Abakus

An abakus (Ingles: abacus, darakulan: abaci o abacuses, inaapod man bilang counting frame), iyo sarong pangkalkulang kagamitan na ginagamit na poon pa kan suanoy na panahon asin nagagamit pa man hasta sa ngunyan. Nagamit ini sa suanoy na Haraning Subangan, Europa, Tsina, asin Rusya, mga siglo bago an pag-ako kan nakasurat na Arabikong numeral na sistema.

Sarong Tsinong abakus, Suanpan

Calculating-Table ni Gregor Reisch: Margarita Philosophica, 1503. An pidaso nin kahoy iyo nagpapahiling sa Arithmetica na pigsusugo an algorista asin an abasista (salang narepresenta bilang si Boethius asin Pythagoras). Igwa nin kompetisyon sa duwa gikan sa introduksyon kan Algebra sa Europa kaidtong ika-12 na siglo hasta sa trayumpo kaini kan ika-16 na siglo.

Abacus of Science Path, Lübeck, Schleswig-Holstein, Germany

An eksaktong ginikanan kan abakus iyo dae aram. An abakus iyo pigbibilog nin linya kan mga naghihirong pisog, o iba pang mga bagay, na minarepresenta sa mga digit. Saro sa duwang numero an pigsasangat, asin an mga pisog iyo pigmamanipula sa implementasyon kan sarong operasyon kaiba an ikaduwang bilang (e.g., pagdugang), o bihira an kwadrado o kubikong gamot.

Dawa ngani an mga kalkulator asin kompyuter na an harus nagagamit sa ngunyan, imbes na an mga abakus, mantinido man giraray an paggamit kaini sa nagkapirang mga nasyon. An mga merkanto, pararibay, asin kleriko sa nagkapirang parte nin Subangang Europa, Rusya, Tsina, asin Aprika iyo minagamit nin mga abakus, sagkod iyo nagagamit man giraray sa pagtukdo nin aritmetika sa mga kaakian. An ibang tawo na dae nakakagamit nin kalkulator huli sa kadinan sa paghiling iyo pasil na nakakagamit nin abakus.

Panluwas na takod

• Mga teksto sa Wikisource:
  • "Abacus". Encyclopædia Britannica (in English) (11th ed.). 1911. 
  • "Abacus", gikan sa A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, 3rd ed., 1890.

Mga tutoryal

• Heffelfinger, Totton & Gary Flom, Abacus: Mystery of the Bead - an Abacus Manual 
• Min Multimedia
• Stephenson, Stephen Kent (2009), How to use a Counting Board Abacus 

Mga kaaraman dapit sa Abakus

• Schreiber, Michael (2007), Abacus, The Wolfram Demonstrations Project 
• Abacus in Various Number Systems sa cut-the-knot
• Java applet of Chinese, Japanese and Russian abaci
• An atomic-scale abacus
• Examples of Abaci
• Aztex Abacus
• Indian Abacus