Tataramon na Karakalpak
An Karakalpak (Karakalpak: Qaralqalpaq tili) iyo an sarong tataramon na Turkiko pigtataram kan mga Karakalpaks sa Karakalpakstan. Pigbabanga iyan sa duwang diyalekto, Amihanan-subangan na Karakalpak asin Habagatan-solnopan na Karakalpak. Nag-uswag iyan kaiba an Noghai asin an kataraid na Kazakh languages, na minarkahan kan impluwensya kan duwang naunambitan na. Typologically, an Karakalpak nabibilang sa mga Kipchak na sanga nin mga tataramon na Turkiko, kaya baga haranihon sa asin halangkaw an pagkasirinabutan sa Kazakh asin Noghai.[2][3][4]
| Karakalpak | |
|---|---|
| Qaraqalpaq tili, Қарақалпақ тили, قاراقالپاق تىلى | |
 Karakalpak sa mga Iskriturang Latin, Siriliko, asin sa Perso-Arabiko Nastaliq. | |
| Subong sa | Uzbekistan, Kazakhstan, Turkmenistan |
| Rehiyon | Khwarazm |
| Subong | Karakalpaknon |
Subong na mga parataram | 583,410 (2010)[1] |
Turkiko
| |
| Alpabetong Karakalpak (Latin, Siriliko, Iskriturang Arabiko) | |
| Opisyal na kamugtakan | |
Opisyal na tataramon sa | Karakalpakstan (Uzbekistan) |
| Mga kodigo nin tataramon | |
| ISO 639-2 | kaa |
| ISO 639-3 | kaa |
| Glotologo | kara1467 |
 An mapa na nagpapahiling kan mga kinamumugtakan kan Karakalpak (pula) sa Uzbekistan | |
Sistema nin pagsusurat
baguhon
Nasusurat an Karakalpak sa Arabiko asin Alpabetong Persyano sagkod 1932, nasurat sa Iskriturang Latin poon 1928 sagkod 1940, pagkatapos naipamidbid an Siriliko. Sa pagsunod kan katalingkasan nin Uzbekistan kadtong 1991, ginibo an desisyon tanganing butasan an Siriliko asin magbalik sa Alpabetong Latin. Mantang an paggamit kan Iskriturang Latin, laganap na ngunyan sa Tashkent, padiitdiit pa nanggad an pagpapabisto kaini sa Karakalpakstan .[5]
Pinapahiling sa ibaba an mga alpabetong Siriliko, Latin, asin Arabiko na igwang katampad na pagsasaladawan sa IPA. An mga letrang Siriliko na daing representasyon sa alpabetong Latin, minarkahan nin mga asterisk. An mga huring pagbabago sa bagong alpabeto kan Karakalpak, hinaman kaidtong 2016: imbes na mga titik na may kudlit, mga titik na may mga akyut an ipinamidbid.[6]
| Siriliko | Latin | Arabiko | IPA |
|---|---|---|---|
| Аа | Aa | ا / ـا | /a/ |
| Әә | Áá | ە / ـە | /æ/ |
| Бб | Bb | ب | /b/ |
| Вв | Vv | ۋ | /v/ |
| Гг | Gg | گ | /ɡ/ |
| Ғғ | Ǵǵ | ع | /ɣ/ |
| Дд | Dd | د | /d/ |
| Ее | Ee | ە / ـە | /e/ |
| Ёё* | yo | یو | /jo/ |
| Жж | Jj | ج | /ʒ/ |
| Зз | Zz | ز | /z/ |
| Ии | Ii | ى / ىـ | /i/ |
| Йй | Yy | ي / يـ | /j/ |
| Кк | Kk | ك | /k/ |
| Ққ | ق | /q/ | |
| Лл | Ll | ل | /l/ |
| Мм | Mm | م | /m/ |
| Нн | Nn | ن | /n/ |
| Ңң | Ńń | ڴ | /ŋ/ |
| Оо | Oo | و | /o/ |
| Өө | Óó | و | /œ/ |
| Пп | Pp | پ | /p/ |
| Рр | Rr | ر | /r/ |
| Сс | Ss | س | /s/ |
| Тт | Tt | ت | /t/ |
| Уу | Uu | وُ | /u/ |
| Үү | Úú | وُ | /y/ |
| Ўў | Ww | ۋ | /w/ |
| Фф | Ff | ف | /f/ |
| Хх | Xx | ح | /x/ |
| Ҳҳ | Hh | ه / هـ | /h/ |
| Цц | Cc | تس | /ts/ |
| Чч | Ch;ch | چ | /tʃ/ |
| Шш | Sh;sh | ش | /ʃ/ |
| Щщ* | sch | شش | /ʃtʃ/ |
| Ъъ* | |||
| Ыы | Íı | ى / ىـ | /ɯ/ |
| Ьь* | |||
| Ээ | Ee | ە / ـە | /e/ |
| Юю* | yu | يوُ | /ju/ |
| Яя | ya | يا | /ja/ |
Bago an 2009, sinusurat an C bilang TS; an I asin Í, sinusurat sa patuldok asin daing-tuldok na I.[7]
Toltolan
baguhon- ↑ Karakalpak sa Ethnologue (18th ed., 2015)
- ↑ "Karakalpak". Ethnologue. Retrieved 2016-03-12.
- ↑ "Karakalpak language and alphabet". www.omniglot.com. Retrieved 2023-10-31.
- ↑ "Glottolog 4.8 - Kara-Kalpak". glottolog.org. Retrieved 2023-10-31.
- ↑ Birgit Schlyter (2012). "Language Policy and Language Development in Multilingual Uzbekistan". In Schiffman, Harold. Language Policy and Language Conflict in Afghanistan and Its Neighbors. Brill. p. 192.
- ↑ "Латын жазыўына тийкарланған қарақалпақ әлипбеси". Каракалпакский государственный университет им. Бердаха. Archived from the original on 2017-12-24. Retrieved 2018-01-27. Unknown parameter
|lang=ignored (|language=suggested) (help); Unknown parameter|url-status=ignored (help) - ↑ Karakalpak Cyrillic – (Old / New) Latin transliterator
Bibliograpiya
baguhon- Johanson, Lars; Csató, Éva Ágnes, eds. (1998), The Turkic Languages, London: Routledge, ISBN 9780415082006, OCLC 40980286
- Menges, Karl H. (1947), Qaraqałpaq Grammar, Translated from German by Leora P. Cunningham, New York: King's Crown Press, OCLC 3615928
| An edisyon nin Kara-Kalpak kan Wikipedya, an talingkas na Ensiklopedya |
Plantilya:Mga tataramon kan Usbekistan Plantilya:Mga tataramon na Turkiko
Sarong saringsing an artikulong ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.