Iba
An ibà (Averrhoa bilimbi; Ingles: cucumber tree) sarong klaseng tinanom na nagkakahoy asin nagbubunga nin prutas na maalsom inuusar sa pagluto. An tinanom na ini nalangkaw 5-10 metro, matapo saka gurung-gutongon an ubak kan kahoy; an bunga niya matilaba, mga 3 sentimetro an laba, berde na medyo nadulaw kun hinog na, saka maragotnot sa kagat asin matagok pero maalsom. An mga bunga pati namomorangot sa lugar na linuluwasan kaini sa mga sanga-sanga asin sa kahawakan. An dahon 3-6 sm an laba, naturubong ropondopon sa poro kan mga sanga. Haros bilog na taon may burak ini na mahamyo nagkokolor berdeng nagdudulaw, lila o namumula-mula.
| Iba | |
|---|---|
| |
| Iba na tinanom | |
| |
| Iba na tanom | |
Sayantipiko na klasipikasyon 
| |
| Kahadean: | Plantae |
| Klado: | Angiosperms |
| Klado: | Eudicots |
| Klado: | Core eudicots |
| Klado: | Superrosids |
| Klado: | Rosids |
| Klado: | Fabids |
| Orden: | Oxalidales |
| Pamilya: | Oxalidaceae |
| Genus: | Averrhoa |
| Espesyes: | A. bilimbi
|
| Ngaran binomyal | |
| Averrhoa bilimbi | |
| Sinonimo[1] | |
| |
Pwede daa ining nagpoon magtubo sa Moluccas, Indonesya asin ngonyan lakop na asin makukua sa Filipinas, Bangladesi, Maldives, Myanmar asin Malaysia. Sa Indya dakul man ini pig'aataman sa mga hardin asin sa ibang parte ngane nagtuturubo na layas.
Pakinabang sa pagluto
baguhonAn bunga pig'aalsom nanggad sa mga luto arog kan inon-on, pang-alsom arog kan sampalok sa sinigang, piggigibong atsara, dinudulse, panhaleng langsì, asin anglo sa mga lutong sinabawan asin pwede man gibohon pampreskong inomon an tagok kun ini pirison. Sa rona nin Kabikoan, Filipinas uso ining isalak sa mga lutong ginutaan komo pagtaong kagat sa namit arog kan adobo sa guta, karne man ini o darakulang sira. Sa Aceh, Indonesia binabalad ini ta komo nasirbing chutney asin sa Malaysia rinurunot ini ginigibong mahamis na santan.
Sa pagbulong
baguhonSa Filipinas, an dahon ginigibong pandapog sa mga magatol, sa mga gatok o nalanog, sa rayuma, sa bayoko, o sa mga hiras, o libaka asin sa mga lugad-lugad. Sa ibang parte kan kinaban ginagamit ining pandapog sa mga kagat nin insekto o medyo may kamandag na hayop. An gina'gang dahon kaini naserbing pamaghat sa bagong mangaki, orawang an burak na gina'ga pwede sa paghale nin sipon o abo. Sa Malaysia an hinoom na dahon na nagtutunaw na pambulong sa mga helang sa babae. Sa French Guiana, an dulse kan bunga bulong sa mga gatok-gatok. An mga siring totoo, mga tradisyonal na remedyo dai pa masabing may base sa syensia. Sa parte kan distrito nin Thiruvananthapuram sa Indya, an bunga nin iba inuusar sa pagkontrol sa pagtaba nin tawo.
An bunga nin iba halangkaw na lebel an nakukua kan inaapod na oxalate
Mga iba pang pakinabang
baguhonSa Malaysia, an maalsom na gayong iba panlinig sa tarom kan kris.[2] Sa Filipinas, an tagok kaini inuusar na panhale sa mga mantsa o digta.[3] Sa Indonesya, an pulang burak kaini ginagamit na pantugma sa tela.
Mga panluwas na takod
baguhon- http://cococutelife.com/2014/02/sinigang-na-baboy-sa-kamias.html Archived 2014-03-20 at the Wayback Machine. Kinua 19-03-14
- http://www.livestrong.com/article/335054-nutritional-values-of-kamias-fruit/ Kinua 19-03-14
Mga arapodan sa iba-ibang tataramon
baguhonAn tinanom na ini asin an bunga kaini inaapod sa iba-ibang pangaran sa mga iba-ibang tataramon. [4] Dai dapat ini ikaribong sa prutas na carambola, na nakua man nin parehong pangaran apesar iba-iba ining prutas. Balimbing sa Filipinas iyo an inaapod na carambola asin bako an inaapod na bilimbi.
| Nasyon | Arapodan |
|---|---|
| Ingles | cucumber tree o tree sorrel |
| Indya | bilimbi,Irumban Puli,Chemmeen Puli,Bimbul, Orkkaapuli |
| Sri Lanka | Bilincha, bimbiri,Biling(බිලිං) |
| Dominican Republic | Vinagrillo |
| Filipinas | kamias, kalamias, o ibà |
| Malaysia | belimbing asam, belimbing buloh, b'ling, o billing-billing |
| Indonesya | belimbing wuluh o belimbing sayur |
| Tailandya | taling pling, o kaling pring |
| Byetnam | khế tàu |
| Haiti | blimblin |
| Jamaica | bimbling plum |
| Kuba | grosella china |
| El Salvador & Nicaragua | mimbro |
| Costa Rica | mimbro o tirigur |
| Beneswela | vinagrillo |
| Surinam asin Guyana | birambi |
| Brasil | limão-de-caiena, biri-birí, bilimbim, bilimbino, caramboleira-amarela, groselheira, azedinha o limão-japonês |
| Argentina | pepino de Indias |
| Pransya | carambolier bilimbi o cornichon des Indes |
| Seychelles | bilenbi |
| Kambodya | talingting |
| Maldives | Bilamagu |
Toltolan
baguhon- ↑ "The Plant List: A Working List of All Plant Species". Retrieved May 16, 2014.
- ↑ "Averrhoa bilimbi". United World College of South East Asia. Archived from the original on 2019-01-21. Retrieved 2014-03-19. Text "Kinua 19-03-14" ignored (help); External link in
|publisher=(help)Kinua 19-03-14 - ↑ "Growing Kamias and Its Many Uses". EntrePinoys Atbp. Archived from the original on 2011-07-14. Retrieved 2014-03-19. Text "Kinua 19-03-14" ignored (help); External link in
|publisher=(help)Kinua 19-03-14 - ↑ BilimbiKinua 19-03-14
Sarong saringsing an artikulong ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.