Enot na Gerang Pankinaban

An Enot na Gerang Pankinaban sarong gera na masabing naglakop sa bilog na kinaban alagad nagpoon sa Europa, nag'ayaw nin labing apat na taon, nagbungkaras kan 28 Hulyo 1914 asin nagtapos kan 11 Nobyembre 1918. Sinasabing sobra sa 70 milyon na personahe militar, kaiba na an 60 milyon na taga-Europa an pinagmobilisar igdi sa gerang ini na saro sa pinadakula nanggad na gera sa historya. Sobra 9 na milyon na kagralaban asin 7 milyon na sibilyan an nagkagaradan bunga kan gera. Orog na napararom an burukbokan huli sa pag'abante sa teknolohiya asin industriya kan mga imbwelto sa dingkilan na makuri asin huli sa sinabing trench warfare. Sinasabing ini saro na sa pinakamangirhat na dingkilan sa historya kan kinaban na nagbunga nin mga mayor na paghira sa pulitika, asin pagbutwa nin mga rebolusyon sa mga nasyon imbwelto sa laban. Huli kaini, nahira an mga kurit sa teritoryo, napara' an mga imperyo kan panahon na idto, arog kan Imperyo Ruso, Imperyo Aleman, Imperyo Ottoman asin Imperyo Austria-Hungary. Saro pang ibinunga kan nasabing gera iyo an pagbutwa nin magkapirang mga independienteng nasyon. An mga siriplingan na dai pa naresolberan pakatapos kan gerang ini, iyo an nagsabrit naman pakalihis nin 21 taon kan Ikaduwang Gerang Pankinaban.

Direksyon relo poon sa itaas; Resulta kan pagparabomba sa Batalya sa Somme, Mga Mark V tanke nagbaktas sa Hindenburg Line, An HMS Irresistible naglubog pagbudal sa mina sa Dardanelles, sarong Briton Vickers massingan na rtipompon nagsulot gas mask durant kan Batalya sa Somme, an Albatros D.III fighters kan Jagdstaffel 11

Mapa kan mga Alyansa sa Enot na Gerang Pankinaban

Pino'nan kan Gera

An sabrit na nagresulta sa karaba kan Enot na Gerang Pankinaban iyo si pag'asasinar sa Austriakong Arkiduke na si Franz Ferdinand kan Hunyo 1914 kan mga Serbiong agit-agitan. Siring kaini nagpoon, nagtapos 37 milyon katawo an nagkatirigbak huli sa nagkarabang makuring dingkilan na ini.

An mayor na mga magkaralaban sa gerang ini iyo sa sarong lado an inapod na Pagtangaan na Poderes (Central Powers) na binibilog kan Alemanya, Austria-Hungary, Bulgaria, asin an Imperyong Ottoman. Kabokbokan kaini iyo an lado na inapod Alyadong Pwersa (Allied Powers) na kumponido kan Gran Britanya, Pransya, Estados Unidos, Rusya, Italya, asin Hapon. Nakadaramay pa igdi an 21 nasyon asin mga pirang kolonya.

An Estados Unidos nagtapsok sa gera medyo huri na, kan Abril 6, 1917 na nagbali sa Alyadong Poderes. Sinasabing sobra 2 milyon na Amerikano an naglaban sa gera unong ini.

Mga nakadaramay sa Gera

An Gerang ini hinigop an mga darakulang poderes ekonomiko kan kinaban mala duwang ladong magka-aralyado an naghampangan sa dingkilan: an inapod na Alyado binibilog kan Imperyo Ruso, an Ika-tolong Republika kan Pransya, asin an Reyno Unido kan Gran Britanya na kaiba kani an Irlandya. Sa ibong na lado yao an Poderes Sentral kan Alemanya na kakampi an Austria-Hungary. Dawa totoo an Italya myembro sa Triple Alliance na kakarampi niya an Alemanya asin Austria-Hungary, an Italya dai nagmeter sa iriwal. An mga karampihan na ini orog na duminakula ta nadagdagan pa an mga nasyon na nakitapsok man: an Italya, Hapon asin Estados Unidos nagbali sa Alyado asin Imperyo Ottoman saka Bulgaria nag-ayon sa Poderes Sentral.