An bitamina C (Ingles: vitamin C) (bistado man bilang asidong askorbiko sagkod ascorbate) iyo sarong bitamina na mahihiling sa manlainlain na kakanon asin pigbebenta bilang sarong suplementong pampaniwang.[1] Ginagamit ini sa paglikay asin pagtrato nin helang na eskorbuto (scurvy).[1]

Bitamina C/ Asidong askorbiko

Mga pagsaladawan nin bitamina C o asidong askorbiko: prodyeksyong Natta sagkod an bola asin istik na modelo

An bitamina C iyo sarong esensyal na nutriyente na nagtatabang sa pagpakarhay nin mga tisyu asin ensimatikong produksyon nin nagkapirang mga neurotransmitters.[1] Kinakaipo ini sa paggana nin nagkapirang mga ensima asin iyo importante para pag-andar nin sistemang immuno.[1][2] Minagana man ini bilang sarong antioxidant.[3]

Uusipon baguhon

An bitamina C iyo nadiskobre kaidtong 1912, naisuway kaidtong 1928, sagkod, kaidtong 1933, iyo an pinakaenot na bitamina na nahimo sa kimikal na paagi.[4] Yaon man ini sa World Health Organization's List of Essential Medicines.[5] An bitamina C iyo yaon bilang sarong baratong heneriko asin "over-the-counter" na medikasyon.[1][4] Partida sa pagkadiskobre kaini, si Albert Szent-Györgyi asin Walter Norman Haworth iyo ginawadan kan mga 1937 Nobel Prize sa Pisiyolohiya asin Medisina sagkod Kimika.[6][7] An mga pagkakan na igwang bitamina C iyo kabali an mga sitrus na prutas, kiwifruit, bayawas, broccoli, Brussels sprouts, bell peppers asin strawberry.[3] An haloy na pagtago o pagluto pwedeng magpababa nin kontentong bitamina C sa mga pagkakan.[3]

Medisina baguhon

 
Mga suplementong bitamina C sa komersyo

Kagamitan baguhon

Igwa nin pirang mga ebidensya na an regular na paggamit nin suplemento iyo pwedeng magpababa kan durasyon nin sipon, pero dae ini minaluwas para malikayan an impeksyon.[3][8][9] Bakong malinaw kun an suplementasyon iyo nakakaapekto sa tsansa nin kanser, helang sa puso, o demensya.[10][11] Pwede man ini matulon gamit an nguso o sa paagi nin indiyeksyon.

Mga lain na epekto baguhon

An bitamina C iyo harus may tamang tolerasyon sana.[1] An kadakul na pagkonsumo pwedeng magkawsa nin pagkulog nin tulak, kulog-payo,kasakitan sa pagturog, sagkod pamumula nin palnit.[1][8] An normal na pagkonsumo iyo ligtas sa pagbados.[12] An Institute of Medicine kan Estados Unidos iyo minarekomenda laban sa labing pagkonsumo kaini.[1]

Hilingon man baguhon

Panluwas na takod baguhon

Toltolan baguhon

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 "Vitamin C". Dietary Reference Intakes for Vitamin C, Vitamin E, Selenium, and Carotenoids. Washington, DC: The National Academies Press. 2000. pp. 95–185. ISBN 978-0-309-06935-9. Archived from the original on September 2, 2017. Retrieved September 1, 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  2. "Vitamin C". Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis, OR. 1 July 2018. Retrieved 19 June 2019. 
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 "Fact Sheet for Health Professionals – Vitamin C". Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health. February 11, 2016. Archived from the original on July 30, 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  4. 4.0 4.1 British national formulary : BNF 76 (76 ed.). Pharmaceutical Press. 2018. p. 1049. ISBN 9780857113382. 
  5. World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/325771 . WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. 
  6. "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1937". Nobel Media AB. Archived from the original on November 5, 2014. Retrieved November 20, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  7. "Nobel Prize 1937 to Albert von Szent-Györgyi: identification of vitamin C as the anti-scorbutic factor". Acta Paediatrica 98 (5): 915–9. May 2009. doi:10.1111/j.1651-2227.2009.01239.x. PMID 19239412. 
  8. 8.0 8.1 World Health Organization (2009). Stuart MC, Kouimtzi M, Hill SR, eds. WHO Model Formulary 2008. World Health Organization. hdl:10665/44053. ISBN 9789241547659. 
  9. "Vitamin C for preventing and treating the common cold". The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD000980. January 2013. doi:10.1002/14651858.CD000980.pub4. PMID 23440782. 
  10. "Effect of antioxidant vitamin supplementation on cardiovascular outcomes: a meta-analysis of randomized controlled trials". PLOS ONE 8 (2): e56803. 2013. doi:10.1371/journal.pone.0056803. PMID 23437244. Bibcode2013PLoSO...856803Y. 
  11. "Vitamin C: Promises Not Kept". Obstetrical & Gynecological Survey 71 (3): 187–93. March 2016. doi:10.1097/OGX.0000000000000289. PMID 26987583. "Antioxidant vitamin supplementation has no effect on the incidence of major cardiovascular events, myocardial infarction, stroke, total death, and cardiac death.". 
  12. "Ascorbic acid Use During Pregnancy". Drugs.com. Archived from the original on December 31, 2016. Retrieved December 30, 2016.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)