Kapeng barako

Kapeng barako (Spanish: café varraco o café verraco), midbid man na Barako coffee o kapeng Batangas, sarong kapeng varietal pigtatanom sa Filipinas, partikular na sa mga probinsya nin Batangas asin Cavite. Kaiba ini sa espesyes nin Coffea liberica. An termino man ginagamit tanganing ipanongod sa gabos na kape hale sa mga probinsyang idto. An Barako sa mga tataramon kan Filipinas boot sabihon "stud", asin kaayon ini sa ladawan nin pagkalalaki. An barako may makusog na namit asin hamot na naparumdom kan garo anis.

Kapeng barako sa Tagaytay, Cavite

An mga poon nin barako an nagkapira sa pinakadakulang kahoy na komersio kan mga kahoy nin kape, na orog sindang nagigin depisil tumalubo. Ini ibinibilang na namemeligro huli sa hababang produksyon asin pangangaipo. Ipiglista ini sa Arko kan Namit internasyonal na katalogo kan namemeligro na minanang kakanon kan mobimientong Slow Food.

Etimolohiya

An barako sa mga tataramon kan Filipinas katumbas sa terminong Ingles na "stud" (boot literal asin piguratibo), gikan sa Kastilang varraco, "wild boar" (opon sa Bikol, baboy ramo sa Tagalog). An kataga itinatakod sa mga konotasyon nin maskulinidad asin machismo sa kulturang Filipino.

Kasaysayan

Ipigpabisto sa Filipinas an kapeng barako kan 1740 nin mga frayle na Kastila. Ini orihinal na pigtatanom sa habagatan kan Lipa, Batangas. Hali duman naglakop ini sa ibang lugar sa probinsya, asin nabantog an Batangas huli sa kapeng lokal kaini. Barako historiko man na pig'eksportar poon mga taon 1860 sagkod pa paduman sa San Francisco sa Estados Unidos asin sa mga parte kan Europa, nagpangenot sa presyong limang beses na mas halangkaw ki kan ibang Asyanong kape. Kan 1876, naglakop an pagpatalubo nin barako sa kataid na probinsya kan Cavite.

An Filipinas nagin saro sa pinaka-enot na apat na produksyon nin kape sa kinaban kan mga 1880, matapos madestrosong gayo an takla nin kape an mga patanoman sa bilog na kinaban. Alagad kan 1889, an industriya nin kape sa Filipinas narumpag man pakatapos maglakop an takla nin kape sa mga isla. Ini an nagkawsa na an kadaklan na mga paraoma maghira nin ibang pananom. Dikit sanang mga pisog nin barako an nakaligtas, na kadaklan kaini yaon ngonyan sa Cavite. Sa tanga kan ika-20 siglo, giraray nag-itaas an pangangaipo sa kape, alagad dai na nakabalik an barako huli sa kasakitan na magpatalubo kaini kun ibabaing sa ibang variety nin kape. Imbes, an pagdakula nin produksyon nin kape nakasentro sa mga kultibar na maresistensya sa takla nin kape na inimportar hale sa Estados Unidos.

Deskripsiyon

An mga pisog nin Liberica na gikan sa Mindoro, Filipinas

An korte kan mga pisog nin liberica kakaiba sa iba pang espesyes nin komersiyo (arabica, robusta, asin excelsa). Ini bakong manigpareho, na may sarong ladong mas halipot kisa sa ibong, na naggigibo nin karakteristikong "hook" sa poro. An pambutnga na tudling orog na may pamanas-panas tampad sa ibang mga pisog nin kape.

An mga kahoy nin barako nagraralangkaw na maray, na naabot 20 metres (66 ft) an langkaw. Inaani sinda na naggagamit nin mga hagyanan. An kadakulaan kan mga bunga(cherry), pisog, asin an dahon nin barako kabali man sa mga pinakadakula sa gabos na variety nin kape.

Ipinagpapanungod na an namit kaini mas nakakaorog ki kan Robusta, asin kadaklan na mga parainom nin kape sa Filipinas orog na pigpipili an barako ki kan Arabica. An Arabica–varraco asin excelsa–varraco na mga kombinasyon midbid asin nagmukna nin sarong tasang may mas mahiwas na namit. Ini may makusog na namit asin hamot na naparumdom kan garo anis.

Pagpatalubo asin konserbasyon

An barako nagguguno sana kan dai mababa sa 2% kan mga kapeng komersyal. Ini dakul na nagtatalubo sa Filipinas. Bihirang ieksportar ini, ta an kadaklan na produksyon hale sa saradit na patanoman. Ipigpapabakal sa lokal asin panturistang merkado. Ini piggigibo man sa Malaysia.

An kadakulaan kan mga kahoy nin barako nagigin bakong gayong mahusay sa produksyon asin pag'ani kisa ibang variety nin kape, mala ta an kadaklan na modernong paraoma maghingaw igdi asin napatubo na sana nin mga robusta cultivar. Alagad, igwa nin dai pa sana nahahaloy na interes sa pagpadanay asin pagkonserbar nin barako, kaiba an nag-oorog na pagkamuya kaiyan sa lokal na mga tindahan nin kape sa Pilipinas.

Ipigista an kapeng Barako sa Arko kan Namit internasyonal na katalogo kan namemeligrong manang mga kakanon kan mobimientong Slow Food.

Pag-andam

An pag-aandam kan kapeng barako na gamit nin sarong drip-brewing na kagamitan, panduon na Pranses, o paagi sana nin pagbubo nin mainit na tubig sa giling kaini asin pagsara gamit an pirisan na tela. An barako tradisyonal na pig'aandam na itom o pinahamis nin asukar muscovado. An barako pwedeng gamiton sa paggibo nin espresyo asin iba pang mga base-espresyo na inomon.

Mga cocktail

Barako kape o Liberica Coffee nahiling na inimportar asin pinapabakal sa Canada asin pig'iba sa manlaenlaen na mga komon na espresyo na baseng cocktail arog kan liberica espresso martinis.

Iba pang gamit

Apuera sa pagigin inomon, an kapeng barako ginagamit man bilang pankuskos nin hawak sa mga spa. An mga Batangueño ginagamit an kapeng barako bilang alternatibo sa sabaw na parte kan kakanon na maluto. Ini ginagamit kun nagkakakan nin tapa o anoman na alang/pritong sira. Kapeng barako na gikan sa Batangas ngonyan nagigin popular sa mga parabakal, pangenot para sa napapalaen, awtentiko asin tradisyonal na pan-akit kaini.

Hilngon pa

• Kape kan Benguet
• Kape kan Sagada
• Kape kan Sulu
• Tsokolate