Elyo

An elyo, helyo, o helyum (Spanish: helio, Ingles: helium) iyo sarong elementong kimikal sa atomikong bilang na 2, asin iyo pigrerepresenta kan simbolong He. Ini iyo mayong kulay, mayong parong, mayong namit, dae nakakalason, asin sarong "inert monatomic gas" na nangengenot sa mga noble gases nin talaang peryodiko. Ini iyo may pinakahababang punto nin pagkalusaw asin pagkalakaga sa gabos nin mga elemento.

Sarong gas discharge tube na may laog na elyo (He)

Elyo

An helyo iyo an pangaduwang pinakamagian na elemento asin an pangaduwang pinaka-mahihiling na elemento sa bilog na uniberso. An kadaklan kan helyo iyo nagibo kaidtong "big bang" pero padagos pa man an paghimo kaini sa mga bituon. Sa kinaban, bihira sana an helyo nin uli ta nagigibo sana ini sa pag-decay kan mga radyoaktibong elemento, arug kan mga "alpha particles" na nagluluwas nin nuclei kan helyo. An "radiogenic helium" iyo nakatago sa mga gas deposit asin ini an pitong porsyento kan gabat kaini, na kun sain ini iyo kinukua sa komersyo sa paagi nin fractional distillation.

Uusipon

Sarong dae bistadong giyaw sa linya nin spectro sa sikat kan saldang iyo anenot na pig-adalan sa sarong solar eclipse kaidtong 1868 kan Pranses na astronomong si Pierre Janssen. Si Janssen kaiba ni Norman Lockyer an nagkua kan kredit digdi nin uli ta sinda iyo parehong nag-obserba kan eclipse na ito asin pinangaranang niya an helyo. Kaidtong 1903, sarong dakulang deposito nin helyo an nahiling sa natural na gas field sa Amerika, na kun sain iyo sa paagi na harayo an pinakadakulang supplier kan gas.

Mga kagamitan

An helyo iyo ginagamit sa cryogenics, sarong deep-sea breathing system, pampalipot sa mga superconducting magnet, sa helium dating, para sa pagpapalobo, para maglutaw an mga airships, asin bilang protective gas para sa dakulong gamit industryal (arug kan arc welding asin paggibo nin silicon wafers). Maski an paghangos nin kadikiton na helyo iyo naliliwat an timbre asin kalidad kan boses. An pag-uugali kan mga likidong helium-4 na duwang likidong phases, helium I at helium II, iyo importante sa pag-aadal kan mga para-research sa quantum mechanics (sa mga partikular na an mga palatandaan kan superfluidity) sagkod sa mga naghahanap sa mga epekto kan temperatura harani sa absolute zero sa mga bagay (arug kan superconductivity).

Mga panluwas na takod

Sa General

• The Periodic Table of Videos - Helium
• US Government' Bureau of Land Management: Sources, Refinement, and Shortage. With some History of Helium.
• U.S. Geological Survey Publicationson Helium beginning 1996
• It's Elemental – Helium

Mas Detalyado

• Helium Archived 2005-04-12 at the Wayback Machine. at the Helsinki University of Technology; includes pressure-temperature phase diagrams for helium-3 and helium-4
• Lancaster University, Ultra Low Temperature Physics - includes a summary of some low temperature techniques

Asin iba pa

• Physics in Speech with audio samples that demonstrate the unchanged voice pitch
• Article about helium and other noble gases
• Ebyte article on helium scarcity and potential effects on NMR and MRI communities

Hilingon man

• Idrohino (Hydrogen)
• Karbon (Carbon)
• Oksiheno (Oxygen)