Rikas
Sa urualdaw na paggamit asin sa kinematika, an rikas, paspas, o kaskas (Ingles: speed; na harus pigrerepresenta bilang v) kan sarong bagay iyo an magnitudo sa pagbabago kan saiyang posisyon; kaya ini iyo sarong iskalar na kantidad.[1] An kabilugan na rikas (average speed) kan sarong bagay sa bistong rango nin oras iyo an distansya na naagihan kan nasambit na bagay sa pagbanga sa durasyon kan rango nin oras;[2] an "biglaan na rikas" (instantaneous speed) iyo an limitasyon kan kabilugan na rikas habang an durasyon kan rango nin oras nagpapasiring sa kawaran.
| Rikas | |
|---|---|
 An rikas pwedeng mahiling bilang an distansyang naagihan kan sarong bagay sa laog nin yunit na oras. | |
| Bistadong mga simbolo | v |
| Yunit na SI | m/s, m s−1 |
| Dimensyon | L T−1 |
An rikas igwa nin mga dimensyon kan distansya na nababanga sa oras. An SI na yunit kan rikas iyo an "metro kada segundo", pero an pinakabistong yunit kan rikas sa urualdaw na paggamit iyo an "kilometro kada oras" o, sa US asin UK, an "milya kada oras". Para sa ere asin pangdagat na pagbiyahe an "knot" iyo an pinakanagagamit.
An pinakamarikas na posibleng mangyari kun sain an enerhiya o an impormasyon pwedeng magbiyahe, segun sa ispesyal na relatibidad, iyo an rikas kan liwanag sa sarong vacuum c = 299 792 458 metro kada segundo (harus 1 079 000 000 km/h or 671 000 000 mph). An materya dae kayang maabot an rikas kan liwanag, huli ta ini kaipohan nin daeng-kasagkoran na bilang nin enerhiya. Sa pisikang relatibidad, an konsepto kan "rapidity" iyo pigriribayan an klasikal na ideya kan rikas.
Mga yunit baguhon
Kabali sa mga yunit kan rikas an:
- metro kada segundo (simbolo m s−1 or m/s), an nagunong SI na yunit;
- kilometro kada oras (simbolo km/h);
- milya kada oras (simbolo mi/h o mph);
- knots (pangdagat na milya kada oras, simbolo kn o kt);
- bitis kada segundo (simbolo fps o ft/s);
- Numerong Mach (mayong dimensyon), rikas na nababanga sa rikas kan tanog;
- sa mga natural na yunit (mayong dimensyon), rikas na nababanga sa rikas kan liwanag sa vacuum (simbolo c = 299 792 458 m/s).
Toltolan baguhon
- ↑ Wilson, Edwin Bidwell (1901). Vector analysis: a text-book for the use of students of mathematics and physics, founded upon the lectures of J. Willard Gibbs. p. 125. hdl:2027/mdp.39015000962285?urlappend=%3Bseq=149. This is the likely origin of the speed/velocity terminology in vector physics.
- ↑ Elert, Glenn. "Speed & Velocity". The Physics Hypertextbook. Retrieved 8 June 2017.
Pinopoonan an artikulong ini sa Siyensya. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.