Elektron
An elektron (Ingles: electron) iyo sarong sub-atomikong partikulo, may simbolong e− or β−, kun sain an elektrikong karga iyo may negatibong sarong elementaryang karga.[1] Kabali an mga elektron sa enot na henerasyon kan pamilya nin lepton na partikulo,[2] asin iyo heneral na pinagtutubudang bilang mga elementaryang partikulo huli ta sinda mayo nin bistong komposisyon o sub-istraktura.[3] An elektron iyo may gabat na harus 1/1836 kan sa proton[4]
 An mga atomikong orbital kan hidroheno sa manlainlain na enerhiyang lebel. An mas malibog na lugar iyo boot-sabihon na may mas halangkaw na posibilidad na mahiling an mga elektron sa maski anong oras. | |
| Komposisyon | Elementaryang partikulo |
|---|---|
| Estadistiko | Fermionic |
| Henerasyon | Enot |
| Interaksyon | Grabidad, electromagnetiko, maluya |
| Simbolo | e-, β- |
| Antipartikulo | Positron (inaapod man na antielektron) |
| Pig-teorya ni | Richard Laming (1838–1851), G. Johnstone Stoney (1874) asin iba pa. |
| Nadiskobre ni | J. J. Thomson (1897) |
| Gabat | 9.1093837015(28)×10−31 kg 5.48579909070(16)×10−4 u |
| Mean lifetime | pusog ( > 6.6×1028 taon) |
| Elektrikong karga | −1 e −1.602176634×10−19 C |
| Magnetikong momento | −1.00115965218091(26) μB |
| Pag-ikot (spin) | 1/2 |
| Maluyang isospin | LH: -1/2, RH: 0 |
| Maluyang hypercharge | LH: -1, RH: −2 |
An quantum na mekanikal na karakter kan elektron iyo kabali an intrinsikong angular na momento (pag-ikot) kan sarong kabangang-integer na bilang, na yaon sa mga yunit nin pig-inaang "Planck constant", ħ. Bilang mga fermion, mayong duwang elektron an maokupa sa parehong istadong quantum segun sa "Pauli exclusion principle".[2] Arug kan gabos na elementaryang partikulo, an mga elektron iyo may mga karakter nin parehong partikulo asin wave: pwede sinda magkolisyon sa iba pang mga partikulo sagkod pwedeng madiprakto arug kan liwanag. An wave na karakter kan mga elektron iyo mas pasil na maobserbahan sa mga eksperimento kaysa sa ibang partikulo arug kan neutron asin proton huli ta an elektron iyo may mas hababang gabat sagkod dagos an mas halabang "de Broglie wavelength" sa ispesipikong enerhiya.
An elektron iyo may mga esensyal na pagganap sa nagkapirang mga pisikal na pangyayari, arug kan kuryente, magnetismo, kimika, asin termal na konduktibidad, sagkod nagpapartisipar man sinda sa mga grabitasyunal, elektromagnetiko, asin maluyang interaksyon.[5] Huli ta an elektron iyo may karga, may nakapalibot ining "electric field", asin kun an elektron iyo minahiro relatibo sa nag-oobserba, an nag-oobserba iyo mahihiling ini na makakahimo nin sarong "magnetic field". An mga "electromagnetic field" na mamomokna hale sa ibang gunuan iyo makakaapekto sa mosyon kan sarong elekrton segun sa "Lorentz force law". An mga elektron iyo maluwas o maako nin enerhiya sa porma nin mga photon kapag sinda nagrikas. An mga laboratoryong instrumento iyo may kakayahang makakua nin indibidwal na elektron pati naman an elektron na plasma sa paggamit nin electromagnetic field. An mga espesyal na teleskopyo iyo kayang makadetek nin elektron na plasma sa luwas kan kinaban. An mga elektron iyo nagagamit sa nagkapirang aplikasyon arug kan elektroniko, welding, cathode ray tubes, electron microscopes, radiation therapy, lasers, gaseous ionization detectors, asin particle accelerators.
Hilingon man baguhon
Panluwas na takod baguhon
| An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Electrons. |
- "The Discovery of the Electron". Center for History of Physics. American Institute of Physics. Archived from the original on 2008-03-16. Retrieved 2021-04-22.
- "Particle Data Group". University of California.
- Bock, R.K.; Vasilescu, A. (1998). The Particle Detector BriefBook (14th ed.). Springer. ISBN 978-3-540-64120-9.
- Copeland, Ed. "Spherical Electron". Sixty Symbols. Brady Haran for the University of Nottingham.
Toltolan baguhon
- ↑ Coff, Jerry (10 September 2010). "What Is An Electron". Retrieved 10 September 2010.
- ↑ 2.0 2.1 Curtis, L.J. (2003). Atomic Structure and Lifetimes: A Conceptual Approach. Cambridge University Press. p. 74. ISBN 978-0-521-53635-6.
- ↑ Eichten, E.J.; Peskin, M.E.; Peskin, M. (1983). "New Tests for Quark and Lepton Substructure". Physical Review Letters. 50 (11): 811–814. Bibcode:1983PhRvL..50..811E. doi:10.1103/PhysRevLett.50.811. OSTI 1446807.
- ↑ "CODATA value: proton-electron mass ratio". 2006 CODATA recommended values. National Institute of Standards and Technology. Retrieved 18 July 2009.
- ↑ Anastopoulos, C. (2008). Particle Or Wave: The Evolution of the Concept of Matter in Modern Physics. Princeton University Press. pp. 236–237. ISBN 978-0-691-13512-0.
