Tropical Cyclone Intensity Scale kan PAGASA[1][2]
Kategorya Namantinir na kusog
Supertyphoon (STY) >220 km/h
>119 knots
Typhoon (TY) 118–220 km/h
64–119 knots
Severe tropical storm (STS) 89–117 km/h
48–63 knots
Tropical storm (TS) 62–88 km/h
34–47 knots
Tropical depression (TD) ≤61 km/h
≤33 knots

Sa historya kan nasyon na Filipinas, natural lang na maghampas an mga Bagyo sa Pilipinas, nin huli ta natural sana na tumama sa mga nasyon na napapalibotan kan kadagatang Pasipiko, nagpupuon an mga ini sa mga bulan kan amay na Mayo asin bihira na nagtatapos sa mga bulan kan Disyembre, sa ngunyan minakusog pa an mga ini sa bulan kan Hulyo sagkod Nobyembre. Pirming nabibilog an mga bagyo sa kadagatang Pasipiko dangan inaagihan kan mga ini an mga nasyon na Taiwan, Tsina, Habagatan na Korea, Hapon, Filipinas, Isla nin Carolina asin Bietnam.

Mga pig-aagihan kan tropical cyclones sa bilog na kinaban, 1945–2006. Nasa iraron kan pula asin dilaw na mga track an Filipinas na nasa amihanan-subangan kan Borneo.
Mga pig-aagihan kan gabos na bagyo kan 2016 Pacific season.
Mapa kan Responsibilidad nin lugar kan Filipinas
Mapa kan pigtahak kan Bagyong Frank (Fengshen), na nagpapahiling nin matama sa kadagaan sa Kasubangang Bisaya bago tahakon kaini an pa amihanang-sulnupan na tahak
An bagyong Yolanda kadtong ika-8 nin Nobyembre, 2013

Pigtatantyang duwampulong bagyo an naglalaog sa responsibilidad nin lugar kan Filipinas taon-taon, sarong lugar na pig-iiba an mga parte kan Kadagatang Pasipiko, Dagat Habagatang Tsina asin Kaiislahan nin Filipinas (apwera sa probinsya kan Tawi-Tawi). Sa mga bagyong ini, sampulo an magiging bagyo, na igwang limang may potensyal na mapangdistruso.[3] An Filipinas an "pinaka-nakalantad na nasyon sa kinaban sa mga tropikal na bagyo" segun sa sarong Time Magazine na artikulo kadtong 2013.[4] Sa mga tataramon kan Filipinas, pangkagabsan na pig-aapod an tropical cyclones na bagyo.[5]

Ginikanan-ngaran baguhon

An Bagyo (pigbabaybay man minsan na bagyu) sarong taramon o kataga para sa taramon na Ingles na "typhoon" o "storm" sa kadaklan na Mga tataramon kan Filipinas, kaiba an Tagalog, Bisaya, Ilokano, Bikol, Hanunó'o, Aklanon, asin Pangasinan. Gikan ini sa Proto-Austronesyo na *baRiuS, ba boot sabihon "bagyo". Mga kognato sa iba pang mga tataramon na Austronesyo kaiba an Sama baliw ("duros"), Amis faliyos o farios ("bagyo"); Saisiyat balosh ("bagyo"), Babuza bayus ("bagyo"), Puyuma variw, Bintulu bauy ("duros"), Kelabit bariw ("duros nin bagyo"), asin Chamorro pakyo ("bagyo").[6]

Mga bagyo na mapandistruso baguhon

Ranggo Bagyo Taon Rehiyon PHP USD
1 Yolanda (Haiyan) 2013 Kabilugang Kabisayaan 89.6 bilyon $ 2.02 bilyon
2 Pablo (Bopha) 2012 Rehiyon Dabaw 42.2 bilyon $ 1.04 bilyon
3 Glenda (Rammasun) 2014 Rehiyon Bikol, Kalakhang Maynila, Habagatan Katagalugan 38.6 bilyon $ 871
4 Pepeng (Parma) 2009 Rehiyon Lambak Cagayan 27.3 bilyon $ 608
5 Pedring (Nesat) 2011 Katahawang Luzon, Kalakhang Maynila 15 bilyon $ 333
6 Frank (Fengshen) 2008 Sulnupang Kabisayaan, Habagatang Katagalugan 13.5 bilyon $ 301
7 Lando (Koppu) 2015 Katahawang Luzon, Rehiyon Iloko 11 bilyon $ 236
8 Juan (Megi) 2010 Rehiyon Lambak Cagayan $ 255
9 Ondoy (Ketsana) 2009 Kalakhang Maynila, CALABARZON $ 244
10 Ruping (Mike) 1990 Katahawang Bisaya, Rehiyon Negros 10.86 bilyon $ 241

Mga Super Bagyo (2010s) baguhon

Ranggo Bagyo Petsa Kusog nin Paros Presyon
1 Yolanda (Haiyan) Nobyembre 6 - 9, 2013 230 km/h
(145 mph)
895 hPa
(26.43 inHG)
2 Juan (Megi) Oktubre 15 - 20, 2010 230 km/h
(145 mph)
885 hPa
(26.13 inHG)
3 Lawin (Haima) Oktubre 16 - 21, 2016 215 km/h
(130mph)
900 hPa
(26.58 inHG)

Mga toltolan baguhon

  1. Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA) (Mayo 2015). "About Tropical Cyclones: Classification of Tropical Cyclones". PAGASA.  Check date values in: |date= (help)
  2. Esperanza O. Cayanan (Hulyo 20, 2015). "The Philippines modified its Tropical Cyclone Warning System" (PDF). World Meteorological Organization (WMO).  Check date values in: |date= (help)
  3. de la Cruz, Gwen (March 19, 2016). "IN NUMBERS: Typhoons in the Philippines and the 2016 polls" (in en). Rappler. http://www.rappler.com/move-ph/issues/disasters/126001-typhoons-enter-philippines-fast-facts. Retrieved on 12 April 2017. 
  4. Brown, Sophie (November 11, 2013). "The Philippines Is the Most Storm-Exposed Country on Earth". Time. http://world.time.com/2013/11/11/the-philippines-is-the-most-storm-exposed-country-on-earth/. Retrieved on 12 April 2017. 
  5. Glossary of Meteorology. Baguio. Archived 2020-11-01 at the Wayback Machine. Retrieved on 2008-06-11.
  6. Robert Blust & Stephen Trussel (2010). "*baRiuS". Austronesian Comparative Dictionary. Retrieved 5 September 2018. 

Mga panluwas na takod baguhon