Pagkakaiba sa mga pagbabago kan "General Santos"

Content deleted Content added
Ringer (urulay | ambag)
No edit summary
Xqbot (urulay | ambag)
s robot minadugang: en:General Santos City; cambios triviales
Linya 1:
[[ladawanLadawan:Ph locator south cotabato general santos.png|right|thumb|280px|An mapa kan south Cotabato na ipinapaheling an namomogtakan kan General Santos]]
An '''Ciudad nin General Santos''' (hinayokong, Gensan o G.S.C.; Filipino: Syudad kan Heneral Santos, Cebuano: Dakbayan sa Heneral Santos) sarong [[mga ciudad kan Filpinas|ciudad]] sa habagatan na parte kan [[Filipinas]], sakop kan [[mga provincia kan Filipinas|probinsya]] nin [[South Cotabato]]. Susog sa senso kan 2007, igwang 535,747 katawo na nageerok igdi.
 
An syudad na ini napapalibotan nin tolong banwaan kan probinsya nin [[Sarangani]] asin kan limang banwaan nin [[South Cotabato]], an Alabel, Malungon, Maasim, Polomolok asin T'boli. An ekonomiya kaini masabing agro-industriyal. Bilang katakin na parte kan SOCCSKSARGEN, nagigin nang nangengenot na patanoman kan mga mayor na produkto agrikultural: [[mais]], [[niyog]], [[kopra]], [[pinya]], [[asparagus]] asin kan [[paroy]]. Igdi nagdadakula naman an patanoman kan mga iba-ibang klaseng prutas, patatas, mga gulayon, mga burak asin kan [[okra]]. Hale man igdi an dakulang produksyon nin mga sira asin kan inaapod na sashimi grade tuna.
 
An syudad na ini tolong beses naggawad kan onra komo "Most Competitive City" kan Filipinas kan mga taon na 1999-2000 (all cities category) 2000-2001 (mid-sized category) asin 2007 (mid-sized category).
 
== Agi-agi ==
 
Sarong grupo na pinamayohan ni Hen. Paulino Santos an naghuros sa kahiwaasan kan daga sa may Sola' nin Sarangani (Sarangani Bay) kan Pebrero 27, 1939 sa pagbanwa igdi. Nangyari ini huli sa programa kan National Settlement Administration na ipigtolod kan gobyerno nasyonal. Sa masurunod pang mga taon dakul pang nagharalesa [[Luzon]] asin [[Visaya]] sa pagbanwa igdi. Resulta kan hiro na ini, si mga tal na taga-igdi, an mga Bilaan, medyo naapi asin nagkawararan dagang pinagbubuhayan asin naroso' sinda sa kabukiran. An sitwasyhon na ini nata'wan nin hustisya kan maaprobaran an Indigenous People's Right Act (IPRA law RA 8371) kun saen an mga etinikong minoriya pigpakusog an saindang pagpupugol sa mga dati nindang dagang binabanwaanan.
 
Kan Enero 1948, huli sa pwersa kan Ley Republika Nu. 82, an Distrito nin Buayan pinatindog na bilang sarong tunay nang banwaan na an sakop sa pagdolonan niya nakaiba an mga munisipyo nin Alabel, Glan, Malapatan, Malungon asin Polomolok, mga banwaan na dati sakop kan Sarangani asin south Cotabato. enot na alkalde niya iyo si Irineo I. Santiago.
Linya 14:
Makalihis an anom na taon, kan Hunyo 1954, an Munisipyo kan Buayan pinangaranan nang General Santos sa pagromdom sin pag'onra sa tawong nagpoon kan pagbanwa kan lugar. Nangyari ini huli sa pwersa kan Ley Republika Nu. 1107 na pig'amaan ni Kongresista Luminog Mangelen kan probinsya nin Cotabato.
 
Poon 1963 abot 1967, sa panahon kan administrasyon ni Alkalde Lucio A. Velayo, nagin mauswag na husto an munisipyo ta dakul na mga darakul na korporasyon an nagklaraag negosyo sa lugar, siring kan Dole Philippines, General Milling Corporation asin an UDAGRI. INi pwede na kuta magin sarong syudad, lagad an mga residente nagsayuma ta an hiro ni KOngresista Salipadea Pendatun gibohon an General Santos na syudad alagad magdara kan pangaran na Rajah Buayan.
 
 
Alagad sa pwersa naman kan Ley Republika Nu. 5412, petsado Hulyo 8, 1968, na an nag'ama iyo si Kongresista James L. Chiongbian, an munisipyo kan General Santos ginibo nang sarong syudad. Nainaguraran ini sa saiyang pagka-syudad kan Septyembre 5 parehong taon. Si Antonio C. Acharon an pinaka'enot na alkalde nagtukaw sa bagong syudad. Kan 1988, duwang polong taon naka-agi, an syudad ipigdeklara na bilang ''urbanisado nanggad na syudad'' (highly urbanized city).
 
== Heograpiya ==
 
An General Santos yaon sa parteng habagatan kan Filipinas. Namomogtak sa latitud na 6°7'N 125°10'E.
An syudad sur-subangan kan Manila, sur-subangan kan Cebu asin sur-solnopan kan Davao. An hiwas kan dagang agrikultural niya naabot sa 17,489 na ektarya, 32.63% na parte kan saiyang kadagaan.
 
=== Mga Barangay ===
 
An syudad kan General Santos bnababanga sa 26 [[barangay]].
Linya 58:
{{div col end}}
 
=== Transportasyon ===
[[Ladawan:GSC airport.jpg|thumb|right|200px|General Palayugan Internasyonal kan Syudad nin General Santos]]
[[ladawanLadawan:Makar wharf.jpg|thumb|right|200px|Doongan sa Makar]]
 
 
Linya 69:
 
 
An [[General Santos International Airport]] iyo na an pinakadakulang aeropuerto sa Mindanao. Igwang laba na 3,227-meter na pahugpaan na kayang maakomodar an mga jet arog kan [[Airbus 340]] asin [[Boeing 747]]. May direktang palayog ini sa [[Manila]], [[Cebu]] paagi kan [[Philippine Airlines]] asin [[Cebu Pacific]].
 
*'''Dagat'''
Linya 80:
 
 
=== Industriya ===
 
An Gensan igwang ded kalidad na Fishport Complex na may 750-meter quay asin 300-meter wharf na kayang magserbisyo sa 2,000 na GT reefer carriers. Igwa man ini nin pasilidad sa refrigeration kayang maglaog nin 1,500 kilong karne o anoman na sasarayon na dai mag'aya. May planta nin yelo man na aro-aldaw kayamng magproducir nin 40 toneladang yelo. An brine, air blast asin contact freezers mga pasilidad pang makukua igdi. [[Ladawan:Tuna gensan.jpg|right|thumb|200px|Eksport nin tuna sa GenSan]]
 
=== Rekursos ===
 
An elektrisidad an nagtatao iyo an SOCOTECO II, taga'tingi' kan National Power Corporation. An tubig na suplay naghahale man sa GSC Water District.
 
=== Komunikasyon ===
 
An komunikasyon madali na ta yaon na an mga internet providers igdi apwera pa kan serbisyo kan Smart, Globe asin Suncellular.
 
 
=== Negosyo ===
 
Igwa igdi nin 59 bangko, 40 an komersyal, 5 an savgings, asin 1 an kooperatiba. May 7 man na rural bank. Apwera pa kaini, igwa nin 49 sangraan kun padalian an pangangaipoo saka 48 lending na institusyon. An estadistikang ini nagono kan taon 2000.
 
Kan parehong taon man, 1,505 na medium asin darakulang kompnya na nagrehistro asin naghalagang Php
Linya 102:
 
 
== Edukasyon ==
[[ladawanLadawan:msugate.jpg|thumb|right|300px|Mindanao State University - General Santos City]]
[[Ladawan:NDDU GSC.jpg|thumb|right|300px|Notre Dame of Dadiangas University]]
 
 
 
An syudad nin General Santos [http://www.gensanexchange.com] iyo an sentro nin edukasyon sa Rehiyon XII. Igwa igdi nin duwang unibersidad asin dakul pang ibang mga iba-ibang pang mga eskwelahan.
An [[Mindanao State University-General Santos]] iyo an enot na unbersidad sa syudad na pampubliko asin an [[Notre Dame of Dadiangas University]] iyo an enot na pribadong unibersidad.
 
 
=== Mga kolehiyo ===
 
*Notre Dame-Sienna College of General Santos City(ND-SCGSC)
Linya 132:
* Joji Ilagan Career Foundation Inc.(JIC-FI)
 
=== Segundaryang eskwelahan (pribado) ===
 
*Notre Dame of Dadiangas University-Integrated Basic Education(NDDU-IBEd)
Linya 144:
*Chong Hua High School(CHHS)
*Shalom Crest Wizard Academy(SCWA)
=== Segundaryang eskwelahan (pampubliko) ===
*Mindanao State University-College of Education Training Department(MSU-CETD)
*Lagao National High School(LNHS)
Linya 152:
 
 
==== Pagkakan ====
 
Huli ta dagya' an produksyon nin sira na ginugusi sa dagat asin mga pananom sa saiyang negosyong pan'agrikultura, an syudad dakul nanggad na masisiram na luto sa saiyang mga restoran asin mga resto bar, siring kan TUNA asin OPAH("Dayana") na sineserbi sa pambihirang luto na inaapod na SUTUKIL:SUGBA. Ini hinohoom sa sarsa asin sinusugba/inaasal sa oring dangan dinodogdog sa toyomansi.
 
Igwa man kan masisiram na luto na inaapod na TULA (sopa na may laya, sibulyas, tanglad, petsay asin kamatis) asin an KINILAN ( mga pinidasong sira binuntog sa suka, shallot, kukumber asin paminta).
 
 
 
==== Mga pintakasi ====
[[Ladawan:Tunaparade.png|right|thumb|180px|Parada nin tuna]]
 
May pintakasing pinapaorog sa Gensan, an inaapod na Kalilangan Festival kun saen tampok ninda an mga pigura kan sirang tuna asin an pagrokyaw kan maray na pag'iribahan kan mga namamanwaan asin mga lider kan iba-ibang etnikong grupo. An ''kalilangan'' boot sabihon ''pintakasi'', ''pagrokyaw''. Nabibilog ini sa porma nin ritwal asin seremonya kan mga kinaugalean na kostumbre kan lugar. Yaon man igdi an sayaw, awit asin paurumbasan sa maogmang pagsartaro kan mga namamanwaan.
 
May Tuna Festrivbal an GenSan kun Septyembre sa pagromdom kan dakulang papel kani komo sentro kan produksyon kan sirang tuna asin sa mga parada tinatampok an pigura nin tuna. May mga pasaling luto sa tuna sa pasiraman kaini sa pagtaong kaogmahan.
 
 
 
== Mga panluwas na takod ==
* [http://wikitravel.org/en/General_Santos_City Wikitravel Entry on General Santos City]
 
Linya 182:
[[ceb:Dakbayan sa General Santos]]
[[de:General Santos]]
[[nlen:General Santos City]]
[[es:General Santos]]
[[ilo:Ciudad ti General Santos]]
[[it:General Santos]]
[[pam:General Santos Lakanbalen]]
[[nl:General Santos City]]
[[ja:ジェネラル・サントス]]
[[nl:General Santos City]]
[[pam:General Santos Lakanbalen]]
[[sv:General Santos City]]
[[tl:Lungsod ng General Santos]]