Kahiroan nin mga Banal sa Huring-aldaw

An Kahiroan nin Mga Banal sa Huring Aldaw iyo an sarong grupo nin Restorasyonista na relihiyosong mga denominasyon asin mga paratubod na kisera nagsusurunod sa mga katukdoan asin kapahayagan ni Joseph Smith, Jr., nagpublikar kan Libro ni Mormon kan 1830. An kahiroan nin Mga Banal sa mga Huring Aldaw iyo an saro sa sarong bilang nin separadong mga kahiroan, kolektibong pinagbantog bilang Restorasyonismo, pinagtubudan na minalikwas kan Protestanteng denominasyonalismo, asin sa pagpabalik nin sarong porma nin Kristiyanidad na kaisipan na magin mas minapaorog sa Bagong Tipan. An orihinal na simbahan, na pinagpundar ni Joseph Smith Jr., inisyal na binantog bilang an Simbahan ni Kristo, Kasunod an Simbahan nin Mga Banal sa Huring Aldaw tanganing iyo an kalaenan kaini gikan sa iba pang mga Kristiyanong simbahan, asin kan 1838 bilang an Simbahan ni Jesukristo nin Mga Banal sa mga Huring Aldaw. Pagkatapos kan pagkagadan ni Joseph Smith kan 1844, an organisasyon nabangan sa nagkapirang mga grupo, an pinakadakula kaini iyo, An Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa Huring-aldaw (LDS na Simbahan) na nagpaduman sa Teritoryo nin Utah asin nagin bantog sa ika-19 siglo nin huli sa kaugalian kaini na dakol na pag-aagom. An LDS na Simbahan pinag-untok ining kaugalian kan 1890. An ibang mga denominasyon, na minapabisto kan saindang mga sadire bilang mga Pundamentalistang Mormon, an nagpadagos sa kaugalian.

An iba pang mga grupo na naggigikan sa kahiroan nin Mga Banal sa Huring Aldaw nagsurunod nin malaen-laen na mga dalan sa Missouri, Illinois, Michigan, asin Pennsylvania. Kadaklan kaining mga grupo nagsikwal na sa dakol na pag-aagom asin an iba pang mga huring katukdoan ni Joseph Smith. An pinakdakula kan mga ini, an Komunidad nin Kristo (orihinal na bistado bilang an Reorganisadong Simbahan ni Jesukristo nin Mga Banal sa Huring Aldaw), pinagporma sa Missouri kan 1860 kan nagkapirang mga grupo na nagkasararong magkatiripon sa akeng lalake ni Joseph Smith Jr., si Joseph Smith III. An haros na mga denominasyon na eksistido ngonyan na nagsusurunod sa mga katukdoan ni Joseph Smith, Jr., igwa nin nagkapirang historikal na relasyon kaining kahiroan.

Halipot na Historya

An puwersang nagtutulak sa likod asin pundador kan amay na Banal sa Huring Aldaw na kahiroan iyo si Joseph Smith, Jr., asin sa dikit na kabtang, sa panahon nin kahiroan kan enot na duwang taon, si Oliver Cowdery. Sa kabilugan kan saiyang buhay si Joseph smith naghiras asin sa huri nagsurat sa nabibilang na mga okasyon kan sarong eksperiyensiya na saiyang naagihan kan siya barobata pa na nakagpahiling sa Diyos Ama asin Jesukristo, bilang duwang separadong indibidwal, na nagsabi saiya na an tunay na simbahan nawara na asin ipagbabalik sa paagi niya, asin siya pagtataw-anan nin awtoridad tanganing organisaron asin pamayuhan an tunay na Simbahan ni Kristo. Si Smith asin Cowdery man nagpaliwanag na an mga anghel na sinda John the Baptist, Peter, James asin John nagbisita sainda kan 1829 asin nagtao sainda nin awtoridad na establisaron giraray an Simbahan ni Kristo.

An enot na simbahan nin Banal sa Huring Aldaw pinagporma kan Abril 1830, consistido nin sarong komunidad nin mga paratubod sa may sulnupang parte kan New York sa mga banwaan nin Fayette, Manchester, asin Colesville. Sinda nag-aapod kan saindang mga sadire na Simbahan ni Kristo. Kan Abril 6, 1830, an simbahan na ini pormal na pinag-organisa na magin sarong ligal na institusyon na igwang pangaran na Simbahan ni Kristo. Kan 1834, an simbahan pinag-aapod bilang an Simbahan nin Mga Banal sa Huring Aldaw sa amay na mga publikasyon kan simbahan, asin kan 1838 si Joseph Smith nagbalangibog na siya nakapagresibe nin sarong kapahayagan gikan sa diyos na opisyal na pinagbag-o an pangaran na magin An Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa mga Huring Aldaw.

Kan 1844, si William Law asin nagkapira pang iba na Mga Banal sa Huring Aldaw sa pansimbahang kapamayuhan na mga posisyon publikong pinagbuyagyag san sekretong kaugalian ni Joseph Smith na poligamiya sa kontrobersiyal na Nauvoo Expositor, asin nagporma kan saindang sadireng simbahan. An konseho kan siyudad nin Nauvoo kasunod na pinagdestroso an Expositor, sarong kaugalian na dati nang pinaggagamit laban sa Mga Banal sa Huring Aldaw. Daeng pagkukulang, asin maski na ngani sa pagkagadan ni Joseph Smith sa huri nagdulot na bayadan an nadestrosong propriyedad, an mga kritiko ni Joseph Smith asin kan Simbahan pinagkonsidera an kadestrosohan na kagabatan nin kamot. An iba ngani nagpangapodan sa mga Mormons na pagpaharaleon o pagdestrosohon. Kasunod kan pagkagadan ni Joseph Smith sa paagi nin sarong mandurumog sa Carthage, Illinois, an ibang prominenteng mga miyembro kan simbahan nag-ako na magin lehitimong tagapagsangli na nagresulta sa sarong krisis nin pagsangli, na an mayoriya nin mga miyembro kan simbahan nagsurunod ki Brigham Young na kapamayuhan; an iba nagsurunod ki Sidney Rigdon. An krisis nagresulta sa nagkakapirang permanenteng sitsismo asin man sa pormasyon kan okasyonal na tipyas na mga grupo, an iba sainda dae eksistido. Ining kadakol na mga grupo okasyonal na pinag-aapod sa irarom nin duwang heographikal na mga pamayuhan: “Mga Banal sa Prairie” (sinda na nagpawalat sa Midwest United States) asin “Mga Banal sa Maggapong Kabukidan” (sinda na nagsurunod ki Brigham Young na iyo na sa huri an nagin estado kan Utah.

Ngonyan, igwa nin kadakolon na sitsismong mga organisasyon na minapabisto kan saindang mga sadire bilang sarong parte kan kahiroan nin Mga Banal sa Huring Aldaw, maski na sa haros gabos na mga kaso sinda dae minabisto sa ibang mga kasangahan bilang balido asin minabisto kan sainda tradisyon bilang iyo an tama asin awtorisadong bersyon kan simbahan pinagtugdas ni Joseph Smith. An kadaklan na mayoriya kan Mga Banal sa Huring Aldaw kaayon sa pinakadakulang denominasyon, An Simbahan ni Jesukristo nin Mga Banal sa Huring-aldaw na nakapagtala na nin 13 milyones na mga miyembro sa bilog na mundo. An ikaduwang pinakadakulang denominasyon iyo an Komunidad ni Kristo, na nagtala nin sobra sa 250,000 na mga miyembro. An ikatolong pinakadakula iyo an An Simbahan ni Jesukristo, na may kadikiton na maabot na 20,000 na mga parasunod.