Jose Castaño

Si Jose Castaño (namundag: Des. 28, 1854 - nagadan, ? ) sarong Franciscanong prayle na namundag sa Hiniesta, Zamora kan Espanya. Nagsumpa siya komo sarong pading Franciscano kan Mayo 2, 1874 asin nakaabot igdi sa Manila kan Hunyo 22, 1875.

Siya nagin administrador sa halipot na panahon sa Kamalig, asin kan taon 1878 nagin ministro kan banwaan nin Lupi, Ligmanan, dangan sa Ligaw. Nag-17 siyang taon igdi sa Bicol asin pakatapos kan toka niya sa ronang bikol, nagbalik sa Espanya asin nagin rektor siya kan Colegio de Misiones de Almagro duman sa Burgos, Espanya.

Sa panahon na iyan tuyong naalok siyang magin taga-ambag sa Archivo del Bibliofilo Filipino, vol. 1 1895. na an nagpalagda' man iyo si Wenceslao Retana. An saiyang ambag na sinurat na doon na gayong pigtratar an manongod sa mga soanoy na kaugalean kan mga Bikolnon iyo idtong obra niyang tituladong Breve Noticieas acerca del origin, religion, creencias y superticiones de los antiguos Indios del Bicol.

Sa manuskritong ini, pig'istorya niya an mga paliyon, mga ugaleng soanoy, mga pagtubod asin mga mitolohiyang pigura kan mga gugurang na Bikolnon.

Igdi sa sinurat niyang ini man, ipig-ikog niya sa katapusan an sarong anom-na-polo na estansang rawitdawit sa Kastila na ini daa kaputol sana kan sarong dai pa napalagda na manuskrito na sinasabi niya nadukayan niya igdi sa Kabikolan kan siya nakatoka igdi sa pagministro.

An 60-estansang rawitdawit na ini pigsalaysay na gayo kan sarong Kadungung na para-susuman na pig-oosip niya an mga kalakawan kan antigo pang panahon sa ronang Bicol, kun pano nabilog an rona, sa irisay nag enot na nag'erok igdi, ano an mga nasabatan na kapawotan sa pagbanwa igdi asin kun sairisay an piglabanan kan mga heroeng sa Handyong, Baltog asin Bantong na iyo ngane an nasambitan sa istorya na mga parasurog kan banwaan.

Huli ta naka-ikog an inaapod na ngonyan kan mga historyador na epikong Ibalong o "Handyong", tinutubod kan dakul na siya (Castaño) an kagsurat kan napidasong epiko. An iba man nagtutubod na si Fray Bernardino Melendreras an kagsurat kaini asin sinapi' lang ni Castaño sa sinurat na obra ni Melendreras na tituladong Ibal, na totoo mayo pang nakukuang kopya alagad nabanggitan man ini sa ibang mga kasuratan.

Ginonoan

• Reyes, Jose y Calleja.. Bikol Maharlika.JMC Press, Inc. 1992. 525 p. Hilnga pahina 125.
• Espinas, Merito B. Ibalong. UST Publishjing House. Univbersity of Sto. Tomas. 1996. 158 p. Hilnga pahina 48.