Rimas

An Rimas o kulo' (Artocarpus altilis (Parkinson) Fosberg; Ingles, breadfruit) nagkakahoy na tinanom. Nalangkaw ini sagkod sa 26 metros, nadakula an kahawakan asin an poon napusog huli sa mga dalig (oldot na darakulang gamot) niya. An dahon niya makintab na berde, may mga "oro-espada" an palibot asin an irarom may hibo'. Darakula an dahon niya, na an laba poon 9 abot 36 na pulgada asin an lakbang kaini 8 abot 20 pulgada.

An bunga niya nakakaagid sa bunga nin ogob, matabilog pero may kalabaan asin may mga mata-mata pero mayong mga "tunok" na arog kan ogob. Kadaklan kan rimas mayong pisog an bunga, pero igwa man ibang klaseng rimas na may pisog. Igdi sa bikol, an klase kan rimas na lakop madaling mabisto sa ogob kun ini may bunga pero kun mayong bunga, madaling midbiron sa bilang kan oro-espadang mga panas sa palibot kan darakula niyang dahon. An rimas tolo sana parati an mapapanas na "espada" sa ibong-ibong kan dahon, orawang an ogob dai nababa sa limang 'oro-espada' an mga panas niya ibong-ibong kan dahon.

An mga burak kaini iba-iba an pinupo'nan. An "lalaking" burak pirino asin natitipon sa garo batuta na an apod kan panahon "aboyabos" o palukpok na nalaba poon lima (5) abot kagduwang (12) pulgada. An aboyabos enot kolor giyaw hasta paggurang nakolor nang kayumanggihon. An "babaeng" burak natipon sa malaberdeng matunoktunok na payopayo na nalaba abot duwa may kabangang pulgada, may saro' kabanga an diametro, na iyo ini an nabibilog na bunga kan rimas. An aboyabos kaini ginagamit kan mga Agta na garo kwenta katol. Pakabalada ini na nagin agil na nanggad, ini sinusubsoban. Luway-luway na pinapa-pa an aboyabos asin an aso kaini garo mansana arog kan sa katol na padulag sa namok.

An bunga kan rimas parati prinipritos asin may namit arog kan kamote. Pero pwede man luto na pinakro. Sa ibang lugar kakanon ining pan-oroaldaw na ginugulay man o kwenta maluto.

Mga Panluwas Na Takod

1. Species Profiles for Pacific Island Agroforestry[1] Archived 2006-10-03 at the Wayback Machine.

Toltolan

1. Useful Plants of the Philippines. Brown, William H. Volume 1. Dept. of Agriculture and Commerce Technical bulletin 10. Manila. 1950.

2. Medicinal Plants of the Philippines. Quisumbing, Eduardo. Dept. of Agriculture & Natural Resources Technical Bulletin 16. Manila. 1951.

Pinakrong rimas
Binaak na bunga
Bungang rimas, Filipinas
Dahon, bunga asin aboyabos/palukpok

Pinopoonan an artikulong ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.