Pangana na pagsira
An pangana na pagsira (Ingles: overfishing) iyo an paghali sa sarong ispesye nin sira (i.e. pangsira) sa lawas nin tubig sa rikas na labi kisa natural kakayahan kan ispesye na hipnuan an saiyang populasyon (i.e., an sobrang exploitation kan nag-eeksister na fish stock kan siraan), na naresulta sa nag-uurog na pagbawas kan populasyon kan ispesye sa lugar. An overfishing pwedeng mangyari sa lawas nin tubig pano man kadakula, arog kan ponds, wetlands, salog, danaw o kadagatan, asin pwedeng magresulta sa depletion nin rekurso, pagbawas sa rikas nin byolohikal na pagtalubo, asin hababang lebel nin biomas. An padagos na overfishing pwedeng magresulta sa kritikal na despensasyon, kun sain an populasyon nin sira dai na kayang isustiner an sadiri. An ibang porma nin overfishing, arog baga kan overfishing nin mga pating, nagbunga kan nin karibarawan ekosistema sa dagat.[1] Kaiba sa mga tipo nin overfishing iyo an: growth overfishing, recuitments overfishing, asin ecosystem overfishing.
An abilidad nin sarong siraan na makarekober sa overfishing minadepende sa kun baga an pankagabsan na kapasidad sa pagdara asin pagkalain-lain kan ekolohikal na mga kamugtakan angay para sa recovery. An dramatikong mga pagbabago sa komposisyon nin ispesye pwedeng magresulta sa paghira kan ekosistema, kun sain an ibang equilibrium na pagbulos nin enerhiya kabilang an komposisyon nin ispesye na iba duman sa dati nang presente bago maarahit an orihinal na fish stock. Halimbawa, oras na i-overfish an trout, an karpa pwedeng i-exploit an pagbabago sa equilibria asin magsangli sa paaging imposible nang para sa trout na magpuon giraray nin populasyon.
Puon kan pagtalubo kan mga negosyo nin pagsira sa bilog na kinaban kan dekada 50, an intensibong pagsira naglakop hali sa nagkapirang konsentradong lugar pasiring sa haros gabos na siraan. An scraping kan salog sa kadagatan sa bottom dragging nakakaraot sa mga korales, sponges asin iba pang benthic na ispesye na luhay kun magdakol asin magrekober, asin na nagtataong irukan sa mga ispesye nin komersyal na sira. An pagkaraot na ini binabago an pagdalagan kan ekosistema asin pwedeng permanenteng liwaton an komposisyon asin byodibersidad kan mga ispesye. An bycatch, an kolateral asin dai tinutuyong pagdakop kan ispesye sa pagsira, tipikal na binabalik sa kadagatan tangani sanang magadan sa mga pagkalugad o pagkalantad. An bycatch nagrerepresentar sa kwarter kan mga nadadakop sa dagat. Sa kaso nin pagdakop nin buyod, an bycatch limang beses na mas dakula kisa sa buyod na nadadakop.
Sarong report kan FAO kan 2020 an nagsabi na "kan 2017, 34 porsyento kan mga fish stock sa pankinaban na mga siraan sa dagat pinagklasipikar na overfished.[2] An mga opsyon sa mitigasyon kabali an: Regulasyon kan gobyerno, paghali kan mga subsidyaryo, pagminimisa sa epekto nin pagsira, aquaculture, asin consumer awareness.
