Bantayog ng mga Bayani.
• YouTube clip of the feminist song “Babae” by the group Inang Laya. sa YouTube
• http://www.tagalogshortstories.net/sa-alaala-ni-maria-lorena-barros.html Webpage containing some poems of Lorena Barros and poems written in her honor.
• http://bulatlat.com/main/2008/12/13/three-lorenas/ A review of the play loosely based on the life of Lorena Barros and the two UP students who were desaparecidos.
• http://gabriela_p.tripod.com/1-orgprofile/principles.html The webpage of GABRIELA.