Pagkakaiba sa mga pagbabago kan "Sibulyas"
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Linya 5:
An sibulyas (Esp., cebolla), iyo an komun na sibulyas na gamit sa pagluto komo gulayon o pansalak na mga iba-iba pang luto sa pagtaong kagat sa namit. An specie na ini an kultibadong maray asin ini nakakapinsan sa [[bawang]], ''shallot'', ''leek'', ''chive'' asin sa ''Chinese onion''.<ref>[https://web.archive.org/web/20100615004222/http://allallergy.net/fapaidfind.cfm?cdeoc=684]Allergy.net. Kinua 03-30-20</ref>
== Taksonomiya asin etimolohiya ==
An tinanom na sibulyas (''Allium cepa''), iyo an kultibadong maray na species kan genus na ''[[Allium]].''<ref name="Eric Block 2010">Eric Block, "Garlic and Other ''Alliums'': The Lore and the Science" (Cambridge: Royal Society of Chemistry, 2010)</ref><ref>{{cite book |last=Brewster |first=James L. |title=Onions and other vegetable ''Alliums'' |edition=1st |year=1994 |publisher=CAB International |location=Wallingford, UK |isbn=978-0-85198-753-8 |page=16 }}</ref> Enot na gayong binisto ini ni [[Carl Linnaeus]] sa saiyang obra tituladong ''[[Species Plantarum]]'' publikado kan taon 1753.<ref>{{cite book |author=Linnaeus, Carolus |title=Species Plantarum |year=1753 |volume=1 |location=Stockholm |publisher=Laurentii Salvii |page=262 |url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/358281 |language=Latin}}</ref> Magkapirang nagbutewas nasinonimo kan pangaran kaini sa historya kan saiyang taksonomiya:
* ''Allium cepa'' var. ''aggregatum'' – G. Don
* ''Allium cepa'' var. ''bulbiferum'' – Regel
* ''Allium cepa'' var. ''cepa'' – Linnaeus
* ''Allium cepa'' var. ''multiplicans'' – L.H. Bailey
* ''Allium cepa'' var. ''proliferum'' – (Moench) Regel
* ''Allium cepa'' var. ''solaninum'' – Alef
* ''Allium cepa'' var. ''viviparum'' – (Metz) Mansf.<ref>{{PLANTS |symbol=ALCE |taxon=Allium cepa |access-date=2013-03-31}}</ref><ref>{{ITIS |id=42720 |taxon=''Allium cepa'' L. |access-date=2013-04-01}}</ref>
Magkapira pa man mga layas na species nagruluwas kan ''A.cepa'' mna an huri iyo an kinukultibar na gayo. An mga ini makukua sa Asya Sentral . Kabarali igdi an mga nakakabaing na mga specie na kaiba igdi an ''A. vavilovii'' (Popov & Vved.) asin ''A. asarense'' (R.M. Fritsch & Matin) haleng [[Iran]].<ref name="prota">Grubben, G.J.H.; Denton, O.A. (2004) Plant Resources of Tropical Africa 2. Vegetables. PROTA Foundation, Wageningen; Backhuys, Leiden; CTA, Wageningen.</ref>
An genus ''Allium'' igwa man igding sakop na mga iba pang species na inaapod man sibulyas asin kinukultibar na kakanon arong kan "Japanese bunching onion" (''A. fistulosum''), an "Egyptian onion" (''A.'' ×''proliferum''), asin an "Canada onion" (''A. canadense'').
An ''Cepa'' kumon na aram na ini Latin na katagang boot sabihon "sibulyas" (Ingles, "onion") asin may relasyon sa Antigong Griyegong: κάπια (''kápia'') asin sa Albanong: ''qepë'' asin orog nang sa lumang Aromaniano: ''tseapã'', Katalan: ''ceba'', Occitan: ''ceba'', Espanyol: ''cebolla'', Italyano: ''cipolla'', asin sa Romaniano: ''ceapă''. An katagang Ingles na [[chive]] sinapi man sa Old French na ''cive'', na hale mansana sa ''cepa''.
| |||