Platón

Si Platón (sa Griego Πλάτων) o Plato (pbt. 427 AK/428 A – 347 AK), sarong dating pilósopong Griyego, estudyante ni Sócrates asin maestro ni Aristóteles. Sabay sa ining duwa, si Platón an nagpoon kan pundasyón nin pilosopiya nin kulturang sulnopan. Apuera sa pilósopo buda sa pagsusurat nin orolayang pilosopo, si Platón matemátiko man asin kagpundar nin Akademia kan Atenas na nagin primerong institusyon nin edukasyón na mataas sa kinaban na sulnopan.

Plato
Roman copy of a portrait bust by Silanion for the Academia in Athens (c. 370 BC)
Kamundagan	428/427 or 424/423 BC Athens, Greece
Kagadanan	348/347 BC (age c. 80) Athens, Greece
Mga notableng gibo	Apology Crito Euthyphro Meno Parmenides Phaedo Phaedrus Republic Symposium Timaeus
Era	Ancient Greek philosophy
Region	Western philosophy
School	Platonism
Notable students	Aristotle Eudoxus of Cnidus Heraclides Ponticus Philip of Opus Speusippus Xenocrates
Main interests	Metaphysics Ethics Politics Epistemology Aesthetics Soul Love Mathematics Language Education Cosmology Eschatology
Notable ideas	Platonic philosophy Innatism Theory of forms Idealism
Influences Socrates Pythagoras Parmenides Heraclitus the Sophists Eleusinian Mysteries Orphism Diotima Cratylus Theaetetus Theodorus Archytas Homer Hesiod
Influenced Virtually all subsequent Western philosophy (and religion), especially Platonism, including Aristotelianism, Old Academy, Academic skepticism, Middle Platonism, Neoplatonism, Church Fathers and Christian Platonism, Chaldean Oracles, Gnosticism, Hermeticism, Islamic Platonism, Byzantine philosophy, Florentine Academy and Renaissance Platonism, Cambridge Platonism, Modern Platonism

An pilosopiya ni Platón midbid sa kayamanan kaini asin sa mga kadaklan nin mga problemang pig'uugid niya sa saiyang mga orolayan.

An pinaka-matagom na impluwensyang pilososopikal niya nagtundag ka Socrates, Pythagoras, Heraclitus asin Parmenides. Totoo idtong nagkaerenot saiyang mga pilosopo dikiton na an mga nawalat na mga sinurat asin kun arinman yan asin kun isay nanggad sinda, an mga siring na kaaraman hale mansana ki Plato ta saiyang nasasambitan sa mga sinurat niya man." Siring man bakong arog kan mga nasurat kan mga kagurubay niyang mga pilosopo, an mga nasurat ni Plato tinutubod nakaligtas asin nati'mos gabos sa laog na nin sobrang 2,400 na taon. Masaboi pa na dawa nagbabago-bago an popularidad kan mga nasurat ni Plato dai nawawara' an interes sa pagbasa kaini poon pa kan ini nagkasururat.

Biograpiya

Kamundagan asin Pamilya

Si Diogenes Laertius sarong parasurat na magugunuan kan kasaysayan kan soanoy na Griyegong pilosopiya.

Huli sa kakulangan kan mga nasaray na salaysay, kakadikit sana an aram dapit sa pagkaaki asin adal ni Platon. Si Platon naggikan sa aristokratiko asin maimpluwensyang pamilya. Susog sa kontrobersyal na tradisyon, inuusip kan paraistoryang si Diogenes Laërtius an ama ni Platon iyo si Ariston na sinususog an ginikanan sa hade nin Atenas, si Kodrus, asin sa hade man kan Messenia, si Melanthus.

Paagi sa saiyang ina, si Platon sarong sadiring tawo ni Solon.

An ina ni Platon iyo si Perictione, na an pamilya ipiglalaki-laki an relasyon sa bantog na lehislador na taga-Atenas asin lirikong pararawit na si Solon, saro sa mga Pitong Pantas nin Gresya, na pinawa'ran bagsik an mga ley ni Drako (maliban sa silot kagadanan para sa murder). Si Perictione tugang ni Charmides asin pinsan ni Critias, kapwa miridbid komo kaapil sa Tatlumpung Maniniil, na bisto bilang An TulongPolo, sarong halipot na rehimeng oligarkiya (404–403 BC), na iyo an suminunod sa pagbagsak kan Atenas sa pagtatapos kan Gerang Peloponnesian kan (431 –404 BC). Susog sa magkapirang rekord, nagngata' kuta si Ariston na ipirit niya an saiyang sadiri ki Perictione, alagad nasubak siya saiyang tuyo; nagpahiling daa an diyos na si Apollo sa saiya sa sarong pangaturog, asin ta hui kaini binayaan niya si Perictione na dai na pigpakilabotan.