Laika
Laika (Russian: Лайка; namundag, 1954 – 3 Nobyembre 1957) pangaran kan ayam na iyo an pinakaenot na hayop nakaabot sa espasyo asin pinakaenot na nalibot an kabilogan kan kinaban. Si Laika, sarong layas na ayam pinurot sa tinampo kan Mosku, nagin okupante sa spacecraft kan Sobyet na inapod Sputnik 2 asin pinataroron sa espasyo kan Nobyembre 3, 1957. An ayam nagadan orawang naglilibot sa espasyo palikos kinaban.[1][2][3][4]
Mayo pang hustong adal asin teknolohiya kan mga taon na idto kun ano an epekto asin resulta sa pagtaas sa luwas na espasyo asin mayo pa man nin teknolohiya na mapabalik an pinataroron sa espasyo asin kun makakaya kan tawo na dai maapektohan o dai magadan o magkahelang kun siya mapabalik man hale sa espasyo. Kaya pinagmarhay na mga hayop na ngona an ipadara sa espasyo. An anoman na impormasyon makukua kan mga sayantista sa siring na palayog espasyo nin hayop nagin mga enot na adal kun pano an mga buhay na organismo makakatagal sa malaen na kamugtakan sa itaas.
Laika baguhon
Pinakaenot na nakalikos layog sa kinaban, si Laika sarong babaeng ayam, may kastang parte-Samoyed na terrier nginaranan Kudryavka (Sadit na kirikot) alagad hinira an pangaran sa Laika (Parabatok). Nagpipisar siyang mga 6 kg. An kabin na may-presyon sa Sputnik 2 tama sana na si Laika makaluko o makatindog asin an kabin sinoknongan nin malomhok. Sarong sistema nin ayreng rehenerasyon nagtataong oksiheno; an tubig saka kakanon pigluluwag paagi nin pakupsit sa pormang gel. Si Laika may gakod, igwang supot pagkolekta udo, asin mga tinakod na elctrode sa pagmonitor kan mga senyales nin buhay. An indikasyon na amay kan telemetro si Laika ribaraw na gayo alagad nagkakakan. Mayo pa kaidto nin kakayahan na an payload pwedeng ligtas pabalikon sa kadagaan kan panahon na idto. Kaya pigplano na si Laika mauubosan oxygen sa laog nin 10 aldaw sa pag-orbit sa kinaban. Huli daa sa problema sa thermal (pagkontrol kan init) pwede si Laika nakaantos sanang saro o duwang aldaw na buhay. An misyon nagdulot sa mga sayantista nin enot na mga data dapit sa hiro-hiro nin sarong buhay na organismo manta ini naglayaw-layaw sa itaas nin espasyo.[5]
Pagkagadan kan ayam baguhon
Si Laika nagadan pakalihis pirang oras sa biyahe huli soboot sa pagsobrang init sa laog kan kabin; an tunay na kawsa asin kun anong oras nagadan dai man itinuga kan Sobyet, kan taon na lang na 2002 saka isinabi. An naglakop na pabareta iyo ta naubusan oksiheno o kaya pinagpatomar nin bulong sa pagwara kan saiyang buhay.
Monumento para ki Laika baguhon
Kan 11 Abril 2008, an mga Rusong opisyales nagpatindog nin monumento para ki Laika kun saen an ayam nakatindog sa itaas nin sarong rocket. An monumento ginibo sa may pasilidad kun saen si Laika pinag'andam kan saiyang pagbiyahe. An ayam man na ini yaon nakaag sa lugar na inapod Monument to the Conquerors of Space sa Mosku.
