Deklarasyon Potsdam

An Deklarasyon Potsdam o an "Proklamasyon Naglilinaw kan Mga Kundisyon nin Pagsuko kan Hapon" iyo an pahayag na naghuhurot kan pagbabang armas kan gabos na Pwersa Armada kan Hapon durante kan Ikaduwang Gerang Pankinaban. Kan Hulyo 26, 1945, si Presidente Harry Truman, si Primer Ministro Winston Churchill, asin si Pamayo kan Gobyerno Nasyunalista nin Tsina na si Chiang Kai-shek nagpabantolin nin dokumento kun saen nasasayod an mga susundon sa pagsuko kan Imperyong Hapon susog sa pigka'oyonan sa Kumperensya Potsdam. An ultimatum maisog na nagsabi na kun an Hapon dai magpahunod asin dai magsuko, maatubang ini nin "marikas asin makuring pagkarugba".

An pagtiripon sa Potsdam kun saen kabali sa urulay an mga minasunod: sinda Clement Attlee, Ernest Bevin, Vyacheslav Mikhailovich Molotov, Josep Stalin, William D. Leahy, Joseph E. Davies, James F. Byrnes, asin si Harry S. Truman.

Mga Susundon sa Pagsuko

Kan Hulyo 26, an Estados Unidos, Britanya, asin Tsina pinagharubay an Deklarasyon Potsdam na nagbabantolin kan mga dapat susundon sa pagsuko kan Hapon, na may higot na patanid, "Dai kami malikaw sa mga kundisyon na ini. Mayo nanggad nin ibang padudumanan. Dai kami matugot nin pagpalimanliman." Para sa Hapon, an mga susundon sa deklarasyon pinagsaro-saro:

• An paghale "sa gabos na panahon kan awtoridad asin impluensya kan siisayman na nagpadara sa banwaan nin Hapon na mapatubod na an Hapon maninigo sana na sakopon an bilog na kinaban."

• An pagdesignar kan mga lugar sa teritoryong Hapon na pwedeng okuparon kan pwersa Alyado."

• Na an soberaniya kan Hapon masagkod sana sa mga isla nin Honshu, Hokkaido, Kyushu, Shikoku, asin iba pang mga saradit na isla na kami an maboot, susog sa pinag'anunsyo sa Deklarasyon Cairo kan 1943."

• Na an mga pwersa militar kan Hapon, paka lubos na pagdis'armar kaini tutugotan na magbaralik sa saindang mga harong ngane makapamuhay nin matoninong asin mahingowa na makapaghanapbuhay."

• Na "dai nyamo tinutuyo na an mga Hapon samong oriponon o hampakon na gayo bilang sarong rasa asin sarong nasyon, alagad an daing-kiling na hustisya dapat isilot sa gabos na mga kriminal-sa-gera, kaiba diyan kaidtong mga maringis na nagpasakit sa samong mga soldados na nagin mga preso."

Sa Deklarasyon totoo sinaro-saro man an dapat giribohon kan Gobyernong Hapon:

"An gobyernong Hapon dapat haleon an gabos na ulang sa pagbuhay asin pagpabagsik kan mga tendensya demokratiko sa banwaan. An talingkas na pamamahayag, pagtubod, asin pag'isip; siring man, an pagrespeto sa mga tugmad na katanosan pantawo iyo dapat ipa'orog."

"An Hapon tutugotan an pagmantener nin mga industriya na makakasustener kan saiyang ekonomiya asin itugot an pag'imponer nin matanos na reparasyon, alagad bako idtong magtataong kakayahan saiya na pwedeng magtipon asin magpadakula kan mga armas na magamit sa pag'gera. Sa siring na katuyohan, an pagkaigwang lugar na makagamit, bako sa pagkontrol na sayod kaini, sa mga materyales pamprodusir, itutugot. Sa ngapit, an pagtugot sa Hapon na makabali sa pankinaban na komersyo asin makirelasyon sa pagnenegosyo sa kinaban, papangyarihon."

"An mga nanakop na pwersa armada kan Alyado luway-luway na hahaleon sa kadagaan kan Hapon basta an mga bagay na hinuhurot mangyari na asin maitindog na, susog sa matalingkas na pagpahayag kan Boot kan banwaan hapones, an sarong nagmamatoninong asin responsableng gobyerno.'

Nasambit sana an "mayong pakundangan na pagsuko" sa poro kan nasabing deklarasyon:

"Inaapodan mi ngonyan na an gobyernong Hapon na magproklama nin "mayong pakundangan na pagsuko kan mga pwersa armada kan Hapon, asin magpahayag nin husto nin asegurasyon kan saindang marhay na boot sa sinabing lakdang. Mayong ibang padudumanan, kun dai ini magkasiring, kundi an biglaan, dai man na pakundangan asin total na pagkarumpag kan nasyon na Hapon."

Mga panluwas na takod

• [2] An Deklarason Potsdam (Ingles). Kinua 13.06-15.
• [3] The Potsdam Conference, 1945. Kinua 13-06-15.
• [4]Interpretasyon kan Deklarasyon Potsdam. Kinua 213-06-15.