Akselerasyon
Sa mekanika, an akselerasyon (Ingles: acceleration) iyo an rikas nin pagbabago sa belosidad kan sarong bagay na respetado sa oras. An mga akselerasyon iyo bektor na kantidad (igwa nin magnitudo asin direksyon).[1][2] An oryentasyon nin akselerasyon kan sarong bagay iyo pigtatao kan kabilugang pwersa na minaakto sa nasambit na bagay. An magnitudo nin akselerasyon kan sarong bagay, sa pagpapaliwanag kan Ikaduwang Ley ni Newton,[3] iyo an pinagsaro na epekto kan mga duwang kawsa:
- an kabilugang balanse kan gabos na panluwas na pwersang minaakto sa nasambit na bagay — an magnitudo iyo direktang proporsyonal sa kabilugan na kinaluwasang pwersang ini;
- an masa kan nasambit na bagay, na nakadepende sa materyal kun sain ini nahaman — an magnitudo iyo bakong proporsyonal sa masa kan bagay.
| Akselerasyon | |
|---|---|
 Sa vacuum (mayo nin resistensya sa ere), an mga bagay na atraktado sa Kinaban iyo nakakaguno nin mantinidong rikas. | |
| Bistadong mga simbolo | a |
| Yunit na SI | m/s2, m·s−2, m s−2 |
| Deribasyon gikan sa ibang mga kantidad | |
| Dimensyon | |
An SI na yunit para sa akselerasyon iyo an metro kada kwadradong segundo (m⋅s−2, ).
Bilang halimbawa, kapag an sarong awto nagpoon hale sa kawaran (mayo nin belosidad, sa sarong sistema na reperensyang inersyal) asin nagbabaiyahe sa matanos na linya sa pasakat na rikas, ini iyo minaakselerar sa direksyon kan biyahe. Kun mag-ikot an awto, an akselerasyon nangyayari pasiring sa bagong direksyon asin pigbabago an mosyong bektor kaini. An akselerasyon kan awto sa presenteng direksyon kan mosyon kaini iyo inaapod na linyar (o tangensyal durante sa pabilog na mga mosyon) na akselerasyon, an namamating rekasyon kan mga pasahero bilang pwersa na nagbubusol sa sainda pabalik sa saindang pigtutukawan.
Kapag nagbabago nin direksyon, an minaepektong akselerasyon iyo an inaapod na radyal (o ortogonal durante sa pabilog na mga mosyon) na akselerasyon, an namamating reaksyon kan mga pasahero bilang sentripugal na pwersa. Kun an rikas kan awto naiinaan, ini iyo akselerasyon sa kabaliktadang direksyon asin negatibo sa matematika, minsan inaapod na deselerasyon, asin namamati kan mga pasahero na reaksyon sa deselerasyon bilang sarong inersyal na pwersa na nagbubusol sa sainda paabante. An arug kaiyang negatibong akselerasyon iyo harus naguguno nin mga nasusulong retrorocket sa spacecraft.[4] Parehas an trato sa akselerasyon asin deselerasyon, huli ta sinda parehas na pagbabago sa belosidad. An lambang mga klase nin akselerasyon (tangensyal, radyal, deselerasyon) iyo namamati kan mga pasahero hasta an saindang relatibong (diperesnyal) belosidad iyo minatoninong bilang reperensya sa awto.
Panluwas na takod baguhon
| An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Akselerasyon. |
- Acceleration Calculator Simpleng nagliliwat sa akselerasyong yunit
- Acceleration Calculator Kalkulator sa pagliwat sa mga yunit nin akselerasyon
Toltolan baguhon
- ↑ Bondi, Hermann (1980). Relativity and Common Sense. Courier Dover Publications. pp. 3. ISBN 978-0-486-24021-3.
- ↑ Lehrman, Robert L. (1998). Physics the Easy Way. Barron's Educational Series. pp. 27. ISBN 978-0-7641-0236-3.
- ↑ Crew, Henry (2008). The Principles of Mechanics. BiblioBazaar, LLC. p. 43. ISBN 978-0-559-36871-4.
- ↑ Raymond A. Serway; Chris Vuille; Jerry S. Faughn (2008). College Physics, Volume 10. Cengage. p. 32. ISBN 9780495386933.
Pinopoonan an artikulong ini sa Siyensya. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.