Pagkakaiba sa mga pagbabago kan "Epikong Ibalong"
Content deleted Content added
Linya 26:
==An laman kan epiko==
{|cellpadding="5"
|-!Spanish!!Bikol!!Bikol
|-style="vertical-align:top"
|
<br/>
'''"IBALONG"'''<br/>
palis sa tataramon ni Zacarias Lla. Llorino<br/>
<br>
Iling<br/>
<br>
Saysayan sa samo an gabos Kadungung<br/>
Manga agi-aging suanoy ni Handiong<br/>
Pirak mong talasan isabay tugtugon<br/>
Mahamis, ngangalsan padapit kan Aslong.<br/>
<br>
Ika iyo sana, daing iba nanggad<br/>
An makapagsaysay awit na pambihag<br/>
Kadtong manga hilom na di nahahayag<br/>
Kan ronang kaidto orog na mapalad.<br/>
<br>
Sabiha, iawit, kami magdadangog
Idtong manga hade na manga maisog,
Gabos na labanan daing nanag-ontok
Sagkod na si Oryol saindang nadaog.
<br>
Idtong kasaysayan samo man sabiha
Manga lakaw-lakaw Asog na gurang na,
Asin an aki pa na si Masaraga,
Gosgos na Isarog kami man padangga.
<br>
Sa gabos na tawong manga nakaaram
Danaw na linubngan magayon na Takay,
Ika an mahadok, mahamis magtaram
Na makabibihag puso ni isay man.
<br>
<br>
Si Kadungong tolos uyang kasimbagan
Paghinanyog kamo, aking Kabikolan,
Manga kasaysayan kan daga na gurang,
Erokan ni Handiong panong kagayonan.
<br>
Sarong kahadean an rona kan Bikol,
Tanayad mahiwas, daga manga gabon,
Na an parilibot gabos magagayon,
Mayaman sa ani ano man itanom.
<br>
Enot maningkarog nag-errok si Baltog
Sa daga na ining magayon na orog,
Haleng Botavara digdi na nag-ontok,
Tawong guminikan sa dugo kan Lipod.
<br>
Si pagkalakop nya sa Bikol na rona
Huli kan saiyang tinanom na linsa,
Mabangis na opon rinatakan sana,
Saiyang linamag kaisganan dara.
<br>
Opon kan maruso sinabad ni Baltog
Sa daga su darang matarom na garod,
Ginamit si kamot, pambihirang kusog,
Su salang rinapak kan opong maisog.
<br>
Igwang sarong dupa su salang na tu-lang,
Halaba na gayo kun si-mong mata-naw,
Lilidong na tingo duwa sa tolo man
Kan tugod kan garod na pinagkakaptan.
<br>
Kan magbalik na sya sa saiyang daga
Kahoy na talisay sa Tondol kawasa,
Tanganing sa gabos idto ikalagda.
<br>
Gabos na gurangan kadtong mangaakbong
Sinda nagngaralas kan idto mata-naw,
Balaog na pano sindang kaomawan
Ki dakulang Baltog nindang kagurangnan.
<br>
Idtong manga tawong nangapagkakita--
Angkan Panikwason asin kan Asog pa
Gabos nangagsabing kan panahon ninda
Dai pa nin opong kabaing talaga.
<br>
Nginaranan ninda iniong Tandayag
Sa bulod kan Lingyon na orog katangkag,
Huling nakaarog, nakaagid nanggad
Kadakulang hayop, ninda paliwanag.
<br>
Kan matapos ini nagdigdi sa Bikol
Na may pag-iriba pamayong si Handiong,
Ninda ginaradan sa bakong haloyon
Su gabos na hayop manga mabangison.
<br>
Tanganing magadan idtong manga hayop
Rinibong labanan saiyang linaog
Sagkod nagkapalad dai nin pag-ontok.
<br>
Idtong manga hayop na tolong halonan
Asin sarong mata Ponong an erokan,
Dai syang hingalo sa sampulong bulan
Sagkod na naubos, gabos nya nagadan.
<br>
Pating na pakpakan sa rarom nin dagat
Gabos na damulag na orog kaolyas
Na sa kabubuldan nangag kakaripas
<br>
An manga buwayang kadakulang gayo
Na arog sa bangka ngunyan na totoo,
Asin sarimaong maisog na tuyo
Duman sa Kulasi tinarapok idto.
<br>
Manga kahalasan na tingog kabagay
Kan sa magindarang kinawiwilihan,
Sa dakulang lungib, Hamtik na kabuldan
Gabos rinolobong na dai nin hanggan.
<br>
Alagad an sarong di nadaog nanggad,
Minsan ginamit na liksi asin ikmat,
Iyo su gurang nang madunong na halas
Oryol si pangaran na orog katikas.
<br>
Si Oryol madunong, daog pa si Handiong
Mala sa paghiling si Handiong rinibong,
Nagliwat-liwatan--- daragang magayon
Bilang sudo-sudo na sya paghanapon.
<br>
Ribo-ribong gapos ni Handiong ginibo
Nginisihan sana di lamang naano,
Gapos nahuhubad, butngol na totoo
Huli ta si Oryol madunong na gayo.
<br>
Nin huli sa tingog na orog kahamis
Si Handiong nadaya magkapirang ulit,
Kun pag-orolayan pagribong sa isip,
Oryol na sa gabos madayang balakid.
<br>
Sa daing hingalo na pasunod-sunod
Saiyang pagsusog kadlagan linakop,
Huling sa paghuna magindarang tingog
Si duman na iyong saiyang nadangog.
<br>
An sa kay Herkules manga ginibohan---
Gabos na binihag, gabos na kinamtan,
Dai naingoha, kuta di nahaman
Kun si Oryol baga iyo an kalaban.
<br>
Alagad sa gibong dai nagkaoyon
si Oryol dakulang katabang ni Handiong
Pagbihag kadtong manga mabangison
Hayop na nagratak kan ronang magayon.
<br>
Sabay-sabay sindang nakilaban nanggad
Sa manga buwaya asin nagkapalad,
Asin sa ralaban na orog kangirhat
Handiong di nado-tan dagos si paglayag.
<br>
Si angongolood sa lindong kan pangpang
Na nagpakamasid nin takot dinatngan,
Nin huli kan dugong buwayang ginadan
<br>
Sinda idtong ukay na gabos paribok,
Manga kaisogan nanggad nakalakop,
Dakulang si Handiong sinda nakatakot
Asin nagdurulag duman sa Isarog.
<br>
Ngunyan ta ligtas na saiyang erokan
Sa gabos na hayop na tinatakotan,
Si Handiong nagmukna nin manga kabo-tan
Na nganing magmarhay si pagbuhay-buhay.
<br>
Gabos nanagtanom sa bulod nin linsa
Si Handiong asin si manga pag-iriba,
Naging darakula unod na binunga
Na arog sa pansol, dakula talaga.
<br>
Asin sa kaba-san sinda nanagduman
Nin dakul na paroy ninda hinasokan
Na si apod ngani na iuyong nagdanay
Ginatos na taon hinandyong pangaran.
<br>
Enot na sakayan kaggibo si Handiong
Na pabalik-balik sa salog na Bikol.
Olin, layag dai kabilang sa sukol
Nin huli ta ini tugdas ni Kimantong.
<br>
Kimantong nagtugdas kan satuyang lipya,
An surod, pag-olong pambungkal sa daga,
Ganta asin ibang takadan na sadya,
Sakal asin landok, sundang na pangtaga.
<br>
An [[tanhaga]], sikwan tugdas man ni Hablom,
Gibong pigpagalan nin dakulang atom,
Si gabos na tawo nabigla, naribong
Ta tinao sana sa hadeng si Handiong.
<br>
Asin ta tinugdas naman an tapayan,
An paso, an koron, asin man an kalan,
Patin manga iba-ibang kagamitan
Kaggibo kaini Dinahong na mungan.
<br>
Inukit ni Sural lagdang babasahon
Sa gapong matagas na hale sa Libong
Asin ta dinagos paglinig kanayon
Nin sarong lalaking pangaran si Gapon.
<br>
Banwaan ginibo asin karaongan
Na mangiba-iba si kadakulaan
Na sa manga kahoy saindang binitay,
Sanga nin banasi, kamagong siring man.
<br>
Gabos layog-layog saindang palibot,
Sa saldang kan aldaw ragitnit na orog,
An makatatagal duman sana gayod
Kun sa kalangkawan itaas kan moog.
<br>
Si Handiong nagmukna tapat na kabo-tasn
Bilang pangalasag sa buhay, sa ngaran,
Sa gabos na tawong saiyang nasakpan
Na daing paorog dawa siisay man.
<br>
Igwa nin katungdan lambang sarong tawo,
Manga kagurangnan, oripon pang gayo,
Manga katanosan galang tinatao--
Sa manga panunod, pamanang totoo.
<br>
Asin ta dinatngan masulog na baha,
Onos ginikanan, si kusog dakula,
Si orog kagayon, tiwasay na daga
Iba nang paghilngon naliwat kawasa.
<br>
Su bukid na Hantik, Kulasi, Isarog
Gabos nangagtuga, nagputok nin kusog,
Asin kasabay pa si dakulang linog
Sa bilog na rona gabos na natanyog.
<br>
Sa kusog nin linog kuminadal-kadal,
Dagat suminuko may dagang naglataw
Na iyo na ngunyan satong matata-naw
Bilang kauswagan duman sa Pasacao.
<br>
Igwang nakasiblag daga na kaputol
Asin pinag-apod na purong Malbogong,
duwang aswang iyong nag-erok na lolong
Na pinagngaranan Hilang asin Laryong.
<br>
Nagbaha nin orog salog Inarihan
Bulos pasulnopan sala nang dalagan,
Kaya kan dai pa ini minasupngay
Si gabos na tubig Ponong dinadatngan.
<br>
May dakulang bulod sa Bato nagtundag,
Sa kinamugtakan danaw luminuwas
Na pinaghalean manga sirang layas
Naging kabuhayan kan Ibalong nanggad.
<br>
Manga nag-erok dagang Kalabangan
Na manga Dagatnong napara nin basang,
Si manga Dumagat nagsalihid duman
Na hale sa Kotmong enot na erokan.
<br>
Daga nagdakula na dai nahaloy
Kusog uminorog kan manga panahon
Na kaisganan pa kan aking si Bantong,
Hugos na katood bantog na si Handiong.
<br>
Sarong ribong tawo ni Handiong tinao,
Ta pinapagadan Rabot na malobo,
Hawak nagkabanga-- sa hayop,sa tawo,
Pangratak sa rona, putikon na gayo.
<br>
Su enot ki Bantong na manga maisog
Nagdulok ki Rabot ta gadanon boot,
Nangagkaaraging gapo sinda gabos
Sa kapangyarihan mabangis na Rabot.
<br>
Alagad si Bantong igwang kaikmatan
Rabot na maisog saiyang namasdan,
Kun minakaturog bilang sarong aldaw
Dai nin pagmangno, minali-tad lamang.
<br>
Kaya sarong aldaw na igwa nin baha
Bantong, pag-iriba naglakaw kawasa,
Bago nakabangon si Rabot sa daga,
Hawak nya binaak ni Bantong sa taga.
<br>
Dagos luminataw manga kinurahaw
Kan tawo ni Bantong bilang kaogmahan,
Kuminaling-kaging idtong katiboan,
Naglakop sa bunga, kamagong siring man.
<br>
Dinarang Ligmanan gadan na si Rabot,
Minasdan nin marhay ni Handiong na bantog,
Daing pakahiro, namungnan nin orog,
haloy nakagirong sa hinorop-horop.
<br>
Si Handiong dai pa nanggad nakahiling
Hayop na linalang na daing kabaing,
Maraot na orog, matakot na siring,<br/>
Tingog malusogon su dagundong, daging.<br/.
<br>
Kadungong inontok manga kasaysayan,<br/>
Tanda na tapos na su enot na kabtang,<br/>
Asin dadagoson sunod na kasumpay<br/>
Kun igwang panahon, ibang aldaw naman.<br/>
==Ginunuan==
| |||