Pagkakaiba sa mga pagbabago kan "Gera Sibil nin mga Amerikano"

Content deleted Content added
TXiKiBoT (urulay | ambag)
Xqbot (urulay | ambag)
s r2.5.2) (robot minadugang: my:အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်; cambios triviales
Linya 1:
[[ladawanLadawan:American Civil War Montage 2.jpg|right|thumb|280px|Retrato kan gera sibil]]
 
An '''Gera Sibil nin mga Amerikano''' (1861-1865), na inapod man An Gera sa Pag'oltan kan mga Estado, sarong gera sibil nangyari sa [[Estados Unidos kan Amerika]]. Kagsarong (11) Habagatan na Estadong Oripnon an nagdeklara kan saindang paglitik sa Estados Unidos asin nagbilog kan inaapod na [[Confederadong Estado nin Amerika]], bisto man sa pangaran na "the Confederacy". An namoon kaini iyo si [[Jefferson Davis]]. An Confederado naglaban patumang sa Estados Unidos ("an Kaburunyogan") na ini man inaandoyogan kan gabos na "talingkas na estado" asin kan limasng estadong oripnon sa pagdolonan.
 
Kan mag'eleksyon kan taon 1860, an [[Partido Republikano]], pinamayohan ni [[Abraham Lincoln]], nagkampanya kontra sa paglakop kan kaoripnan sa luwas kan mga estadong dati nang praktis an pag'ooripon. An kapangganahan kan Republikano nagresulta sa pagsuway kan pitong Habagatan na estado na nagdeklara kan saindang paglitik sa Kaburunyogan maski dai pa ngane si Lincoln nasumpa komo presidente kan [[Marso 4]], [[1861]]. An pangyaring ini nin paglitik inapod asin pinaghiling kan si administrasyon na paluwas ni [[James Buchanan]] asin kan palaog na administrasyon ni Lincoln na bakong legal asin sarong hayag na pagtutumang.
 
Nagpoon an iriwal kan [[Abril 12]], [[1861]], kan an pwersa kan mga Confederado piglusob an instalasyon militar yaon sa Fort Sumter sa [[South Carolina]]. Si LIncoln an ginibo nagpaapod nin mga boluntaryong hokbo hale sa lambang estado, na an siring na aksyon niya nagresulta man sa apat pang Habagatgan na oripnon na estado na maglitik. An duwang grupo nagbilog nin saindang mga hokbo manta an Kabunyogan (Union) kinaptan sa kontrol an mga estado nasa pagdolonan asin nagbugtak nin bagat sa kadagatan. Kan Septyembre 1862, an [[Proklamasyon nin Paglungkas]] ni Lincoln nagin osol sa pagpondo kan kaoripnan sa Habagatan bilang obhetibo kan gera. Ini man nagpaluya sa boot kan mga Ingles na magsahong-sahong sa gera.
 
An kumander na Confederado na si [[Robert E. Lee]] ginarana an mga batalya sa subangan, alagad kan [[1863]] si saiyang pagroso' pa'amnayan nasubak na dakul an nagkagaradan resulta kan si [[Batalya sa Gettysburg]]. Sa parteng solnopan, an Kaburunyogan nakontrol an Salog Mississippi kan saindang masikop an lugar kan [[Vicksburg, Mississippi]] na huli kaini nabaak an teritoryo kan Confederado sa duwa. Nagkaigwang bentahe an Kaburunyogan sa mga soldados asin materyal kan si [[Ulysses S. Grant]] daing ontok sa paglusob ki Lee manta an Heneral kan Kaburunyogan na si [[William Tecumseh Sherman]] natalikopan an [[Atlanta]], [[Georgia]] hanggan nakaabot sa kasagkoran kan dagat.An pakitusay kan Confederado napondo kan si Lee nagsuko na sayod ki Grant sa [[Appomattox Court House]] kan [[Abril 9]], [[1865]]
 
 
== Mga panluwas na takod ==
 
* [http://civilwarcauses.org/ Kun ano ta nagkaigwang gera sibil]
Linya 80:
[[mt:Gwerra Ċivili Amerikana]]
[[mwl:Guerra Cebil Amaricana]]
[[my:အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်]]
[[nap:Uerra civile merricana]]
[[nds:Amerikaansche Börgerkrieg]]