Bagyo sa Filipinas
| Kategorya | Namantinir na kusog |
|---|---|
| Supertyphoon (STY) | >220 km/h >119 knots |
| Typhoon (TY) | 118–220 km/h 64–119 knots |
| Severe tropical storm (STS) | 89–117 km/h 48–63 knots |
| Tropical storm (TS) | 62–88 km/h 34–47 knots |
| Tropical depression (TD) | ≤61 km/h ≤33 knots |
Sa historya kan nasyon na Filipinas, natural lang na maghampas an mga Bagyo sa Pilipinas, nin huli ta natural sana na tumama sa mga nasyon na napapalibotan kan kadagatang Pasipiko, nagpupuon an mga ini sa mga bulan kan amay na Mayo asin bihira na nagtatapos sa mga bulan kan Disyembre, sa ngunyan minakusog pa an mga ini sa bulan kan Hulyo sagkod Nobyembre. Pirming nabibilog an mga bagyo sa kadagatang Pasipiko dangan inaagihan kan mga ini an mga nasyon na Taiwan, Tsina, Habagatan na Korea, Hapon, Filipinas, Isla nin Carolina asin Bietnam.
.png)
Pigtatantyang duwampulong bagyo an naglalaog sa responsibilidad nin lugar kan Filipinas taon-taon, sarong lugar na pig-iiba an mga parte kan Kadagatang Pasipiko, Dagat Habagatang Tsina asin Kaiislahan nin Filipinas (apwera sa probinsya kan Tawi-Tawi). Sa mga bagyong ini, sampulo an magiging bagyo, na igwang limang may potensyal na mapangdistruso.[3] An Filipinas an "pinaka-nakalantad na nasyon sa kinaban sa mga tropikal na bagyo" segun sa sarong Time Magazine na artikulo kadtong 2013.[4] Sa mga tataramon kan Filipinas, pangkagabsan na pig-aapod an tropical cyclones na bagyo.[5]
Ginikanan-ngaran
baguhonAn Bagyo (pigbabaybay man minsan na bagyu) sarong taramon o kataga para sa taramon na Ingles na "typhoon" o "storm" sa kadaklan na Mga tataramon kan Filipinas, kaiba an Tagalog, Bisaya, Ilokano, Bikol, Hanunó'o, Aklanon, asin Pangasinan. Gikan ini sa Proto-Austronesyo na *baRiuS, ba boot sabihon "bagyo". Mga kognato sa iba pang mga tataramon na Austronesyo kaiba an Sama baliw ("duros"), Amis faliyos o farios ("bagyo"); Saisiyat balosh ("bagyo"), Babuza bayus ("bagyo"), Puyuma variw, Bintulu bauy ("duros"), Kelabit bariw ("duros nin bagyo"), asin Chamorro pakyo ("bagyo").[6]
Mga bagyo na mapandistruso
baguhon| Ranggo | Bagyo | Taon | Rehiyon | PHP | USD |
| 1 | Yolanda (Haiyan) | 2013 | Kabilugang Kabisayaan | 89.6 bilyon | $ 2.02 bilyon |
| 2 | Pablo (Bopha) | 2012 | Rehiyon Dabaw | 42.2 bilyon | $ 1.04 bilyon |
| 3 | Glenda (Rammasun) | 2014 | Rehiyon Bikol, Kalakhang Maynila, Habagatan Katagalugan | 38.6 bilyon | $ 871 |
| 4 | Pepeng (Parma) | 2009 | Rehiyon Lambak Cagayan | 27.3 bilyon | $ 608 |
| 5 | Pedring (Nesat) | 2011 | Katahawang Luzon, Kalakhang Maynila | 15 bilyon | $ 333 |
| 6 | Frank (Fengshen) | 2008 | Sulnupang Kabisayaan, Habagatang Katagalugan | 13.5 bilyon | $ 301 |
| 7 | Lando (Koppu) | 2015 | Katahawang Luzon, Rehiyon Iloko | 11 bilyon | $ 236 |
| 8 | Juan (Megi) | 2010 | Rehiyon Lambak Cagayan | $ 255 | |
| 9 | Ondoy (Ketsana) | 2009 | Kalakhang Maynila, CALABARZON | $ 244 | |
| 10 | Ruping (Mike) | 1990 | Katahawang Bisaya, Rehiyon Negros | 10.86 bilyon | $ 241 |
Mga Super Bagyo (2010s)
baguhon| Ranggo | Bagyo | Petsa | Kusog nin Paros | Presyon |
| 1 | Yolanda (Haiyan) | Nobyembre 6 - 9, 2013 | 230 km/h (145 mph) |
895 hPa (26.43 inHG) |
| 2 | Juan (Megi) | Oktubre 15 - 20, 2010 | 230 km/h (145 mph) |
885 hPa (26.13 inHG) |
| 3 | Lawin (Haima) | Oktubre 16 - 21, 2016 | 215 km/h (130mph) |
900 hPa (26.58 inHG) |
Mga toltolan
baguhon- ↑ Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA) (Mayo 2015). "About Tropical Cyclones: Classification of Tropical Cyclones". PAGASA. Check date values in:
|date=(help) - ↑ Esperanza O. Cayanan (Hulyo 20, 2015). "The Philippines modified its Tropical Cyclone Warning System" (PDF). World Meteorological Organization (WMO). Check date values in:
|date=(help) - ↑ de la Cruz, Gwen (March 19, 2016). "IN NUMBERS: Typhoons in the Philippines and the 2016 polls" (in en). Rappler. http://www.rappler.com/move-ph/issues/disasters/126001-typhoons-enter-philippines-fast-facts. Retrieved on 12 April 2017.
- ↑ Brown, Sophie (November 11, 2013). "The Philippines Is the Most Storm-Exposed Country on Earth". Time. http://world.time.com/2013/11/11/the-philippines-is-the-most-storm-exposed-country-on-earth/. Retrieved on 12 April 2017.
- ↑ Glossary of Meteorology. Baguio. Archived 2020-11-01 at the Wayback Machine. Retrieved on 2008-06-11.
- ↑ Robert Blust & Stephen Trussel (2010). "*baRiuS". Austronesian Comparative Dictionary. Retrieved 5 September 2018.
Mga panluwas na takod
baguhon| An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Tropical cyclones in the Philippines. |
