Pagkakaiba sa mga pagbabago kan "Pili, Camarines Sur"
Content deleted Content added
Ralffralff (urulay | ambag) Nagdugang nin Uusipon na parte |
Ralffralff (urulay | ambag) Nagdugang nin Ekonomiya asin Edukasyon na parte |
||
Linya 19:
== Uusipon ==
Sa panahon kan Kastila, bistado an banwaan bilang taguan kan mga "Cimmarones" o "Remontados" na nagrayo sa pamamayo kan mga mananakop na nakabase sa [[Nueva Caceres]] (ngunyan an syudad nin [[Syudad nin Naga|Naga]]). An enot na sentro kan komunidad sa banwaan iyo an presenteng barangay kan "Binanuaanan" (hale sa tataramong "banwaan") hasta linipat ini sa presenteng lokasyon kan poblacion kun sain pigtugdok an Simbahan ni San Rafael Arkanghel sa taong 1819.
Namokna an banwaan nin Pili sa taong 1901 kan pananakop nin mga Amerikano. An pangaran kan banwaan may duwang pigtutubudan na ginikanan - an prutas na Pili kun sain bistado an rehiyon o ang tataramong Bikol na "pili". Sa banwaan napiling itugdok an Naga Airport asin an Camarines Sur Agricultural School (presenteng [[Sentral na Bikolanong Unibersidad nin Estado kan Agrikultura|Central Bicol State University of Agriculture]]) kan 1918. Pormal na naideklarang munisipalidad an banwaan kan taong 1919.
Uli sa konsentrasiyon kan mga Amerikano sa banwaan, labing 3,000 na soldadong Hapones an ipinadara sa banwaan kan World War 2. Digdi nagtugdok sinda nin mga tunnels, manholes, asin iba pa. Kan padaog na puwersa kan mga Hapon, nagtago sinda sa bukid nin Isarog. Sa presenteng panahon, pigtatawan onra an mga nag-alay nin buhay kan giyera sa Filipino-Japanese Friendship Historical Landmark sa Sitio Bongcao, Curry na mahihiling sa bitis kan bukid nin [[Bukid Isarog|Isarog]].
Kan naideklarang "Chartered City" an Naga, napili ni Gobernador Juan F. Triviño an banwaan nin Pili bilang bagong kapitolyo kan probinsiya nin Camarines Sur. Opisyal ining naisabatas kan June 6, 1955 sa bisa kan R.A. 1336. Ngunyan, bistado an banwaan bilang sentro kan agrikultura asin industriya-agrikultural sa bilog na probinsya asin rehiyong Bikol.
== Ekonomiya ==
An banwaan an sentro nin industriya-agrikultural sa bilog na rehiyong Bikol. Mahihiling digdi an dakol na bilang nin mga planta na may kinaaraman sa agrikultura. Iniyo an mga planta na naggigibo/ nagproproseso nin mga agrikultural na produkto arug kan lana hale sa niyog, bagas, feeds para sa atamang hayup,asukar, asin iba pa. Yaon man sa banwaan an pinakaenot na planta na naggigibong kuryente hale sa ata kan bagas sa Bikol.
An sadiri kaining Poblacion an sentro kan komersiyo sa banwaan. Yaon digdi an manlaen-laen na negosiyo arug kan department stores, restaurant, bangko, botika, asin iba pa. An Pili Public Market an primerong saodan kan banwaan mahihiling an mga baratong bakalon arug kan mga gulay, prutas, karne, asin iba pa.
Bistado man an banwaan sa mga kompanyang nagpapabakal nin mga sakayan arug kan kotse sagkod sa turismo uli sa Camarines Sur Watersports Complex (CWC) sa kapitolyo-probinsiyal asin sa Bukid Isarog.
== Edukasyon ==
May duwang lugar sa banwaan kun sain may dakulang konsentrasyon nin mga eskwelahan - an barangay nin San Jose (sa Norte) asin an Poblacion kan banwaan (sa Sur).
Sa barangay nin San Jose mahihiling an Central Bicol State University of Agriculture na iyo an sentro nin halangkaw na pagkanood para sa agrikultura sa rehiyong Bikol. Sa laog kan unibersidad mahihiling an Computer Science High School of Bicolandia asin an sadiring Laboratory High School kani. Sa Camarines Sur Freedom Sports Complex mahihiling an DepEd Division Office, Camarines Sur Sports Academy, School of the Future, asin an San Jose North Elementary School. Sa sentro kan barangay, yaon man an San Jose Pili High School asin an San Jose South Elementary School.
Sa Poblacion nagpupuon ini hale sa Unibersidad de Sta. Isabel - Pili Campus hasta sa Pili National High School. Digdi mahihiling an Philippine Computer Foundation College, Pili Capital College Inc., Pili Central School, Pili West Central School, Pili Parochial School, Blessed Name of Mary Learning School Inc., Camarines Science Oriented High School, Montessori Children's House of Learning, asin an Yobhel Christian Academy.
== Mga barangay ==
| |||