|
[[Ladawan:Saved monitor pic1754.png|right|thumb|250px|An 1754 edisyon, p. 49 (Lisboa)<ref>Sinapi sa Biblioteca Nacional de Espana</ref>]]
[[Ladawan:Saved monitor pic 1865.png|right|thumb|250px|An 1865 edisyon, p. 32 (Lisboa<ref>Sinapi sa UMICH Digital Library</ref>]]
An '''Vocabulario de la lengua Bicol''' sarong bokabularyo kan tataramon na [[tataramon na Bikol|Bikol]] na tinipon ni [[Marcos de Lisboa]] kan siya nadestino sa [[Rehiyon Bikol|Kabikolan]], [[Filipinas]].
YaonSi siyaLisboa yaon sa [[rehiyon Bikol|Bikol]] poon [[1602]] abot [[1616]]: sa [[Oas, Albay|Oas]], [[Polangui, Albay|Polangui]] asin sa [[Naga (ciudad)|Nueva Caceres]]. Sa kag-apat (14) na taon na pinagpirmi nya sa [[rehiyon Bikol|rehiyon]] (ta an duwa kaini sa Dilao), an siyam na taon yaon siya igdi sa Naga nakatoka. An duwang taon sa periodong ini siya nagtukaw komo ''vicario provincial'' sa apostolica provincia de San Gregorio.
Sa lawig kan pag-erok sa Oas, Polangui asin Naga nabilog ni Lisboa an Vocabulario na nakatalâ an labing sampulong ribong mga katagâ kan [[tataramon na Bikol]] o an sabi ni [[Maria Lilia Realubit]] nag-abot 10,495 na katagâ (Bikol-Español) sa 417 na pahina sa sukol nin papel na 22" x 33" asin igwa man 5,588 na katagâ sa seksyon Espanyol (Español-Bicol)<ref>[http://www.sil.org/asia/philippines/ling/Maria_Lilia_F._Realubit._Translating_Vocabulario_de_la_Lengua....pdf Realubit, Translating Vocabulario de la Lengua Bicol] </ref> sa 103 na pahina. Ini an ika-2ng edisyon kan taon 1865 na ipinagboot ni [[Francisco Gainza]] (1818-1879), Obispo kan [[Nueva Caceres]]. Ini pinaimprenta sa ''Establecimiento tipografico del Colegio de Santo Tomas'', duman sa Manila.
Alagad, an enotinot na edisyon na nagluwas kan [[1754]] may 764 na pahina, Bicol-Espanol, asin 160 pahina, Espanol-Bicol. Sinasabi na kan mga panahon na idto nasaray an sarong kopya sa biblioteca kan kumbento kan San Francisco sa Manila sa pag'aataman ni Fray Pablo Rojo. Ini naimprenta sa kumbento kan Nuestra Senora de Loreto en el pueblo de Sampaloc.<ref>W.E.Retana, 1862-1924.La imprenta en Filipinas: adiciones y observaciones á la Imprenta en Manila de D. J. T. Medina; por W. E. Retana. American Philosophical Society. Library. Madrid: [Impr. de la viuda de M. Minuesa de los Ríos], 1899.p. 200, p. 248. </ref><ref> Robertson, James Alexander,1873-1939. Bibliography of the Philippine Islands. Cleveland, Ohio.: The a.H. Clark Company, 1908. p. 235.</ref><ref>http://quod.lib.umich.edu/p/philamer/AEZ4803.0001.002/236?rgn=full+text;view=image;q1=pablo+rojo Edisyon 1754</ref> Dai man gayod masabi na mas dakul an entri sa 1754 na edisyon ta sarong taytay sana an pagkaag kan mga kataga sa lambang dahon manta an 1865 na edisyon ginibo nang duwang taytay. An 1754 edisyon bakong malinaw an paka-imprenta, sarami' asin purak an tinta, an letra 's' napopormang garo letra ' f '. Laen pa kiyan, an ibang mga kataga' nasusurat pa sa lumang ispeling.
==Bokabolaryo==
SabiSosog niki [[Maria Lilia Realubit|Realubit]], dakol na mga katagâ na tinàwan kahulogan ni Lisboa sa paaging figurativo siring sa tolo niyang tinaong halimbawa:
An katagang ''sibagat'' tinawan kahulogan na siring ".... pangaran sa irarom na sulog na nagbubulos sa salog Bicol bago ini maghampak sa kagagapoan arog kan sarong bados na nagbabatyag bago sa saiyang pangaki." Para sa katagang ''abucay'', na ini sarong dakulang puting gamgam, pwedeng itaram na: "Nangangabucay na an dagat"; "An alon nin dagat nagdadakula asin nagpuputi na." Mantang an ''apos'' na man daa, na iyo an sulong parte nin kahoy, kandila o sigarilyo. Sinabi ni Lisboa na pwedeng siring itaram, "Naapos na baga si pagca guinoo niya" na boot sabihon ''nawara na an saiyang pagkarespetable''.
Para sa katagang ''abucay'', na ini sarong dakulang puting gamgam, pwedeng itaram na: ''Nangangabucay na an dagat''. 'An alon nin dagat nagdadakula asin nagpuputi na.'
An ''apos'' naman daa, na iyo an sulong parte nin kahoy, kandila o sigarilyo, sinabi ni Lisboa na pwedeng siring itaram, ''Naapos na baga si pagca guinoo niya'' na boot sabihon 'nawara na an saiyang pagkarespetable'.
==Panalmingan kan soanoy na kulturang bikolnon==
| 