Pagkakaiba sa mga pagbabago kan "Mi Ultimo Adios"

 

== Palakbang sa Pagsabot==

 

==Titulo==

An rawitdawit niyang ini tinokdâ niya mayong petsa, mayong titulo, mayong pirma niya. Ini tinago niya sa sarong kusinilya. Asin an mga katood niya pinalakop ini sa mga Katipunero asin nakaluyap pa sa luwas kan Pilipinas. Si Mariano Ponce, saiyang amigo asin saro man na repormista, nagpalakop kan rawitdawit sa Hongkong kan taon 1897 na pigtitulohan niya ''Mi Ultimo Pensamiento'' alagad pangaran na ini dai nakagamot sa mga tawo. Si Fr. Mariano Dacanay pinublikar an kopya kaini sa ''La Independencia'' kan Sep. 25, 1898 na may titulong ''Ultimo Adios''.

 

Kaya an rawitdawit ni Rizal na mayong petsa, mayong pirma asin mayong titulo, nabantog sa kinaban sa pangaran na ''Ultimo Adios'' o ''Mi Ultimo Adios''.

 

==Epekto sa Pulitika==

Kan an Pilipinas napasakamot na sa Estados Unidos bunga kan Guerra Espanya-Amerika, an paghiling sa Pilipinas sarong barbarikong nasyon na dai kaya magsadiring gobyerno. Kan an ''Jones Law'' pigtutukar sa Kongreso kan Amerika, ley na mataong kakayahan sa Pilipino na magpadalagan kan sadiri niyang gobyerno, si Rep. Henry Cooper ipigdiskurso an ''Mi Ultimo Adios''sa atubangan kan Kongreso. Pakadangog kan mga representante sinda nalodok asin nakumbinsi na may kakayahan man pala an mga Pilipino asin tolos inaprobahan an layi.

 

== An Rawitdawit Pinalis sa Manlaenlaen nang Tataramon==

May 35 nang dakitaramon sa Ingles kan ''Mi Ultimo Adios'' asin an pinakapopular iyo idtong ki Charles Derbyshire (1911)na nakakurit sa bronse. Nakakurit man sa bronse diyan sa Liwasang Rizal iyo an dakitaramon sa Ingles ni Nick Joaquin (1944). Ini, laen pa kyan, napalis naman sa 46 na lenggwaheng Pilipino.

 

Seguro iyo na ini an pamama-aram na rawitdawit na napalis sa dakulon nang tataramon. Laen kan si 35 na palis sa Ingles, mga 37 pang ibang lenggwahe ini nakasurat: [[Bahasa Indones]], [[Bengali]], [[Bulgaro]], [[Birmano]], [[Intsik]], [[Danes]], [[Olandes]], [[Fijian]], [[Pranses]], [[Aleman]], [[Griyego]], [[Hawaiian]], [[Hebreo]], [[Hindi]], [[Hungaro]], [[Igbo]] ([[Nigeria)]], [[Italiano]], [[Hapon]], [[Habanesa]], [[Koreano]], [[Latin]], [[Maori]], [[Norwego]], [[Portuges]], [[Rumano]], [[Ruso]], [[Sanskrito]], [[Sinhales]], [[Sri Lanka]], [[Somali]], [[Tahitian]], [[Tailandes]], [[Tongan]], [[Turkeo]], [[Urdu]], [[Pakistan)]], [[Vietnamese]], [[Wolof]], [[Senegal]], asin [[Yoruba]][[(Nigeria)]]. An [[Checo]] iyo an ultimo pa sanang nagpalis kaini.

 

==An Rawitdawit==

:Adios, Patria adorada, region del sol querida,

:Perla del Mar de Oriente, nuestro perdido Eden!

An Binikol kan '''Huring Paaram''' na nasunod sa ibaba iyo an bersyon ni [[Mariano Nicomedes]](1873-1934), sarong bantogan na dramatista, parazarzuela asin pararawitdawit kan panahon niya. Kan taon 1903 siya nanombrahan Deputy Treasurer kan Ambos Camarines. [http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?c=philamer;cc=philamer;q1=mariano%20perfecto;rgn=full%20text;idno=ACX2371.1912.001;didno=ACX2371.1912.001;view=image;seq=00000078]

Si Nicomedes peryodista man. Siya an nagpublikar- katuwang si Emeterio Abella asin Joaquin Teodorico- kan peryodikong '''An Parabareta''' (1903-1908), kun saen siya an editor pa ngani.

 

==Huring Paaram ni Rizal==

:Paaram, Inang Banwaan, ronang paorog nin aldaw,

:Mutyang dagat nin Sirangan, nawara ming erokan,

:Olaan sakong dugo, sa kaugmahan pabulosa

:Asin liwanagan siya kan sirang na bagong tunga.

 

:Si pangatorogan ko kan aki akong sadang,

:Mata mo daing luha, malinig mong angog tamyang

:Daing kanggotan, daing pongaw, daing digtang kasupogan.

 

:Ranga nin buhay ko, pagmawot kong malaad asin lodok,

:Mabuhay ka! Oh! Ogma kong magadan sa simong erok

:Asin sa simong imbong sagkod pa man maturog.

 

:Kun ngapit sa linobngan ko igwa kang mapagmalas

:Sa angog ko mamatean, sa malipot kong pagkahotad,

:Si init nin ginhawa mo, si hoyop nin simong dangat.

 

:Bayae akong liwanggan na husay asin mahimong kan bulan,

:Asin kun sa cruz ko homapon an sarong gamgam

:Bayae siyang omawit kan dalit nin katoninongan.

 

:Bayae an aldaw ominit na ialisngaw an oran logod,

:Asin sa mga honong na hapon may mamibing igot,

:Pamibi man, Banwaan! Sa kahingaloan ko sa Dios.

 

:Pamibian an daing palad na nagkagaradan,

:Mga ilo asin balo, si nagtios sa bilanggoan,

:Asin hagad sa adios na kamtan mo an katiwasayan.

 

:Kun lolobngan patos nin bangging madiklom

:Asin bago mawara an abo nin sakong bangkay,

:Makaayon man sa daga na simong batayan.

 

:Daing anoman kun ngapit sako malingaw ka,

:Yaon ako sa hamot, liwanag, rokyaw, togma, awit, agagha

:Sa pagolitolit kan pagtubod kong dara.

 

:Maogmang banwaan, kulog nin sakong kulog,

:Yaon dihan si ama ko, ina, pag’araki, katorood,

:Na an pagtubod dai malobo, an hade sana an Dios.

 

:Paaram ama, ina, tugang, kaarabtang nin sakong buhay,

 

 

* Mi Ultimo Adios, Ingles Wikipedia [http://en.wikipedia.org/wiki/Mi_ultimo_adios]