Tataramon na Sambal

Sambal
	Sambali
Subong sa	Filipinas
Rehiyon	Zambales, Pangasinan, Metro Manila, Palawan
Subong	Mga tawo nin Sambal
Subong na mga parataram	70,000 (2000)
Pamilya nin Tataramon	Austronesyo Malayo-Polinesyo Filipino Sentral Luzon Sambaliko Sambal; ; ; ; ;
Opisyal na kamugtakan
Opisyal na tataramon sa	Panrehiyonal na tataramon sa Filipinas
Sa regulasyon kan	Komisyon sa Wikang Filipino
Mga kodigo nin tataramon
ISO 639-3	xsb
Glotologo	tina1248
	Mga lugar kun saen pigtataram an Sambal
	Pwedeng igwang mga simbolong IPA phonetic sa Unicode sa pahinang ini. Hilingon an IPA chart para sa Ingles para sa lyabeng sa pagtaram basado sa Ingles.

An Sambal o Sambali (Kastila: zambal) saróng tataramon na Sambaliko na pangenot na tinataram sa provincia kan Zambales sa Filipinas. Sa ngunyan igwa ining mga 102,867 na mga parataram.^[2]

Pigterminuhan man an Sambal na Tina sa pirang mga reperensiya. Alagad, pigkokonsiderar an terminong ini na opensibo sa mga parataram kan tataramon. An pegoratibong termino, enot na piggamit nasa bilog kan panahon na 1976 hasta 1979 kan mga parasaligsig gikan aa Summer Institute of Linguistics (ngunyan SIL International).^[3]

Mga tipo

Igwang tolóng panginot na tipo an Sambal: Sambal, Bolinao asin Botolan. Pangenot na pigtataram an Sambal sa mga banwaan kan Sambalenyo Santa Cruz, Candelaria, Masinloc, asin Iba; mahihiling man an pirang mga pigtataram sa Quezon, Palawan. An Bolinao naman piggagamit naman sa mga mamamanwa kan Bolinao asin Anda, Pangasinan. Pangenot na pigtataram an Botolan sa mga banwaan nin Sambalenyo kan Botolan asin Cabangan. Igwa pang limang tipo an tataramon na Sambal na pigtataram kan Aeta sa manlaen-laen na kabukidan nin Zambales.

Mga halimbawang teksto

Ama Namin

Sambal

Bersyon gikan sa Mateo

Ama mi a ison ha langit,
sambawon a ngalan mo.
Ma-kit mi na komon a pa-mag-ari mo.
Ma-honol komon a kalabayan mo iti ha lota
a bilang anamaot ison ha langit.
Biyan mo kami komon nin
pa-mangan mi para konan yadtin awlo;
tan patawaron mo kami komon ha kawkasalanan mi
a bilang anamaot ha pa-matawad mi
konlan ampagkasalanan komi.
Tan komon ando mo aboloyan a matokso kami,
nokay masbali ipa-lilih mo kamin kay makagawa doka,
ta ikon moy kaarian, kapangyarian tan karangalan a homin
panganggawan. Amen.^[4]

Bersyon gikan sa Lucas

Ama mi, maipatnag komon a banal mon kapangyarian.
Lomato ana komon a awlon sikay mag-ari.
Biyan mo kamin pa-mangan mi sa inawlo-awlo.
Inga-rowan mo kami sa kawkasalanan mi bilang
pa-nginganga-ro mi konlan nagkasalanan komi
tan ando mo kami aboloyan manabo sa tokso.
Wamoyo.^[4]

Botolan (bersyon gikan sa Mateo)

Tatay nawen ya anti ha katatag-ayan,
Hay ngalan mo ay igalang dayi nin kaganawan.
Andawaten nawen ya tampol kayna dayin mag-arí.
Mangyari dayi ya kalabayan mo bayri ha babon lotá
Bilang ombayro ha katatag-ayan.
Hapa-eg ay biyan mo kayin pamamangan ya
angka-ilanganen nawen.
Patawaren mo kayi ha kawkasalanan
nawen bilang pamatawad nawen ha
nakapagkasalanan konnawen.
Agmo kayi biyan ma-irap ya pagsobok boy
ipakarayó mo kayi koni Satanas.^[5]

Nasyunal na salawikain kan Filipinas

An mga tataramon, igwa nin mga Pakistan tataramon na Sambal siring man an nasyunal na salawikain kan Filipinas,^[6] pigsusundan ini kan Tagalog.

Sambal : “Hay kay tanda mamanomtom ha pinang-ibwatan, kay maka-lato sa ampako-taw-an.”
Sambal (Botolan): “Hay ahe nin nanlek ha pinag-ibatan, ay ahe makarateng ha lalakwen.”
Tagalog: “Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.”

Mga halimbawa

Mga numero

Saro = a`sa
Duwa = luwa
Tulo = tolo
Apat= a`pat
Lima= lima
Anom= a`num
Pito= pito
Walo= walo
Siyam= siyam
Sampulo= mapulo
Labin-asa= kagsaro
Labin-luwa= kagduwa
Labin-tulo= kagtolo
Labin-apat= kag-apat
Labin-lima= kaglima
Labin-anom= kag-anom
Labin-pito= kagpito
Labin-walo= kagwalo
Labin-siyam= kagsiyam
Luway pulo= Duwampulo
Luway-lima= Duwampulo may lima

Kadaklan sa Espanyol an pagkwentada..(30-99)

Sanyatos= Sanggatos/Sarong gatos
Luwan Yatos=Duwang gatos
Tulon yatos= Tolong gatos
Apat na yatos= Apat na gatos
Liman yatos= Limang gatos
Anum a yatos= Anom na gatos
Piton yatos= Pitong gatos
Walon yatos= Walong gatos
Siyam a yatos= Siyam na gatos
Asay libo= Saróng ribo
Asay Milyon= Sarong milyon

Mga parating ekspresyon

kay ko tanda / tanda ko= dai ko aram / aram ko
papo = lola/lolo
kaka = ate/kuya/pinsan
kay ko labay / labay ko = dai ko gusto^/gusto^ ko
murong tamoy na = uli/balik na kita
hadilap = [sa]aga
hawanin = ngunyan
naapon = kasuugma
ya = iyo
ka`i = dai

Mga toltolan

Mga tataramon na Filipino

Mga sanggunian

↑ Sambal sa Ethnologue (18th ed., 2015)
↑ http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=92420
↑ "Call me Sambal". wordpress.com. 16 December 2010. Retrieved 14 April 2018.
↑ ^4.0 ^4.1 http://www.christusrex.org/www1/pater/JPN-sambal-tina.html Error sa pag-cite: Invalid <ref> tag; name "TinaAmaNamin" defined multiple times with different content
↑ http://www.christusrex.org/www1/pater/JPN-sambal-botolan.html
↑ http://iloko.tripod.com/philproverb.html

Mga panlabas na lagod

Balangkas ng balarila ng Sambal Botolan
Mga halimbawang rekording mula sa GRN Network sa Sambal Tina at sa subvariety na Kandelaryero nito
Mga halimbawang rekording mula sa GRN Network, sa Sambal Botolan
Hay Halita nin Diyos Archived 2017-03-04 at the Wayback Machine., mga berso ng Bibliya sa Sambal Botolan

Sarong tamboan ining artikulo patungkol sa mga tataramon na Austronesyo. Makakatabang ka sa Wikipedya sa pagpoon kaining pahina.

[e18-1] Sambal sa Ethnologue (18th ed., 2015)

[2] ttp://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=92420

[callme-3] "Call me Sambal". wordpress.com. 16 December 2010. Retrieved 14 April 2018.

[TinaAmaNamin-4] 4.0 ^4.1 http://www.christusrex.org/www1/pater/JPN-sambal-tina.html Error sa pag-cite: Invalid <ref> tag; name "TinaAmaNamin" defined multiple times with different content

[5] ttp://www.christusrex.org/www1/pater/JPN-sambal-botolan.html

[6] ttp://iloko.tripod.com/philproverb.html

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]