Tataramon na Itawis
An Itawis ( Itawit o Tawit man bilan saróng endonym), saróng tataramon na Amihanan na Filipino na tinataram kan mga tawo nin Itawis asin kaano-ano kaini an Ibanag asin Ilokano. Bakong arog sa ibang mga tataramon na Filipino, an Itawit asin an mga kaano-ano kaini, igwang mga katanog na /z/, /f/, /v/, asin /dʒ/ (pigbabaybay na ⟨dy⟩). Halimbawá kaini, fefeg (pamaypay), madyan (katabang), kazzing (kanding), asin bavi (orig).
| Itawis | |
|---|---|
| Subong sa | Filipinas |
| Rehiyon | Lambak nin Cagayan |
Subong na mga parataram | (120,000 pigbanggit 1990 sensus)[1] |
| Mga kodigo nin tataramon | |
| ISO 639-3 | itv |
| Glotologo | itaw1240 Itawit |
 An mapa nin tataramon na Itawis segun sa mga mapa nin Ethnologue. | |
Halimbawá
baguhon| Ingles | Itawis | Ilokano | Tagalog | Bikol Sentral |
|---|---|---|---|---|
| How are you? | Kunnasi ka? | kasanu ka? | Kumusta ka? | Kumusta ká? |
| I am fine. | Napia nak. | Nasayaat nak met | Mabuti ako. | Okey lang Marhay man |
| Thank you. | Mabbalat. | Agyamanak. | Salamat. | Dios Mabalos. |
| And you? | Ey ikau? | Ken sika? | At ikaw? | Asin ika? Saka ika? |
| Good morning. | Napia nga mataruk. | Naimbag a bigat. | Magandang umaga. | Marhay na aga. |
| Good afternoon. | Napia nga giram. | Naimbag a malem. | Magandang tanghali. | Marhay na udto. |
| Good evening/night. | Napia nga gabi. | Naimbag a rabii. | Magandang gabi. | Marhay na banggi. |
| Good evening. (for sleeping) | Napia nga akaturug. | |||
| Good day. | Napia nga algaw | Naimbag nga aldaw | Magandang araw. | Marhay na aldaw. |
| Yes | Oon On |
Wen | Oo | Iyo |
| No | Awan Mari |
Haan Madi |
Hindi | Dae |
| Maybe | Nakway | Ngata | Baka | Inda |
| Definitely | Siguru | Siguradu. | Sigurado | Sigurado. |
| I don't know. | Marik ammu. | Diak ammu | Hindi ko alam. | Dae ko aram. |
| I know. | Ammuk. | Ammok. | Alam ko. | Aram ko. |
| What is your name? | Anna yo ngahan mu? | Ania ti nagan mo? | Ano ang pangalan mo? | Ano an saimong pangaran? Ano an pangaran mo? |
| My name is ____. | Yo ngahan ku e ____. | Ti nagan ko ket _____. | Ang pangalan ko ay ____. | ____ an pangaran ko. |
| His/her name is ____. | Yo ngahan na e ____. | Ti nagan na ket ____. | Ang pangalan niya ay ____. | ____ an pangaran niya. |
| Nice to meet you. | Napia nga nakilala ta ka. | Ikinagagalak kong makilala ka. | kinakaugma ta kang mabisto. | |
| May I ask you a favor? | Puede pe nga makifavor? | Pwede ba akong humingi ng pabor? | Pwede daw akong maghagad nin pabor? | |
| Take care. | Mag-ingat ka. Innam mu ikau. |
Mag-ingat ka. | Mag-ingat ka. | |
| How old are you? | Pia ya dahun mun? Anni ya dahun mun? Pia ya dahin mu ngin? (mun is contraction of mu ngin) |
Mano ti tawen mon? | Ilang taon ka na? | Pirang edad mo na? Pirang taon ka na? |
| I am ____ years old. | Ya dahun ku e ____. | Ako ay ____ taong gulang. | An edad ko, ____. ____ na an edad ko. | |
| Where are you from? | Janna yo nagafanan mu? | Taga saan ka? | Taga saen ka? | |
| From what country are you from? | Anni nga bansa yo nagafanan mu? | Saang bansa ka galing? | Saing nasyon ka hali? Saing nasyon ka gikan? | |
| Where do you live? | Dyanna yo padayanan mu? | Saan ka nakatira? | Sain ka nakaistar? Nakaistar ka sain? | |
| Where have you been? | Nagafanan mu kang? Dyanna ya nagafuanan mu? |
Saan ka pumunta? Saan ka nanggaling? |
Sain ka hali? Sain ka nagduman? | |
| Where are you going? | Dyanna ya anyanan mu? Anyanan mu kang? |
papanam? | Saan ka pupunta? | Masain ka? Sain ka maduman? |
| Can you accompany me to ____? | Puedem nga vulunan yakan kang ____? | Pwede mo ba akong samahan sa ____? | Pwede mo daw akong ibahan sa ____? pwede mo daw akong ibanan sa ____? | |
| Can you take me to ____? | Puedem nga iyangay yakan kang ____? | Pwede mo ba akong dalhin sa ____? | Pwede mo daw akong darahon sa ____? | |
| What is your work? | Hanna yo trabahum? | Ania ti trabahom? | Ano ang trabaho mo? | Ano an saimong trabaho? |
| What are you doing? | Hanna yo kukukuan mu? | Ania ti kukuem? | Ano ang ginagawa mo? | Ano an piggigibo mo? |
| Where do you go to school? | Hanna yo eskuelam? Janna ya pagilamuan mu? |
Saan ka nag-aaral? | Sain ka nag-eeskwela? | |
| Excuse me. (asking for passage) | Pakidalan. | Makikiraan. | Makikiagi | |
| I can't speak ____ well. | Marik kuru maka-ergo kang ____ nga napia. | Medyo hindi ako marunong magsalita ng ____. | Garo dae ako tataong magtaram nin ____. | |
| I can't speak ____. | Marik maka-ergo kang ____. | Hindi ako marunong magsalita ng ____. | Dae ako tataong magtaram nin ____. | |
| I only understand ____. | Matindyan ku laman ____. | Naiintindihan ko lang ang ____. | Naiintindihan ko lang an ____. | |
| I don't understand. | Marik nga matindyan. | haan ko maawatan | Hindi ko maintindihan. | Dae ko maintindihan. |
| I understand. | Matindyan ku. | maawatak | Naiintindihan ko. | Naiintindihan ko. |
| Help. | Pakiufun. Ufunan mu yakan. Mauag ku ya ufun. |
tulung | Tulong. Saklolo. Tulungan mo ako. |
Tabang. |
| Where's the bathroom? | Dyanna ya banyu? | Ayanna iti banyo? | Saan ang banyo? | Nasain an kasilyasan? |
| What time is it? | Hanna yo orat ngin? | Ania ti orasen? | Anong oras na? | Anong oras na? |
| Who is he/she? | Inya iggina? | Sino siya? | Siisay ka yan? Siisay siya? | |
| What do you mean? | Hanna yo kayat mu nga kayan? | ana kayat mo saw-en? | Ano ang ibig mong sabihin? | Ano an boot mong sabihon? |
| Pardon?/Please say it again. | Puedem nga kayan uli? Pakiulit mu yo kinahim. |
ulitem man jay inbagam. | Pakiulit yung sinabi mo. Pakiulit nga? |
Utrohon mo tong pigtaram mo Utrohon mo daw? |
| Please write it down. | Iturat mu. | IHabagatanat mo man. | Pakisulat. | PakiHabagatanat. |
| Let's go. | Anteran. Umang tera ngin. Katsaw ngin. Teran. Tsin. |
Ingkan. Mapan. intayun. |
Tara. | Madya. Mari na. |
| Wait. | So abit. Mattaron ka. Taronan mu yakan. |
Aguray. | Saglit. Teka lang. |
Halat lang. |
| Can I speak to ____? | Puedek kergo y ____? | Pwede ko kausapin si ____? | Pwede kong kaulayon si ____? | |
| monkey | ayong | bakes sunggo |
unggoy matsing |
Ukay tsonggo |
| pig | bavi | babuy | baboy | Orig |
| cliff | zizzig | bangin | ampas | |
| animal | ayam | ayup | hayop | hayup |
| snake | zariyyang | uleg | ahas | Halas |
Pagkukumparar sa Ibanag
| Itawit | Ibanag | Ingles | Bikol Sentral |
|---|---|---|---|
| isa | tadday | one | saró |
| dua | dua | two | duwa |
| tallu | tallu | three | Toló |
| appat | appa' | four | apat |
| lima | lima | five | limá |
| annam | annam | six | anom |
| pitu | pitu | seven | pitó |
| walu | walu | eight | waló |
| siam | siam | nine | siyám |
| mafulu | mafulu | ten | sampuló |
| Yo ngahan ku e Ben. | I ngagak ku ay Ben. | My name is Ben. | Ben an sakong pangaran. |
| Janna yo nagafuanam mu? | Sitau y naggafuanam mu? | Where did you come from? | Sain ka hali? Sain ka gikan? |
| Hanna yo kinnam mu? | Anni y kinnam mu? | What did you eat? | Ano an kinakan mo? |
| Hanna yo kanakanam mu? | Anni y kanakanam mu? | What are you eating? | Ano an saimong kinakakan? |
Mga Toltolan
baguhon- ↑ Itawis sa Ethnologue (18th ed., 2015)
- Tharp, James A. and Mateo C. Natividad. 1976. Itawis-English wordlist with English-Itawis finderlist. New Haven, CT: Human Relations Area Files.
Mga Panluwas na Takod
baguhon- Itawis language word list from the Austronesian Basic Vocabulary Database
- Ortograpiya itáwit (2016) Archived 2022-05-23 at the Wayback Machine. by Komisyon ng Wikang Filipino (KWF)
Sarong tamboan ining artikulo patungkol sa mga tataramon na Austronesyo. Makakatabang ka sa Wikipedya sa pagpoon kaining pahina.