Pagkakaiba sa mga pagbabago kan "Kwartang papel kan Hapon panahon kan Ika-2ng Gerang Pangkinaban"
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Linya 4:
Kan Agosto 1940, an Ministrong Panluwas nin Hapon na si Yosuke Matsuoka ipig’anunsyo an pagtogdas kan inapod na “Greater East-Asia Co-Prosperity Sphere” na bibilogon kan mga nasyon asin kolonya sa Asya. Ini daa sarong aripompon kan mga nasyon sa Asya na libre sa kontrol kan mga poder kan Solnopan, may sadiring gobyerno asin independiente sa mga dating nagkolonya kaini.
Kaya poon linaog kan Hapon an Filipinas, nasamsam kan Hapon igdi an 20.5 milyon dolyar na kwartang Estados Unidos patin mga cash na yaon igdi sa Filipinas, patin dai mabilang na halaga nin bulyon na bulawan. Ini ginamit ninda sa pamamakal nin materyales asin makinaryang panggera, bagas , armas asin materyales kaipuhan sa saindang mga pabrika ngane masusteneran an pananakyada ninda sa Asya.
Sa pakasamsam kan kwartang Filipinas, rinibayan ninda, asin pinalakop an kwartang opisyalmente inapod nindang mga Southern Development Bank Notes (Japanese: 大東亜戦争軍票 Dai Tō-A Sensō gunpyō, "Greater East Asia War military scrip") pinataltag kan Hapon Militar sa mga nasakop nindang mga nasyon asin kolonya. Sa Hapon, minukna an duwang banko, an Wartime Finance Bank asin Southern Development Bank. Pareho ini nagpapaluwas nin mga bonds sa pagtipon pundo. An enot nagtatao mga pasubli sa mga industriya militar, arog kan sa mga nagtotogdok bapor, naggigibo mga hydroelectric generators, asin nagpoprodusir petroleum. An ikaduwa, nataong serbisyo pinansyal sa mga lugar okupado na kan mga Hapon militar.
Nangyari nanggad na an mga Southern Developpment Bank notes, na inapod igdi sa Filipinas na “kwartang kenkoy” iyo na an nagserbing moneda kan Hapon militar. Mala ta kan Desyembre 1942, an halagang lataw sa merkado kan mga kwartang kenkoy nag’abot 470 milyon dolyar asin kan Marso 1945, uminabot nang 13 bilyon dolyar.
An siring na moneda ginibo kan Hapon may nakasurat sa atubangan “The Japanese Government” o nakabantolin an pahayag na an kwarta ginagantariyahan, asin “pagsusulian an siisayman na kagdara kan nota.”
Alagad, an gabos na kwartang kenkoy saindang pinaimprenta mayong darang halaga kan an Hapon madaog sa gera. Toni-toneladang papel na kenkoy kwarta an sinulo pakatapos kan gera. An mga soldados na Hapon sinugo na gabos na rekord sa banko dapit kan kwartang ini suloon bago an Hapon pormalmente nagsuko.
Kan magsara an [[Ika-duwang Gerang Pangkinaban]], an mga nasyon asin kolonya na kun saen nawarak an mga kwartang kenkoy iyo an mga minasunod: Filipinas, Burma (ngonyan [[Myanmar
Linya 53:
An Amerika man nagpaimprenta man nin mga pekeng Hapon moneda na papel sa tuyong pagraot kan mga ekonomiya local sa mga nasakop kan Hapon asin man sa pagtabang sa mga gerilya. Si Heneral McArthur, inordenan an [[Office of Strategic Services]] to arogon magpaimprenta kaini asin ipalakop sa Filipinas. Sa swerte, nakadukay nin papel sa Amerika na hale sa tinanom na tubong Hapon asin kan maubos na an papel, ibinalyo sa Australya an operasyon. Kaya, kan 1943, nakadamot si MacArthur nin mga minasunod na pekeng mga nota: limang milyon na 10-peso nota, tolong milyon na 5-pesong nota, asin saro may kabanghang milyon na 1-pesosng nota, asin limang gatos na ribong 50 sentimo.
An mga pekeng nota pigprodusir man kan [[Commonwealth Bank of Australia]] , mala ta may nadukayan na mga pasinurat-suratan kan Netherlands Indies Commission sa Gobernador, Commonwealth Bank of Australia kan Oktobre 5, 1942 kun saen naghahagad nin haros 70,000 pekeng kwarta sa iba-ibangmdenominasyon. An hagad nasundan pa pakalihis tolong bulan, asin nasabi kaini na epektibong panlaban sa gera asi naubos na sue not na pinadara.<ref> http://www.psywarrior.com/WWIIAlliedBanknotes.html Kinua 10-06-15.</ref>
==Pagtapos kan Gera==
[[File:Japwancap03.jpg|right|thumb| 250px|Kwartang hapon may timbreng JAPWANCAP]]
Kan matapos an gera, igwang kasararoan nagbutwa inapod na "The Japanese War Notes Claimants Association of the Philippines, Inc." (JAPWANCAP). Ini natogdas kan Enero 8, 1953 sa mawot na mabalukat kan gobyerno Estados Unidos o kan Filipinas maski ibang parte lamang kan halaga kan kwartang kenkoy. Alagad, an paghingoa kan organisasyon nagtapos sa mayo ta dai man inonra kan Korte maski ini nagsangat kaso laban sa E.U. kan 1967. Siring man gabos na kaso laban sa Hapon dapit sa pagbalukat kan kwartang kenkoy mayo man kinaabtan huli ta an [[Tratado sa San Francisco]] pinirmahan kan Septyembre 1951 kan Hapon, nagtaong restitusyon bako sa indibidwal kundi sa lebel nasyunal.
==Mga panluwas na takod==
| |||