Pagkakaiba sa mga pagbabago kan "Kwartang papel kan Hapon panahon kan Ika-2ng Gerang Pangkinaban"

Kan Agosto 1940, an Ministrong Panluwas nin Hapon na si [[Yosuke Matsuoka]] ipig’anunsyo an pagtogdas kan inapod na “Greater East-Asia Co-Prosperity Sphere” na bibilogon kan mga nasyon asin kolonya sa Asya. Ini daa sarong aripompon kan mga nasyon sa Asya na libre sa kontrol kan mga poder kan Solnopan, may sadiring gobyerno asin independiente sa mga dating nagkolonya kaini.

Kaya poon linaog kan Hapon an Filipinas, nasamsam kan Hapon igdi an 20.5 milyon dolyar na kwartang Estados Unidos patin mga cash na yaon igdi sa Filipinas, patin dai mabilang na halaga nin bulyon na bulawan. Ini ginamit ninda sa pamamakal nin materyales asin makinaryang panggera, bagas , armas asin materyales kaipuhan sa saindang mga pabrika ngane masusteneran an pananakyada asin pananakop ninda sa Asya.

Nangyari nanggad na an mga Southern Developpment Bank notes, na inapod igdi sa Filipinas na “kwartang'''kwartang kenkoy”kenkoy''' iyo na an nagserbing moneda kan Hapon militar. Mala ta kan Desyembre 1942, an halagang lataw sa merkado kan mga kwartang kenkoy nag’abot 470 milyon dolyar asin kan Marso 1945, uminabot nang 13 bilyon dolyar.

An siring na moneda ginibo kan Hapon may nakasurat sa atubangan “The“An JapaneseGobyernong Government”Hapon” o nakabantolin an pahayag na an kwarta ginagantariyahan, asin “pagsusulian an siisayman na kagdara kan nota.”

Kan magsara an [[Ika-duwangIkaduwang Gerang PangkinabanPankinaban]], an mga nasyon asin kolonya na kun saen nawarak an mga kwartang kenkoy kan Hapon iyo an mga minasunod: Filipinas, Burma (ngonyan [[Myanmar]], North Borneo, asin Sarawak (ngonyan parte na kan [[Malaysia]], [[Singapur]], Dutch East Indies (ngonyan [[Indonesya]], ibang parte kan Oceania, saka kan Mga Isla Solomon asin Gilbert Islands.

An mga Hapon dungan pagbomba sa [[Pearl Harbor]] saka man suminakyada sa British Malaya paagi pagbaktas sa kadagaan sa bandang amnayan asin dagos-dagos natalikopan an [[Singapur]] kan Pebrero 15, 1942 asin an mga ini hanggan Agosto 1945. Igdi an Hapon nagpaluwas nin monedang papel sa denominasyon na 1, 5, 10 asin 50 sentimo saka 1, 5 asin 10 sa dolyar. Kan 1944, huli sa inflation, nagpaluwas na nin 100 dolyar . Pagpoon numerado ini sa serye alagad hinale na sa mga nasunod na paluwas. Kan 1945, napaluwas pa otro nin 100-dolyar na nota dangan nota na may 1,000 denominasyon. Gabos ini may nakaguhit na paliwang na sadiri kan “Gobyernong Hapon” asin “pinapangakuan na susulian kun siisayman an may kapot kaini”.

Sinasabing dai man nagpaluwas nin mga takal na moneda an Hapon gibo kan maipo an mga metal. Gabos na moneda pig’imprenta sa papel sana. Alagad, an Museo sa Moneda kan [[Bank Negara Malaysia]] sa [[KualKuala Lumpur]] igwang saray na pattern coin nagpapatotoo na an takal na kwarta pigplano kuta dai sana nakadaragos. An naka-eksibit sarong 20 sentimo, sa barayan kaini may pangaran na MALAYSIA asin petsa 2602 (sa kalendaryong Hapon napalis ini sa 1942) Sa talikod kaini iyo an tipikal na desinyong Hapon kan saldang na may burak nin sakura, saka sa itaas kaini nakaguhit an tataramon na “20 cents”. Pigngalas ta MALAYSIA na an ginamit na dai man uso pa kaidto alagad ini palan iyo an arapodan kan Hapon duman sa rona na idto kan panahon.

An Hapon linusob an Burma asin linaog ini kan Enero 1942. Nasakop ninda an [[Mandalay]] kan Mayo 21, 1942 na napiritan an pwersa armada kan Briton na mag’atras pasiring [[Indya]]. Kapot kan Hapon ini hanggan sa ika-duwang kampanyang kan mga Alyado kan 1944. Kan 1942, an Hapon nagpaluwas igdi nin moneda papel sa denominasyon na 1, 5 asin 10 sentimo asin 1/4 , ½, 1, 5, saka 10 Rupees.

Kan 1943 an Hapon nagpapluwasnagpaluwas igdi nin moneda papel sa 1, 5, 10 na Rupee na may 100 na Rupee kan 1944. Ini may guhit sa laog, ibaba kan kinahon na hitsura na nagsasabing “Gobyerno kan Dakulang Imperyo nin Hapon”. An selyo sa ibabang too duman nangahulogan kan simbolo nin Ministro nin Pinansya kan Hapon.

Pagrampaog kan Singapur sa pwersa kan Hapon kan Pebrero 1942, an Hapon inatake an Netherland Indies na nasakop mananggad ninda kan Marso 9, 1942 hanggan Agosto 1945. Kan 1942, tolos nagpaluwas an Hapon nin kwartang papel sa denominasyon na 1, 5, 10 sentimo asin 1, 5 asin 10 na Gulden note. An mga notang ini napapalaen ta gabos ini nakasurat sa Olandes. An mga halaga kaini iyo an Een (1), Vijf (5) asin Tien (10) asin Gulden. Gabos na notangmnotang ini may nasusurat na “De Japansche Regeering Betaalt Aan Toonder”, o boot sabihon an “:Gobyernong“Gobyernong Hapon nangangako na masuli sa pagbayad kaini siisayman an may kapot “. Denominasyon na 100 asin 1000 Roepiah pinaluwas man kan 1944, na may tataramon sa Indones na “Pemerintah Dai Nippon” (Gobyernong Hapon). Sunod nagpapaluwasnagpaluwas pa man nin serye na may mga denominasyon na ½, 1, 5, 100 Roepiah kan 1944,na may paliwanag nakasurat sa Hapon, “Dai Nippon Teikoku Seiku” (Gobyernong Imperyo kan Hapon).

An Amerika man nagpaimprenta man nin mga pekeng Hapon moneda na papel sa tuyong pagraot kan mga ekonomiya local sa mga nasakop kan Hapon asin man sa pagtabang sa mga gerilya. Si Heneral McArthur, inordenan an [[Office of Strategic Services]] to arogon magpaimprenta kaini asin ipalakop sa Filipinas. Sa swerte, nakadukay nin papel sa Amerika na hale sa tinanom na tubong Hapon asin kan maubos na an papel, ibinalyo sa Australya an operasyon. Kaya, kan 1943, nakadamot si MacArthur nin mga minasunod na pekeng mga nota: limang milyon na 10-peso nota, tolong milyon na 5-pesong nota, asin saro may kabanghangkabangang milyon na 1-pesosngpesong nota, asin limang gatos na ribong 50 sentimo.

An mga pekeng nota pigprodusir man kan [[Commonwealth Bank of Australia]] , mala ta may nadukayan na mga pasinurat-suratan kan Netherlands Indies Commission sa Gobernador, Commonwealth Bank of Australia kan Oktobre 5, 1942 kun saen naghahagad nin haros 70,000 pekeng kwarta sa iba-ibangmdenominasyonibang mga denominasyon. An hagad nasundan pa pakalihis tolong bulan, asin nasabi kaini na epektibong panlaban sa gera asin naubos na su enot na pinadara.<ref> http://www.psywarrior.com/WWIIAlliedBanknotes.html Kinua 10-06-15.</ref>