Taksonomiya

Sa biyolohiya, an taksonomiya (Ingles: taxonomy, gikan sa Suanoy na Griyegong taramon na τάξις (taxis) 'pagpakarhay', asin -νομία (-nomia) 'paagi') iyo an siyentipikong pag-aadal nin pagngaran, pagtao nin kahulugan, asin pagklasipika nin grupo kan mga biyolohikal na organismo base sa saindang pararehas na karakter.

An basehang iskema kan modernong klasipikasyon, Nagkapirang mga lain na lebel an pwede pang gamiton; an dominyo, an pinakahalangkaw na lebel nin buhay, iyo parehas na bago asin bako pang bilog na pig-aako.

An mga organismo iyo nagugrupo sa mga taxa (sararoan: taxon) asin an mga grupong ini iyo pigtatawan nin sarong taksonomikong rango; an mga grupo nin mga nasambit na rango iyo pwedeng masararo para makamokan nin mas inklusibong grupo nin mas halangkaw na rango, para dagos na makahimo nin sarong taksonomikong hirerkiya. An mga prinsipal na rango sa modernong paggamit iyo an dominyo, kahadean, phylum (an "dibisyon" iyo minsan ginagamit sa botanika bilang karibay kan phylum), klase, order, pamilya, asin espesye. An Suwekong botaniko na si Carl Linnaeus iyo an pigbibistong kagmokna kan presenteng sistema nin taksonomiya sa paghaman niya kan nakarangong sistema na "Taksonomiyang Linanyo" (Linnaean taxonomy). Ini iyo nagkakategorisa sa mga organismo asin nomenklaturang binomyal para sa pagngaran nin mga organismo.

Sa pag-uswag sa teorya, datos, asin analitikal na teknolohiya kan mga biyolohiyal na sistemitika, an sistemang Linanyo iyo naliwat pasiring sa sistema nin modernong biyolohikal na klasipikasyon para sa pagpapahiling nin mga ebolusyonaryong relasyon sa mga organismo, parehas sa nabubuhay asin nawara na.

Panluwas na takod

• What is taxonomy? at the Natural History Museum London
• Taxonomy at NCBI the National Center for Biotechnology Information
• Taxonomy at UniProt the Universal Protein Resource
• ITIS the Integrated Taxonomic Information System
• CETaF the Consortium of European Taxonomic Facilities
• Wikispecies free species directory
• Biological classification. Archived 2020-08-13 at the Wayback Machine.

Toltolan

• Stace, Clive A. (1989) [1980]. Plant taxonomy and biosystematics (2nd. ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-42785-2. Retrieved 19 April 2015. 
• Datta, Subhash Chandra (1988). Systematic Botany (4 ed.). New Delhi: New Age International. ISBN 978-81-224-0013-7. Retrieved 25 January 2015. 
• Stuessy, Tod F. (2009). Plant Taxonomy: The Systematic Evaluation of Comparative Data. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-14712-5. Retrieved 6 February 2014.